انواع بازارهای مالی
ممکن است تصور کنید که بازار مالی نیز همانند بازارهای خرید‌و‌فروش کالا نیازمند حضور فیزیکی افراد جهت معامله است؛ اما بازارهای مالی تعریف جداگانه‌ای دارند. در این بازارها افراد داراییهای مالی خود را مبادله میکنند. این دارایی‌ها شامل طلا، وجه نقد، اوراق بهادار و اوراق قرضه و‌غیره میشود.
این نوع از تبادلات موجب شکل‌گیری ارتباط بین افراد فقیر و سرمایه‌دار خواهدشد. به بیان دیگر بازارهای مالی موجب انتقال سرمایه‌های راکد به بخش‌های صنعتی و تولیدی میشوند که به آن احتیاج دارند. این بازارها تنها به بورس اوراق بهادار محدود نیستند و انواع مختلفی دارند. بنابراین در این نوشته با انواع انواع ابزارهای بازار پول بازارهای مالی آشنا می‌شوید.
انواع بازارهای مالی
تقسیم‌بندی انواع بازارهای مالی براساس عوامل خاصی انجام میشود. بین انواع مختلف آن، مواردی همچون بازار بدهی، بازار سهام، بازار پول، بازار سرمایه و غیره از اصلی‌ترین انواع بازار سرمایه‌گذاری هستند. به‌همین جهت در ادامه هر یک را بیشتر بررسی می‌کنیم.
بازار پول
بازار پول در ابتدا با هدف کاهش نقدینگی اضافی در دست اشخاص به‌وجود آمد. این کاهش نقدینگی توسط بانک‌ها و با هدف کاهش هجوم افراد به بازار کالا ایجاد شد. تا زمانی که افراد بابت نقدینگی موجود در حساب خود سود دریافت می‌کردند و منابع مالی آنها امکان اعطای تسهیلات به بخش‌های تولیدی را فراهم می‌کرد؛ انواع ابزارهای بازار پول این بازار موجب کاهش تورم در بازار کالا و خدمات شده‌بود. با شروع بحران اقتصادی مردم نقدینگی خود را از بانک‌ها خارج کردند و بازار پول دچار ضعف شد.
هرگونه ابزار یا دارایی که قابلیت نقدینگی بالایی را داشته‌باشد و جایگزین پول بشود؛ در این بازار قابل داد‌و‌ستد است. البته سررسید این منابع باید کمتر از یک سال باشد. این منابع شامل اوراق بهادار با سررسید سه ماه تا یک سال، انواع حواله و سپرده است. نکته مهم در رابطه با نرخ بهره در بازار پول این است که هر اندازه مدت نگهداری از آن بیشتر شود؛ نرخ بهره نیز افزایش پیدا میکند.
بازار سرمایه
پس از ضعف بازار پول، بازار سرمایه جهت ایجاد تعادل و کنترل تورم به‌کار گرفته شد. به این ترتیب، افراد سرمایه مازاد خود را به‌جای نگهداری در سپرده‌های بانکی، در بازار بورس سرمایه‌گذاری کردند. در بازار سرمایه، اوراق بهاداری که سررسید آنها بیش از یک سال است؛ داد‌و‌ستد میشوند. این بازار خود به دو بخش اولیه و ثانویه تقسیم میشود.
در بازار اولیه سرمایه تشکیل میشود و یکی از انواع بازارهای مالی است که اوراق بهادار نخستین بار در آن مبادله میشوند. بازار ثانویه این امکان را برای اوراق بهاداری که یک بار معامله شده‌اند؛ فراهم میکند که مجدداً خرید‌و‌فروش شوند. باید بدانید که بازار بورس نوعی بازار ثانویه است. قیمت اوراق بهاداری همچون سهام در بازار ثانویه، براساس عملکرد شرکت تعیین میشود و افزایش بهای آن از سیاست‌های مدیریتی شرکت تاثیر می‌گیرد.
جهت انجام معاملات بورس از بازار مذاکره و کارگزاری استفاده میشود. در بازار مذاکره خریدار و فروشنده به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله میکنند. در‌صورتی که تعداد طرفین معامله به شمار شخصی نرسد؛ افراد از یک کارگزار استفاده میکنند. این شخص در مقابل دریافت کمیسیون، خریدار یا فروشنده مناسب را پیدا میکند.
تفاوت بازار پول و بازار سرمایه
از مواردی که به آن اشاره شد؛ ابزارهای مالی متفاوت در بازار پول و بازار سرمایه و مدت زمان سرمایه‌گذاری در این دو نوع از بازارهای مالی بود. یک نکته مهم در رابطه با تفاوت بین این دو این است که در بازار پول، سرمایه‌گذار قادر است که هرزمان که مایل باشد؛ منابع مالی خود را از آن خارج کند. به‌طوری که این مسئله سیستم مالی کشور را دچار اختلال میکند اما در بازار سرمایه، منابع مالی بدون جایگزین از بازار حذف نخواهندشد.
به‌همین جهت، دولت نیز این امکان را خواهد‌داشت که نقدینگی را مهار کند. این نکته در بازارهای دیگر قابل‌اجرا نیست. شاید همین مسئله باعث میشود که دولت‌ها از این نوع بازار پشتیبانی کنند.
بازار بدهی
در این نوع از انواع بازارهای مالی، شرایط با دیگر بازارها بسیار متفاوت است. زیرا اوراق بدهی همانند اوراق قرضه دولتی داد‌و‌ستد میشود.
بازار سهام
در بازار سهام سرمایه‌گذاری شکل به‌خصوصی دارد. به‌طوری که این امر با استفاده از خرید‌و‌فروش سهام در این نوع از بازار انجام میشود. اما امروزه بسیاری از افراد در این بازار فعالیت دارند.
بازار جهانی
این مورد از انواع بازارهای مالی، گردش مالی فراوانی دارد و سرمایه‌گذاری در آن در ابعاد کلان انجام میشود. در این بازارها مواردی همچون طلا و نقره و فلزات گران‌بها، سهام شرکتهای بزرگی همچون مایکروسافت، آمازون و‌غیره، ارز و محصولات پتروشیمی مبادله میشود.
نقش نرم‌افزارهای مدیریت مالی بر رصد انواع بازارهای مالی
در دنیای امروز نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله برای اشخاص تلفن همراه است. بنابراین با کمک انواع اپلیکیشن‌های تلفن همراه، امکان انجام امور روزمره وجود دارد. به‌همین جهت اپلیکیشن مدیریت مالی شخصی فانوس یک بستر مناسب جهت کنترل و رصد منابع مختلف در انواع بازارهای مالی است.
با کمک این برنامه، مشاهده ارزش به‌روز دارایی‌هایی همچون دلار، طلا، سهام و‌غیره امکان‌پذیر است. کلیه گزارش‌های مالی شخص را در خود ثبت خواهدکرد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله گفته‌شد که انواع بازارهای مالی با هدف جلب سرمایه مازاد افراد مختلف پدید آمده‌اند که جهت فعالیت در آنها به حضور فیزیکی افراد نیازی نیست. از جمله بازارهای مهم مالی باید به بازار پول، بازار سرمایه، بازار سهام، بازار بدهی و بازار جهانی اشاره کرد که در رابطه با هر یک از آنها توضیح داده‌شد.
بازار بورس که این روزها بحث سرمایه‌گذاری در آن بسیار داغ است؛ نوعی بازار سرمایه ثانویه به‌شمار می‌رود که در آن شرکتهای مختلف سهام خود را به‌فروش می‌رسانند. به‌طوری که این داد‌و‌ستد به‌صورت مذاکره‌ای یا توسط کارگزار انجام خواهدشد. همچنین گفته‌شد که برخی نرم‌افزارها وجود دارند که امکان مدیریت مالی و حسابداری شخصی را برای افراد فراهم میکنند. این بسترها راه‌حل مناسبی جهت رصد انواع بازارهای مالی نیز هستند.
استادگلچین (مدیریت مالی دانشگاه تهران)
سئوالات مدیریت سرمایه گذاری در بورس ترم اول 92/91(همراه با پاسخ)
سئوالات آزمون "" بورس اوراق بهادار"" – رشته حسابداری(کارشناسی)
پایان ترم . 1. سال : 92/91 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران – دانشکده علوم انسانی
مدت امتحان :70 دقیقه (40 دقیقه تستی و 30 دقیقه تشریحی)- استاد: گلچین
نام : نام خانوادگی: شماره دانشجویی:
هر3 سئوال تستی 1 نمره دارد.سئوالات تستی نمره منفی ندارد.
1. بازاری رسمی و سازمان یافته است که در آن انتقال وجوه از افراد و واحدهایی که با مازاد منابع مالی مواجه اند به افراد وواحدهای متقاضی وجوه صورت می گیرد.
ا. بازار مالی* ب. بازار پولی ج.بازار سرمایه د.بازار بورس
2.درحالت". " وجوه مالی انتقال از طریق بانک های سرمایه گذاری و واسطه های مالی انجام می پذیرد.
ا. انتقال مستقیم ب.انتقال غیر مستقیم*
3.در . خریدار و فروشنده معمولا یکدیگررانمی شناسند.
ا.اوراق بهادارغیرقابل معامله ب. اوراق بهادار قابل معامله* ج. سرمایه گذاری مستقیم د. سرمایه گذاری غیرمستقیم
4.داراییهای غیرقابل معامله .
ا.دارنده و صادرکننده آن مستقیما با هم در ارتباط هستند ب. نقد شوندگی بالایی دارند
ج.امنیت بالایی دارند د.تمام موارد*
5. . کم ریسک ترین و پرمعامله ترین ابزار بازار پول است.
ا.اوراق بهادار بازار پول ب. قراردادهای بازخرید ج. اوراق خزانه* د.اوراق تجاری
6.کدام گزینه در مورد "اوراق بهادار بازار پول "درست نیست؟
ا.نقد شوندگی بالا ب. ریسک پذیری کم ج. سررسید یک روز تا یک سال د.حجم معاملات روی آن ها کم است*
7.کدام گزینه از انواع اوراق بهادار بازار سرمایه نیست؟
ا. اوراق قرضه دولتی ب.اوراق تجاری * ج.اوراق قرضه شهرداری ها د.اوراق قرضه شرکت ها
8. . به نام اوراق بهادار دو رگه شناخته می شود.
ا.سهام عادی ب. اوراق سهام ج. سهام ممتاز* د.اوراق مشتقه
9. . قراردادی است که طبق آن فروشنده متعهد می شود که دارایی خاصی را در یک تاریخ معین در مقابل دریافت مبلغ معینی وجه نقد از خریدار به وی تحویل نماید.
ا.پیمان آتی* ب.اختیارمعامله ج. تاخت د.قرضه ساختاری
10.کدام گزینه از امتیازات بازار مشتقه نسبت به بازار نقدی نیست؟
ا.هزینه کمتر ب. سریعتر انجام شدن معاملات در این بازار ج.نقدشوندگی بالاتر د.خرید و فروش همزمان اسناد بهادار*
11.صندوق های سرمایه گذاری از نظر هدف به . تفکیک می شوند.
ا.بازار پول و بازار انواع ابزارهای بازار پول سهام ب.بازار پول و سهام و اوراق قرضه
ج. رشدی – درآمدی و رشدی /درآمدی* د.ثابت –متقیر و غیرفعال
12.قیمت صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت . تعیین می شود.
ا.با محاسبه ی ارزش بازار پورتفوی صندوق به قیمت های پایانی در هر روز ب.از طریق جریان عرضه و تقاضای بازار*
ج. با محاسبه میانگین قیمت ها د.به طور روزانه و با میانگین حسابی ساده
13.کدام گزینه از ویژگی های صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال نیست؟
ا.دازایی آنها ثابت بوده و چندان مورد معامله قرار نمی گیرد ب.هزینه های عملیاتی آن نسبت به سایر صندوقها بسیارکم است
ج.دارای طول عمرمعین و محدودی است د.اقدام به سرمایه گذاری در پورتفویی از سهام می کند*
14.کدام گزینه از مزیت های صندوق های سرمایه گذاری نیست؟
ا.قابلیت بازخرید سهام توسط خود صندوق ب .خرید و فروش آسان واحدهای سرمایه گذاری صندوق
ج.هزینه های عملیاتی کمتر و تنوع بخشی د.عدم اطمینان از اقدامات اخلاقی مدیران*
15.سرمایه گذاری در تعداد معینی از سهام مختلف به . منجر می شود.
ا.کاهش ریسک سیستماتیک سرمایه گذاری ب. افزایش ریسک سیستماتیک سرمایه گذاری
ج. کاهش ریسک غیر سیستماتیک سرمایه گذاری* د.افزایش ریسک غیر سیستماتیک سرمایه گذاری
16.هدف سرمایه گذاری صندوق بیانگر. است.
ا. حیطه ی فعالیت ب.چگونگی رسیدن به هدف ج. نوع اوراق بهادار قابل سرمایه گذاری د. تمام موارد*
17.صندوقی غیر متنوع محسوب می شود که .
ا.بیش از 5% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری کندومالکیت بیش از 10%یک شرکت (دارایی)را داشته باشد*
ب. بیش از 5% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری نکندومالکیت بیش از 10%یک شرکت (دارایی)را نداشته باشد
ج. بیش از 10% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری کندومالکیت بیش از 5%یک شرکت (دارایی)را داشته باشد
د. بیش از 10% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری نکندومالکیت بیش از 5%یک شرکت (دارایی)را نداشته باشد
18. اغلب برای واحدهای سرمایه گذاری ای که در چند سال اول بازخرید می شوند اعمال می شود.
ا.کارمزد افتتاحی ب.کارمزد اختتامی* ج. حق کمیسیون د.کارمزدبازخرید
19.با . حجم سرمایه گذاری کارمزد فروش . می یابد.
ا.کاهش - کاهش ب. افزایش - افزایش ج. افزایش - کاهش* د.کاهش یا افزایش - کاهش یا افزایش
20. غالبا بر مبلغ اولیه سرمایه گذاری اعمال می شود.
ا. کارمزد بازخرید ب.کارمزد افتتاحی ج. کارمزد انتقال د.کارمزد اختتامی*
21. در اکثر کشورها . عالی ترین مرجع نظارتی در بازارهای سرمایه تلقی می شود.
ا. کمیسیون بورس اوراق بهادار * ب. کارگزار بورس ج.هیاتداوری بورس د. هیات پذیرش اوراق بهادار
22. بازار . نقش هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را بر عهده دارد.
ا. پول ب. سرمایه * ج. اولیه د.ثانویه
23.در بازار . معنمله برروی اوراق بهادار قبلا انتشاریافته صورت می گیرد.
ا. پول ب. سرمایه ج. اولیه د.ثانویه*
24.شرایط پذیرش شرکت ها در تابلوی اصلی بورس تهران کدام است؟
ا.سرمایه بیش از 25میلیارد ریال ب.حداقل 2 سال فعالیت سودآور
ج. مالکیت 70درصدشرکت توسط حداقل 10نفرسهام دار د.تمام موارد درست است*
25. کدام گزینه از عوامل اثر گدار بر ریسک نیست؟
ا.سررسید اوراق بهاذار ب.درجه نقد شوندگی ابزار وانواع ابزار موردمعامله درآن
ج. اعتبار سرمایه گذار* د.ماهیت و اولویت حقوقی که سرمایه گذاربر درآمد و دارایی دارد
26.سابقه ی بازار سرمایه در ایران به . سال می رسد.
ا. بیش از 45 * ب.40 – 35 ج. بیش از 100 د. 36
27.(یکی از )علل کاهش تمایل افراد و موسسات بخش خصوصی به خرید اوراق قرضه بعد از پیروزی انقلاب . بود.
ا.کم بازده بودن این اوراق ب. ربوی بودن وعدم پرداخت بهره ی این اوراق* ج.عدم صدور به موقع از سوی دولت د.تملم موارد
28. شرکتهای . تنها نهادهای بازار سرمایه اند که مجاز به انتشار و عرضه . در بازار . هستند.
ا. سهامی خاص – سهام – اولیه ب.سهامی عام – سهام – ثانویه
ج. سهامی عام – سهام – اولیه * د. دولتی - او راق بهادار – اولیه
29. برای تامین احتیاجات مالی خزانه داری کل در طول سال توسط دولت منتشر می شود.
ا.اوراق قرضه ب.اسناد خزانه * ج.اوراق قرضه دولتی د.اوراق قرضه ی شرکت ها
30. کدام گزینه از اهداف انتشار اوراق مشارکت به جای اوراق قرضه نمی باشد؟
ا.افزایش مشارکت مردم در فعالیت های اقتصادی ب.ایجاد تنوف در ابزارهای مالی
ج.تامین منابع مالی برای ایجاد و تکمیل و توسعه ی طرحهای عمومی و خصوصی د.بهره ی بالای این اوراق*
31.بورس توسط. اداره می شود.
ا.سازمان کارگزاران بورس * ب.هیات داوری بورس
ج.شورای بورس د.هیات پذیرش اوراق بهادار
32.هیات داوری بورس به اختلافات بین . که از معاملات در بورس ناشی می شود رسیدگی می کند.
ا.کارگزاران با هم ب. فروشندگان با کارگزاران ج. خریداران با کارگزاران د.تمام موارد*
33. ریسک مرتبط با یک داراریی ریسک دار. است.
ا. فقط ریسک غیر سیستماتیک ب. فقط ریسک سیستماتیک*
ج. ریسک پورتفوی د. "الف" و " ب"
34.شاخص . از حاصل ضرب تعداد سهام در قیمت جاری سهام منتشره به دست می آید.
ا.قیمتی بی وزن ب. قیمتی با وزن برابر ج. قیمتی با وزن برابر با ارزش بازاری سهام * د.میانگین وزنی
35.شاخص مورد استفاده در بورس اوراق بهادار تهران از نوع . با نام . و سال پایه . و عدد مبنای . است.
ا.میانگین حسابی با وزن برابر با ارزش بازاری سهام شرکت – تپیکس – 69 – 100*
ب. میانگین حسابی با وزن برابر – تدیکس – 69 – 100
ج. میانگین حسابی ساده با وزن برابر با ارزش بازاری سهام شرکت – تدپیکس – 69 – 100
د.شاخص قیمتی بی وزن – تپیکس – 69 – 100
36.کدام گزینه در فرایند تعدیل شاخص قیمت سهام در نظر گرفته می شود؟
ا.پرداخت نقدی ب.افزایش سرمایه شرکت از محل اندوخته ها
ج.افزایش یا کاهش شرکت های پذیرفته شده در بورس* د.تغییر ارزش اسمی سهام
37.در شناسایی شرکتهای برتر بورس تهران کدام مبنا اهمیت بیشتری دارد؟
ا.میزان تاثیر گذاری بربازار ب.نقد شوندگی* ج .فعالیت در بورس د.نمام موارد
38. عبارت است از نرخ افزایش یا کاهش سرمایه گذاری در طول دوره نگهداری داراریی
ا.درجه ریسک ب. نرخ بازده * ج. کارایی د. اثربخشی
39. حالتی است که در آن شرکت به علت پایین بودن ارزش اسمی تصمیم به افزایش ارزش اسمی سهام می گیرد.
ا.تجزیه سهام ب. سهام تجزیه ج.تجمیع سهام * د.سهام جایزه
40.تفاوت میان ارزش واقعی و ارزش روز(بازار) تعیین کننده . ایت.
ا.ریسک ب. حاشیه ایمنی ج.کارایی د."الف " و " ب"*
41.کدام گزینه در مورد انتخاب پورتفوی صحیح نیست؟
ا.سرمایه گذاران آن پورتفوی را انتخاب می کنند که بازده مورد انتظار بالاتری دارد
ب. .سرمایه گذاران آن پورتفوی را انتخاب می کنند که بیشترین انحراف معیار را دارد*
ج.سرمایه گذاران ریسک گریزند
د.سرمایه گذاران سطوح بالاتر ارزش پایانی رابه سطوح کمتر آن ترجیح می دهند
42.کدام گزینه در مورد مطلوبیت سرمایه گذاران درست نیست؟
ا.مطلوبیت نهایی نزولی است ب. تابع مطلوبیت ثروت نسبت به مبدا مختصات محدب است*
ج.هر مبلغ اضافی همیشه مطلوبیت اضافی مثبتی فراهم می کند د.تابع مطلوبیت ثروت همیشه شیب مثبت دارد
43.کدام گزینه بیانگر کارکردهای بازار مالی است؟
ا.جذب و تجهیز پس اندازها و تحصسص بهینه ی منابع ب.تسهیل دادوستدها
ج.توزیع خطر و مدیریت ریسک د.تمام موارد*
44اتولین.بورس معتبر دنیا در کشور . شروع شد.
ا.آمریکا ب. انگلیس ج.نروژ د.هلند*
45.منافع مالکان سهام عادی. نامیده می شود.
ا.منفعت باقیمانده * ب.منفعت ترجیحی ج.حق تقدم د.صرف سهام
سئوالات آزمون "" بورس اوراق بهادار"" – رشته حسابداری(کارشناسی)
پایان ترم . 1. سال : 92/91 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران – دانشکده علوم انسانی
مدت امتحان :70 دقیقه (40 دقیقه تستی و 30 دقیقه تشریحی)- استاد: گلچین
نام : نام خانوادگی: شماره دانشجویی:
پاسخ سئوالات زیر را در زیر و پشت همین برگه بنویسید.
فقط به اندازه ی 5 نمره پاسخ دهید.
به هر سئوال که برای پاسخ دادن انتخاب می کنید به طور کامل پاسخ دهید.
ترکیب سئوالات:مثلا سئوالات 1و 2 /یا / 2و3و4 یا هر انتخاب دیگر به دلخواه
سئوالات تشریحی(5 نمره)
1.انواع دارایی های غیر قابل معامله را نام برده و به اختصار توضیح دهید 2
2.صندوق های سرمایه گذاری ثابت و متغیر و غیر فعال را مقایسه کنید.(وجوه اشتراک و افتراق)3
3.عوامل اثر گذار بر ریسک را نام ببرید.1
4.ارکان بورس اوراق بهادار را نام ببرید1
5.چرا محاسبه ی شاخص های بازار اوراق قرضه مشکل تر از شاخص های بازار سهام است؟2
بازار های مالی و انواع آن
بازارهاي مالی، منابع پولی را از بازارهاي داراي وجوه اضافی به بازارهاي نیازمند به این منابع انتقال میدهند.
مشارکت کنندگان اصلی در بازارهاي مالی را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
خانوارها،بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی. مشارکت کنندگانی که سرمایه بازارهاي مالی را تامین میکنند(واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد( نامیده میشوند.خانوارها بخش اصلی این واحدها را تشکیل میدهند. مشارکت کنندگانی که براي تهیه پول وارد بازارهاي مالی میشوند، «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد « نامیده میشوند. بسیاري از «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد» براي تهیه پول اقدام به انتشار اوراق بهادار به «واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد» مینمایند.
یک ورقه بهادار، گواهی ادعاي دارنده آن نسبت به ناشر است.
تعریف بازار مالی
بازار مالی، بازاري است که در آن دارایی هاي مالی از قبیل سهام و اوراق قرضه، خرید و فروش میشوند.
در بازارهاي مالی زمانی وجوه انتقال مییابند که یک طرف معامله، دارایی هاي مالی را خریداري میکند.
بازارهاي مالی جریان انتقال وجوه را تسهیل میکنند و بدین ترتیب امکان سرمایهگذاري خانوادهها، بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی را فراهم میسازند. این فصل درباره بازارهاي مالی و نهادهاي مالی فعال در آن بحث میکند.
نقش بازار های مالی
نخست :روابط متقابل خريدار و فروشنده در بازار مـالي، قيمـت دارايـي مبادلـه شـده را تعيين ميكند.
به عبارت ديگر، اين روابط بازده مورد انتظار دارايي مالي را تعيـين مـيكنـد.
هم چنان كه انگيزه بنگاه براي به دست آوردن وجوه به بازده مورد انتظاري كه سرمايه گذارطلب ميكند بستگي دارد، اين ويژگي بازار مالي نيز نشان ميدهد كه در هر اقتصـاد، وجـوه چگونه ميان دارايي هاي مالي مختلف تقسيم شود. اين فرآيند را قيمت يابي مينامند.
دوم:بازارهاي مالي،مكانيسمي براي سرمايه گذار فراهم ميكنند تادرزمان دلخـواه، بتواند دارايي ماليش رابه فروش رسـاند.ايـن ويژگـي بـازار را اصـطلاحاً ايجـاد نقـدينگي مينامند.
سوم: ، بازارهاي مالي موجب كاهش هزينه معاملات مي شـوند. معـاملات دو نـوع هزينـه دارند: هزينه جستجو و هزينه اطلاعات.
هزينه جستجو بيانگر هزينه هاي آشكار مثل انواع ابزارهای بازار پول هزينه درج آگهي، خريد يافروش وهزینه های پنهان مانند زمان صرف شده اسـت.
هزينه هاي اطلاعـات، هزينـه هاي مربوط به برآورد ويژگي هاي سرمايه گذاري يـك دارايـي مـالي اسـت.
انواع بازار های مالی
هر بازار مالی به منظور تامین نیازهاي خاص مشارکت کنندگان در آن بازار ایجاد میشود.مثلا:
برخی از مشارکت کنندگان ممکن است به سرمایه گذاري کوتاه مدت وتعدادي دیگر به سرمایه گذاري بلندمدت تمایل داشته باشند.
برخی از مشارکت کنندگان در زمان سرمایه گذاري ریسک بالایی را میپذیرند، حال آنکه برخی دیگر از ریسک پرهیز میکنند.
تعدادی از مشارکت کنندگان هنگام نیاز به پول ترجیح میدهند قرض بگیرند، درحالیکه دیگران به فروش سهام روي می آورند.
انواع بازار های مالی بر اساس سررسید و ساختار معاملات اوراق بهادار، میتوان به این شرح طبقه بندي کرد:
بازار پول و سرمایه:
معمولا بازارهاي مالی که معاملات اوراق بدهی را تسهیل میکنند بر اساس سررسید تقسیم بندي میشوند. بازارهاي مالی که جریان وجوه کوتاه مدت (با سررسید کمتر از یکسال) را تسهیل م ینمایند، به عنوان بازارهاي پول و بازارهایی که جریان وجوه بلندمدت را تسهیل میکنند، به عنوان بازارهاي سرمایه شناخته میشوند.
بازار اولیه و ثانویه:
صرف نظر از اینکه اوراق بهادار متعلق به بازار سرمایه هستند یا بازار پول، تفکیک میان معاملات بازار اولیه و بازار ثانویه ضروري است.
بازارهاي اولیه، انتشار اوراق بهادار جدید و بازارهاي ثانویه معامله اوراق بهادار موجود را تسهیل مینمایند.
بازار های خارج از بورس یا سازمان یافته:
برخی از معاملات بازار ثانویه در چارچوب معاملات سازمان یافته یا در بازاري مشهود انجام میشوند.
دانش بازارهاي مالی، قدرت است: دانش بازارهاي مالی قدرت تصمیم گیري انواع ابزارهای بازار پول مالی را افزایش میدهد.
مشارکت کنندگان در بازار مالی باید تصمیم بگیرند که از کدام بازارهاي مالی استفاده کنند تا به اهداف سرمایه گذاري خود دست یابند یا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.
اوراق بهاداري که در بازارهاي مالی معامله میشوند:
اوراق بهادار را میتوان به اوراق بهادار بازار پول، اوراق بهادار بازار سرمایه یا اوراق بهادار مشتقه طبقه بندي کرد.
ابزار بازار سرمایه
1-سهام
سهام صرف نظر از شكل آن، نشاندهنده منافع مالـك در شـركت اسـت و از آنجاكـه طلب و ادعاي سهامداران در مورد دارايي هاي شركت در مرحله آخر تمام طلبها قرار دارد، منافع سهام به عنوان “منفعت باقيمانده” شناخته ميشود.
متداولترين نوع سهام، سهام عادي است.
2-اوراق قرضه (اوراق مشارکت)
اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آنها ناشر متعهـد ميشود مبالغ معيني (بهره سالانه يا سود تضمين شده) را در فاصله هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد اصل مبلغ را باز پرداخت كند.
اوراق قرضه يك ابـزار بـدهي بلندمـدت براي تأمين مالي است و با تعهدات مشخصي همراه است.
3-ابزار های ویژه مدیریت ریسک
علاوه بر كاركرد تأمين مالي واحد هاي تجاري، مقابله با ريسك همراه بـا سـرمايه گـذاري و بـه ويژه ريسك ناشي از نوسان هاي قيمتي از ديگر كاركرد هاي مهم بازار سرمايه اسـت.
ايـن كـاركرد بازار سرمايه، از طريق به كارگيري ابزارهايي تحت عنوان ابزارهاي مشتقه انجـام مـيشـود.
اطـلاق مشتقه به اين ابزارها به آن دليل است كه ارزش اين ابزارها براسـاس ارزش اوراق يـا دارايـي هـاي ديگر تعيين ميشود و در واقع مشتق از دارايي هاي ديگر است.
ابزار بازار پول
1- اسناد خزانه:
اسنادخزانه، اوراق بهادار كوتاه مدتي هستند كه توسط دولت منتشر ميشوند وسررسيد آنها به طورمعمول سه ماه،شش ماه ويكسال است.
اين اسناد هنگام فروش به صورت تنزيل شده (به مبلغي كمتر از مبلغ اسمي) به فروش ميرسند و در تاريخ سررسيد، دارنده آن مبلغ اسمي سند را دريافت ميكند.
2-پذیرش بانکی
پذيرش بانكي كه دستور پرداخت مبلغ معيني به حامل آن در تاريخ معيني است، از جمله قديمي ترين و كوچكترين (از نظر حجم و مبلغ)ابزارهاي بازار پول به شمار ميرود.
درهرحال اين ابزار به منظور تأمين مالي كالاهايي كه هنوز از فروشنده به خريدارمنتقل نشده است مورد استفاده قرار ميگيرد.
3-اوراق تجاری
نوعي اوراق قرضه كوتاه مدت (با سررسيد 270 روز يا كمتر) است كه توسط شركتهاي مالي و مؤسسات غيرمالي منتشر ميشود.
اوراق تجاري براي شركتهايي كه در كوتاه مدت به وجه نقد نياز دارند، ابزار مالي مؤثري محسوب ميشود.
4-گواهی سپرده
گواهي سپرده جديدترين و در عين حال مهمترين ابزار بازار پول است.
اين گواهي از اوايل دهه 1960 ميلادي مطرح شد و به دليل انعطاف پذيري، تنوع و بازار دست دوم سازمان يافته، به سرعت گسترش يافت.
انواع ابزارهای بازار پول
خبر خوب برای نظام بانکی در تسهیل انتشار ابزارهای بازار پول؛ انواع اوراق بهادار منتشره توسط بانک‌ها معاف از مالیات شد
با توافق بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی، انواع اوراق بهادار منتشره توسط بانک‌ها معاف از مالیات شد که بخشنامه آن هفته آینده ابلاغ میشود.
به گزارش ایرنا، مصطفی قمری‌وفا، مدیرکل روابط عمومی بانک مرکزی گفت: در جلسه دیشب رئیس کل بانک مرکزی با روسای سازمان امور مالیاتی و سازمان بورس، انواع اوراق بهادار منتشره توسط بانک‌ها از جمله "اوراق گواهی سپرده عام و خاص مدت‌دار" مشمول ماده ۲۹ قانون رفع موانع تولید و طبق قانون مذکور، "معاف از مالیات" شناخته شد.
وی افزود: براساس توافق صورت گرفته در این نشست، مقرر گردید بخشنامه مربوطه هفته آینده از سوی بانک مرکزی به بانک‌ها و از سوی سازمان امور مالیاتی کشور به ادارات امور مالیاتی سراسر کشور ابلاغ گردد.
بازار مشتقه چیست؟
در صورتی که در بازار بورس فعال باشید، نام بازار مشتقه را شنیده‌اید. بازار مشتقه یا Derivative Market یکی از انواع بازارهای مالی در کنار بازار سهام و اوراق بهادار است که شرایط و مقررات خاص خود را دارد. در بازار مشتقه قراردادهایی به صورت استاندارد وجود دارد که قیمت و شرایط آنها کاملا مشخص است. به طور معمول قراردادهای بازار مشتقه در بورس معامله میشود اما برخی از اوقات قراردادهای بازار مشتقه در بازار خارج از بورس نیز وجود دارد که براساس توافق میان طرفین معامله خرید و فروش میشود و شرایط آنها قابل تغییر است. در این مقاله ما قراردادهایی که در بازار بورس معامله میشود را توضیح خواهیم داد.
بازار مشتقه را میتوان بازار آتی یا آینده نیز خواند. یعنی بازاری که معاملات آن در لحظه حال انجام شده اما داد و ستد کالا یا خدمات به زمان معینی در آینده موکول میشود. در واقع در بازار مشتقه بر خلاف بازار آنی، دو طرف سرمایه‌گذاری در خصوص معامله کالا در زمانی معین در آینده، به توافق می‌رسند و در زمان مذکور، پول معامله پرداخت و کالا یا خدمات دریافت میشود.
بازار مشتقه برای چه معاملاتی خوب است؟
به طور کلی بازارهای مالی، اوراق و محصولاتی که در آنها معامله میشود برای تسهیل سرمایه‌گذاری، هدایت بهینه منابع مالی و تأمین درست نقدینگی ایجاد شده است. در بازارهای اقتصادی مدت زمانی طول می‌کشد تا یک محصول یا خدمت آماده شود. به عنوان مثال کالای تولیدی یک کارخانه، ممکن است سه ماه دیگر به مرحله بهره‌برداری و تولید برسد و این کارخانه برای پیش بردن فعالیت‌های تولیدی خود، نیاز به درآمد دارد. یکی از روش‌هایی که میتوان ریسک عدم وجود نقدینگی را کاهش داد، مشارکت در بازار مشتقه است. به این صورت که یک سرمایه‌گذار، هزینه‌های احتمالی کارخانه‌دار را در قبال یک قرارداد معین و مشخص، متقبل شده و کارخانه‌دار نیز تضمین میکند در زمان تعیین شده، کالای مورد نظر را به دست خریدار خود برساند. این نوع داد و ستد و معامله کمک کرده تا چرخ اقتصاد بچرخد و ریسک فعالیت‌های اقتصادی کاهش یابد.
ابزارهای بازار مشتقه کدامند؟
برای آنکه به خوبی بتوانیم با بازار مشتقه و نحوه فعالیت در آن آشنا شویم لازم است، ابزارهای بازار مشتقه را به خوبی بشناسیم. ابزارهای مشتقه نوعی از ابزارهای مالی هستند که از یک دارایی پایه مشتق شده‌اند. به عبارت دیگر ارزش آنها با استفاده از ارزش یک دارایی دیگر تعیین میشود. دارایی‌ها پایه می‌تواند دو نوع زیر باشد:
- دارای‌های مالی: ابزارهای مالی، شاخص‌های مالی، نرخ ارز، نرخ بهره، سهام و .
- داراییهای کالایی: محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی، طلا، زعفران، سکه و .
در این بازار همانند سایر بازارهای مالی، ابزارهای مختلفی وجود دارد که افراد براساس نیازمندی‌ها و انتظارات خود از آنها استفاده میکنند. هر کدام از این ابزارها می‌تواند بر روی یک دارایی پایه از جمله مالی یا کالایی باشد.
مهم‌ترین ابزارهای این بازار عبارت است از:
در ادامه به تعریف هر کدام از این ابزارها می‌پردازیم.
1- قرارداد اختیار معامله یا آپشن
در این نوع قرارداد، خریدار اختیار می‌تواند حق خرید یا فروش دارایی یا کالای مشخصی را، با قیمتی مشخص در آینده، داشته باشد. در واقع خریدار اختیار با پرداخت وجهی به فروشنده اختیار، اختیار خرید یا فروش کالا یا دارایی فروشنده را برای خود میکند.این مدل قرارداد، دو نوع قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش را شامل میشود.
در قرارداد اختیار خرید، خریدار این حق را دارد تا کالا یا دارایی مشخصی را در زمانی مشخص و با قیمت تعیین شده در صورت رضایت فروشنده، خریداری کند. اگر خریدار انواع ابزارهای بازار پول مایل به خرید نباشد می‌تواند خرید خود را انجام نداده و پول را پرداخت نکند، اما اگر مایل به انجام معامله باشد، فروشنده باید تعهدات قرارداد را اجرا کند. در قرارداد اختیار فروش، خریدار اختیار می‌تواند کالا یا دارایی مشخص با قیمت مشخص را در صورت تمایل، به فروشنده اختیار بفروشد. در این معامله نیز اگر خریدار اختیار فروش به دنبال ادامه دادن معامله خود باشد، فروشنده باید تعهد خود را اجرا کند، در غیر اینصورت اگر خریدار به دنبال حق خریداری خود نباشد فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود نیست.
برای روشن شدن موضوع حق خرید و فروش میتوان به مثالی اشاره کرد: انواع ابزارهای بازار پول ما در طول یک سال مایلیم از خدمات یک هتل مشخص بهره ببریم اما این امکان وجود دارد که در زمانی که ما مایل به استفاده از خدمات هتل هستیم، هتل ظرفیت نداشته باشد. برای اینکه ریسک عدم ظرفیت هتل را کنترل کنیم، با خرید حق استفاده از خدمات هتل، این امکان را برای خود ایجاد می‌کنیم تا هر زمانی که دلمان خواست از خدمات هتل بهره ببریم. هتل نیز به موجب مفاد این تعهدنامه ملزم است در زمان‌‌های مذکور خدمات مورد نیاز را ارائه کند. حال اگر ما خواهان استفاده از خدمات هتل نباشیم، هتل این خدمات را ارائه نمی‌کند و ما نیز تنها مبلغ ابتدایی قرارداد معامله را پرداخته‌ایم. در واقع میتوان گفت این نوع قراردادها برای پایین آوردن ریسک‌های معاملاتی در بازار صورت می‌گیرد.
2- قرارداد آتی و پیمان آتی
قرارداد آتی همانطور که از نامش بر می‌آید قول و قرار برای داشتن یک معامله در آینده را می‌رساند. بر اساس قرارداد آتی خریدار تضمین میکند، در زمانی مشخص در آینده کالایی را با قیمت تعیین شده خریداری کند؛ و فروشنده نیز تضمین میکند کالایی را در زمان مذکور در اختیار خریدار معامله قرار دهد. خریداران قرارداد آتی می‌توانند معامله خود را قبل از زمان سررسید به فرد دیگری بفروشند. خریدار قرارداد آتی به دلیل ریسک افزایش قیمت دارایی در آینده در این معامله وارد میشود و فروشنده قرارداد آتی برای ریسک کاهش قیمت دارایی اقدام به فروش دارایی خود میکند. برای تضمین انجام قرارداد، دو طرف معامله وجه تضمینی را به اتاق پایاپای بورس میدهند و در زمان سررسید خریدار وجه قرارداد را به فروشنده خواهد داد.
در بازار بورس ایران تاکنون قراردادهای آتی بر روی سکه، طلا، زیره، زعفران و پسته معامله شده است. برای معامله قراردادهای آتی، نیاز است مشتریان به کارگزاری‌های معتبر بورس مراجعه کرده و کد آتی خود را دریافت کنند.
پیمان آتی نیز به قرارداد آتی شبیه است ولی تفاوت آنها این است که قرارداد آتی در بازار بورس معامله میشود اما پیمان آتی در بازار خارج از بورس وجود دارد. در پیمان آتی خریدار و فروشنده با هم بر معامله یک دارایی با قیمت، زمان و مشخصات مشخص با هم توافق میکنند.
3- قرارداد سلف
در قرارداد سلف، خریدار وجه دارایی مورد معامله را پرداخت میکند و فروشنده ملزم است که در تاریخ سررسید، کالا را به خریدار تحویل دهد. مزیت این نوع قرارداد برای خریدار این است که ریسک افزایش قیمت در آینده را برای خود کاهش خواهد داد و با افزایش قیمت دارایی در آاینده سود کسب خواهد کرد. فروشنده نیز می‌تواند از مبلغ دریافت کرده، هزینه و بدهی‌های خود را کاهش دهد. به عبارت دیگر در این نوع قرارداد خریدار معامله یا کالا پول معامله و کالایی را که در آینده می‌خواهد دریافت کند را پیش‌پرداخت میکند. معامله سلف را میتوان به نوعی برعکس معامله نسیه دانست. در معامله نسیه، ابتدا کالا یا خدمت دریافت میشود و سپس در اینده وجه آن پرداخت میشود.
در بازار بورس ایران، قرارداد سلف موازی نیز وجود دارد که در آن خریدار یک معامله سلف می‌تواند آن را به فرد دیگری بفروشد.
4- قرارداد سوآپ
قرارداد سوآپ یا معاوضه، قراردادی است که براساس آن عواید حاصل از یک ابزار مالی خرید و فروش میشود. دارایی پایه حرف اول را در این نوع قرارداد که بیشتر به قراردادهای مشتقه خارج از بورس اختصاص دارد، می‌زند. دارایی پایه‌ای که می‌تواند اوراق قرضه، وام، شاخص سهام و یا سبد داراییهای بورسی باشد. این نوع قرارداد بیشتر میان شرکت‌ها بسته میشود. برای مثال دو شرکت با هم توافق میکنند که عواید حاصل از جریان‌های نقدی خود را در تاریخی مشخص با هم عوض کنند.
کشف قیمت در بازار مشتقه
با توجه به تنوعی که در بازار مشتقه وجود دارد، نیاز است تا قیمت پایه محصولات عرضه شده در این بازار تعیین شود. کاری که با کمک بازار قراردادهای آتی صورت گرفته و کمک میکند سرمایه‌گذاران با خیال آسوده نسبت به معامله در این بازار اقدام کنند.
تفاوت بازار نقدی با بازار مشتقه چیست؟
در بازار نقدی معامله در لحظه صورت می‌گیرد اما در بازار مشتقه معامله برای قید زمانی آینده صورت می‌گیرد.
با توجه به اینکه معاملات بازار مشتقه برای زمان آینده است سرمایه‌گذاران باید با بررسی دقیق شرایط انواع ابزارهای بازار پول نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند تا دچار ضرر و زیان نشوند. به طور کلی فعالیت در هر بازاری نیازمند داشتن دانش آن بازار است. بازار مشتقه به دلیل پیچیدگی‌ها و مقرراتی که دارد، باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و سرمایه‌گذاران قبل از شروع معامله در این بازار، اطلاعات کافی را کسب کنند.
دیدگاه شما