استیبلکوین یا رمزارز باثبات چیست | مقاله آموزشی
استیبلکوینها نوع جدیدی از ارزهای دیجیتال هستند که تلاش میکنند ثبات قیمت داشته باشند.
استیبلکوینها از آنجا که برای پردازش فوری و امنیت یا حفظ حریم خصوصی پرداخت ارزهای رمزنگاری شده و همچنین ارزش ثابت بدون تغییر ارز فیات تلاش میکنند، بطور چشمگیری مورد توجه قرار گرفتهاند.
با وجود اینکه، بیتکوین یک ارزدیجیتال مشهور باقی مانده است، دچار نوسانات شدید ارزش است. برای مثال، از سطحی حدود 5.950 در نوامبر سال گذشته به بالای 19700 دلار در دسامبر رسید. سپس حدود دو سوم ارزش خود را از دست داد و در اوایل فوریه به 6900 دلار افت نمود. حتی نواسانات قیمت روزانه آن میتواند چشمگیر باشد.
برای ارزهای دیجیتال عادی است که در چند ساعت بیش از 10 درصد در جهت مخالف تغییر قیمت داشته باشند. ولی این نوع نوسانات کوتاه مدت موجب میشود بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال محبوب برای استفاده روزانه مردم نامناسب به نظر آیند.
ارزش یک ارز باید برای مدت طولانی نسبتاً ثابت بماند
اساساً، یک ارز باید به عنوان ابزاری برای مبادله و روشی برای ذخیره ارزش پولی عمل کند و ارزش آن باید برای مدت طولانی نسبتاً ثابت بماند. در غیر این صورت، کاربران از پذیرش آن خودداری میکنند. در حالت ایدهآل یک ارزدیجیتال باید قدرت خرید خود را حفظ کند و کمترین تورم ممکن را داشته باشد تا به جای خرید برای پسانداز مناسب باشد.
رمزارزهای باثبات برای این منظور بسیار ایدهآل هستند.
دلایل ثبات قیمت استیبلکوینها
دو دلیل اصلی ثبات قیمت ارزهای فیات، ذخایری هستند که از آن پشتیبانی میکنند و اقدامات بهموقع بازار که توسط مقاماتی مانند، بانکمرکزی انجام میشوند.
از آنجا که ارزهای فیات به داراییهای اساسی مانند ذخایر طلا، فارکس که به عنوان وثیقه عمل میکنند وابسته هستند، ارزیابی ارزش آنها بدون نوسان است. حتی در برخی موارد که ارزیابیهای ارز فیات ممکن است به شدت تغییر کند، مقامات کنترل کننده برای حفظ ثبات قیمت وارد بازار میشوند و تقاضا و عرضه ارز را مدیریت میکنند.
حجم زیادی از ارزهای دیجیتال فاقد هر دو ویژگی اصلی هستند، بدان معنی که هیچ ذخیره ارزشی برای پشتیبانی و همچنین در صورت لزوم مرکزی برای کنترل قیمت ندارند. ارزهای دیجیتال باثبات سعی دارند شکاف میان ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال را از میان بردارند.
بر اساس مکانیزم عملکرد ارزهای دیجیتال باثبات، آنها را به سه نوع دستهبندی میکنند:
ارزهای دیجیتال باثبات با تضمین فیات
ارزهای دیجیتال باثبات با پشتیبانی ارزی فیات، مانند دلار آمریکا، تعداد معینی از ارزهای دیجیتال باثبات را در بر میگیرند. اشکال دیگری برای حفظ ذخیره ارزشی مانند طلا، نقره و کالاهایی مانند نفت میتواند وجود داشته باشد. اما اغلب استیبلکوینهای امروزی با دلار پشتیبانی میشوند. این ذخایر توسط نگهدارندگان (متولیان) مستقل نگهداری میشوند و به طور منظم از نظر رعایت قوانین کنترل میشوند. هر رمزارز تتر یا USDT و TrueUSD از رمزارزهای محبوب است که ارزشی معادل یک دلار آمریکا را دارد و با سپرده های دلار پشتیبانی میشود.
ارزهای دیجیتال باثبات با پشتیبانی سایر رمزارزها
ارزهای دیجیتال ذخیره نیز ممکن است دچار نوسانات شوند. چنین رمزارزهای باثباتی ذخایر بیش از حد دارند. یعنی تعداد زیادی از رمزارزها به عنوان ذخیره برای صدور تعداد کمتری از ارزهای دیجیتال باثبات ذخیره میشوند. به عنوان مثال، برای صدور 1000 دلار رمزارز باثبات، به ارزش 2000 درلار اتریوم به منظور پشتیبانی از 50 درصد نوسانات، ذخیره میشود.
ارزهای دیجیتال باثبات بدون پشتیبانی (الگوریتمیک)
رمزارزهای با ثبات بدون پشتیبانی هیچ منبع ذخیرهای ندارند، اما مکانیزمی مانند بانکمرکزی برای حفظ ثبات قیمت آنها وجود دارد. بعنوان مثال، رمزارز وابسته به دلار از مکانیزم اجماع برای افزایش یا کاهش عرضه توکن استفاده میکند. چنین اقداماتی مانند چاپ اسکناس بانکمرکزی برای حفظ ارزش پول فیات عمل میکند. این امر با اجرای یک قرارداد هوشمند در یک پلتفرم غیرمتمرکز که قادراست به صورت مستقل اجرا شود، امکانپذیرست.
ارز فیات Fiat چیست؟
ارز فیات چیست؟ ارز فیات یک پول قانونی بوده که ارزش آن از دولت صادرکننده اش گرفته می شود و شامل پول در گردش مانند پول کاغذی یا سکه می شود. فیات از یک واژه لاتین به همین نام گرفته می شود. ارزش پول فیات توسط دولتی که آن را چاپ می کند، مشخص می شود. در حال حاضر کشورها از سیستم ارز فیات به جای کالای فیزیکی یا ابزار مالی، برای ارائه خدمات خرید کالا، سرمایه گذاری و سپرده گذاری استفاده می کنند. ارز فیات جایگزین مناسبی برای استاندارد طلا و پول کالایی است
معنای پول فیات
پول فیات یک ارز دولتی است که توسط کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمی شود بلکه توسط دولت صادرکننده آن تأمین می شود. ارزش پول فیات از رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده، نشأت می گیرد. اکثر ارزهای کاغذی مدرن ارزهای فیات هستند از جمله دلار آمریکا، یورو، پوند و دیگر ارزهای مهم جهانی.
ارز فیات به بانک های مرکزی کشورها امکان کنترل بیشتری بر اقتصادشان می دهد زیرا آن ها می توانند مقدار چاپ پول را کنترل کنند. ارزهای فیات فقط دارای ارزش هستند و دولت این ارزش را حفظ می کند. هیچ ابزاری برای تأمین پول به خودی خود وجود ندارد.
یکی از مخاطرات اصلی که پول های کاغذی مانند دلار دارند این است که کشورها در چاپ و عرضه آن ها زیاده روی کرده و باعث ایجاد تورم در اقتصاد می شوند.
منشأ پیدایش پول فیات
فیات برای اولین بار در کشور چین چاپ شد. در آن زمان فیات به واحدهای پولی دیگر از جمله ابریشم، طلا و نقره قابل تبدیل بود اما بعدها سیستم ارزی فیات در قرن 13 توسط امپراطوری مغول راه اندازی شد. در قرن 17 نیز پول فیات، در قاره اروپا و در کشورهای دیگری همچون هلند و سوئد مورد استفاده قرار گرفت اما سیستم ارز فیات در کشور سوئد با شکست مواجه شد و بعد از آن با استاندارد نقره جایگزین شد. بعد از آن نیز فرانسه نو و مستعمرات سیزده گانه در آمریکای شمالی از این سیستم ارزی برای انتقال پولی خود استفاده کرد.
در قرن بیستم میلادی نیز دولت ایالات متحده بار دیگر به سیستم پول کالایی تغییر جهت داد و از سال 1933 به بعد نیز مبادله طلا با پول های کاغذی این سیستم متوقف شد. بعد از آن در سال 1972 میلادی، ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت و بعد از آن از پول فیات برای سیستم پولی خود استفاده کرد. درواقع ارزهای فیات در قرن بیستم به دلیل این که دولت ها و بانک های مرکزی سعی کردند اقتصاد خود را از بدترین اثرات طبیعی توسعه و رکودهای چرخه تجاری محافظت کنند، از اهمیت خاصی برخوردار شدند.
پول کالایی دارای ارزش ذاتی است که این ارزش را از موادی که از آن ساخته شده است مانند سکه های طلا و نقره می گیرد. پول فیات در مقابل، ارزش ذاتی ندارد. ارزش پول فیات در اصل وعده ای از سوی دولت یا بانک مرکزی است که می گوید ارز فیات می تواند با ارزش خود در کالا مبادله شود.
دلیل شکل گیری ارز فیات بدون پشتوانه چه بود؟
استفاده از سیستم استاندارد طلا، توانست بسیاری از مشکلات معاملات تجاری را حل کند. هر کسی نیز می توانست به راحتی پول های خود را به طلا تبدیل کند. اما سیستم طلا نتوانست ماندگار شود.
دلایل این عدم ماندگاری می تواند موارد زیر باشد:
- کمبود معدن های جدید طلا
- محاسبه ای بودن نرخ طلا
- نایاب بودن معدن های طلای جدید
- شروع جنگ جهانی و کمبود ذخایر مالی کشورها
با وجود تمام این شرایط، کار با استاندارد طلا به مرور سخت شد تا اینکه تا دهه هشتاد میلادی کاملاً از بین رفت اما برای اینکه اعتبار کاغذهایی مانند پول حفظ شود، پول های بدون پشتوانه جایگزین آن شد.
مزایای استفاده از پول فیات چیست؟
استفاده از پول فیات در حوزه مالی و اقتصادی، مزایا و معایبی را به همراه دارد.
- پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی، مقرون به صرفه تر بوده و هزینه کمتری برای تولید آن نیاز است.
- پول فیات اگر بتواند نقش های مورد نیاز اقتصاد یک کشور را در واحد پولی خود ذخیره کند، ذخیره ارزش، ارائه حساب عددی و تسهیل مبادله، می تواند به عنوان یک ارز خوب عمل کند.
- کمبود کالاهایی مانند طلا بر روی آن اثری ندارد.
- پول فیات انعطاف پذیری خوبی در بحران های اقتصادی داشته و می تواند قدرت خوبی را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار دهد.
- از پول فیات می توان در مبادلات بین المللی استفاده کرد و تبدیل به واحد پول تجاری شده است.
- از آنجا که پول فیات مانند طلا یک منبع کمیاب یا ثابت نیست، بانک های مرکزی کنترل بسیار بیشتری بر عرضه آن دارند که به آن ها قدرت مدیریت متغیرهای اقتصادی مانند عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت پول را می دهد.
معایب استفاده از پول فیات چیست؟
- تورم: از زمان پیدایش پول فیات، تورم نیز با آن همراه شد به همین دلیل تورم موجب شد که آمار افراد فقیر در جامعه افزایش یابد چرا که تورم به افرادی که حقوق ثابت دارند، ضرر می زند و موجب کاهش قدرت خرید آنها می شود.
- افزایش بیش از حد نقدینگی: زمانی که حجم نقدینگی با میزان تولید کالا و خدمات متناسب نباشد، اعتبار پول های بدون پشتوانه ضرر می کند چرا که با افزایش نقدینگی، تقاضا نیز افزایش می یابد و اگر عرضه مناسبی برای تأمین این تقاضاها نباشد، تورم افزایش می یابد.
- از بین رفتن دولت ها: با از بین رفتن دولت ها، پول های بدون پشتوانه در خطر هستند. چون دولت ها هستند که به اعتبار و ارزش پول های بدون پشتوانه کمک می کند. پس اگر دولتی در میان نباشد، ارزش پول ملی از بین خواهد رفت.
- با توجه به عرضه نامحدود آن توسط دولت ها، فرصت های بیشتری برای ایجاد حباب با پول فیات وجود دارد.
- ارزش پول فیات بستگی به سیاست های مالی و مقررات دولتی توسط دولت دارد. سیاست پولی غیرمسئولانه می تواند منجر به تورم، حتی تورم بیش از حد یک ارز فیات شود.
چرا اقتصادهای مدرن از پول فیات حمایت می کنند؟
پول فیات به دولت ها انعطاف پذیری بیشتری برای مدیریت ارزهای خود، تعیین سیاست های پولی و تثبیت بازارهای جهانی می دهد. همچنین امکان بانکداری جزء به جزء وجود دارد. به این معنا که به بانک های تجاری اجازه می دهد مقدار پول موجود را برای پاسخگویی به تقاضای وام گیرندگان چند برابر کنند.
چه جایگزینی برای ارز فیات وجود دارد؟
امروزه تقریبا همه کشورها دارای پول قانونی (ارز فیات)هستند. با وجود اینکه شما می توانید طلا و سکه بخرید و بفروشید اما این سکه ها به ندرت درعوض و به ازای خریدهای روزمره استفاده می شوند بلکه بیشتر به عنوان یک دارایی قابل جمع آوری هستند.
حتی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین که در دهه گذشته به عنوان چالشی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات ظاهر شده و مورد علاقه و پذیرش قرار گرفته و از اقبال خوبی هم برخوردار بودند نیز معنای سنتی پول و ارز فیات را ندارند.
ارز فیات و ارز دیجیتال با یکدیگر چه ارتباطی دارند؟
هر دو ارز دیجیتال و فیات، هیچ گونه پشتوانه فیزیکی ندارد. کنترل ارز فیات توسط دولت همان کشور است، در صورتی که ارز دیجیتال ماهیت غیرمتمرکز دارد. ارزهای دیجیتال بر بستر بلاک چین ایجاد شده اند که کاملا غیرمتمرکز هستند.
در ارزهای دیجیتال به جای سیستم فیات (که مبادله با انتقال پول فیات و براساس سیستم های سنتی قرارداد انجام می شود) قراردادهای هوشمند هستند که مبادلات را امکان پذیر می کنند. از جمله تفاوت های موجود بین این دو ارز، نحوه تولید پول های جدید در هر یک از این دو سیستم است.
به عنوان مثال بیت کوین یا اتریوم نمونه هایی از ارز دیجیتالی هستند که در مقایسه با پول فیات که هیچ گونه محدودیتی ندارد، تولید و عرضه محدودی در تعداد دارد.
به علاوه تراکنش در ارزهای دیجیتال برگشت ناپذیر بوده، در صورتی که در ارزهای فیات این چنین نیست.
از دیگر تفاوت های ارز فیات با ارز دیجیتال، مبادلات ارزی بزرگتر با نوسان کمتر است. در صورتی که در بازار ارز دیجیتال این شرایط کاملاً برعکس است.
انجام امور مالی در دنیای واقعی و با ارزهای فیات می تواند هزینه های جانبی زیادی داشته باشد، مانند کارمزدهای دفترخانه ها، املاک ها، مالیات ها، هزینه تمدید و…. اما در دنیای غیرمتمرکز رمزارزها، پروژه های دیفای و قراردادهای هوشمند این هزینه های جانبی را کاهش داده اند.
ارز فیات در مقابل استاندارد طلا
با سیستم استاندارد طلا، می توان پول کاغذی را تبدیل به طلا کرد. در واقع سیستم طلا توسط دولت حمایت می شد. به همین دلیل تمامی دولت ها و بانک ها می توانستند با استفاده از سیستم ارزی مبتنی بر کالاها با داشتن طلای کافی، ارزهای جدید را وارد چرخه اقتصاد کنند اما با ارز فیات نمی توان پول کاغذی را به چیزی تبدیل کرد. با این وجود مسئولان می توانند با پول فیات، بر روی ارزش پول دولت اثر گذاشته و شرایط اقتصادی را کنترل کنند.
در این میان کارشناسان سیستم استاندارد طلا، معتقد هستند که سیستم ارزی مبتنی بر کالاها پایدارتر است. دلیل پایداری آن هم به این خاطر است توسط چیزی حمایت می شود که فیزیکی و باارزش است. البته لازم به ذکر است که قیمت طلا بی ثبات است. البته ارزش کالا می تواند دچار نوسان شود. در صورتی که در سیستم ارز فیات در مواجه با شرایط اضطراری از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
پول فیات
پول بیپشتوانه یا ارز فیات، یک پول قانونی است و دولتی که پول فیات را چاپ می نماید، عامل تعیینکننده در ارزش آن است. فیات به لاتین، یعنی بگذارید انجام شود، است. ارزش پول بی پشتوانه، برخلاف پول کالایی، به یک کالای فیزیکی بستگی ندارد. . این سیستم ارزی-پولی در واقع جایگزینی بسیار مناسب و استاندارد برای طلا و پول کالایی شده است. هم اکنون کشورهای مختلف از سیستم ارز فیات، برای خرید و فروش کالاها، جهت ارائه خدمات، یا برای سپرده گذاری و سرمایه گذاری استفاده میکنند.
پول بی پشتوانه در واقع، در مقابل پول کالایی است، که در آن سکه طلا و نقره یا پولی که دارای ارزش معینی نسبت به طلا و نقره باشد، مورد استفاده قرار میگیرد. بهاء ضرب شده بر روی پول دستوری یا بیپشتوانه بسیار بیشتر از ارزش فلز آن بوده و این ارزش بالا به دلیل دستور و تصمیم دولتی است که آن را تولید نموده است.
در قرن یازدهم، کشور چین اولین استفاده کننده از پول دستوری یا بیپشتوانه بوده است. در قرن ۱۱ میلادی هنری اول، پادشاه وقت انگلستان بالاجبار، به علت کمبود طلا، از چوب به عنوان پول استفاده کرد. در سال ۱۴۹۲ در موقع حمله اسپانیا به گرانادا، آنها نیز از نوعی پول کاغذی استفاده کردند.
خطر بسیار بزرگ در تولید پول بیپشتوانه، افزایش بیش از حد نقدینگی و تورم بحرانی به دلیل نامحدود بودن تولید پول بی پشتوانه است که تاریخچه پول بیپشتوانه را با تورم بحرانی عجین کرده است.
همچنین خطر دیگر این است که اگر آن دولت تولید کننده آن پول بی پشتوانه از بین برود، این نوع پول بیارزش میگردد. چرا که ارزش پول دستوری یا بیپشتوانه فقط و فقط وابسته به دولت تولیدکننده آن است.
خرید اتریوم ، خرید تتر و خرید بیت کوین با بهترین قیمت بعد از ثبت نام در پنل دیجی دلار امکان پذیر است.
جف-بوس (Jeff Booth)، کارآفرین و نویسنده بسیار پرطرفدار مینویسد: آینده خیلی تاریکی برای ارزهای فیات پیش بینی می گردد. اگر ماشین های چاپ پول در بانک های مرکزی خاموش نگردند، شکست ارز دستوری یا بی پشتوانه حتمی است.
او اضافه می نماید: تمامی پول های چاپشده بطور مستقیم به افزایش بهای نقدینگی می انجامند. این عمل درواقع دزدی بدون واسطه از صندوق اقتصادی به همه جهان است. او در ادامه افزود: حوادث بعدی که احتمال وقوع دارد، تحقق نظریه پول هلیکوپتری، نظریه پولی مدرن، و هر چیز دیگری از این قبیل است.
بوس میگوید: در این شرایط تورمی، برای حفظ ارزش اموال خود، چارهای جز این نیست که سبد سرمایهگذاری خود را مختلف و متنوع انتخاب کنیم و به قول معروف از چیدن تمام تخممرغها در یک سبد بپرهیزیم.
او اظهار می دارد: بازارهای سهام بسیار بسیار شلوغ هستند. طوری که انسان احساس میکند که هر آن ممکن است بازار از هم پاشیده شود. هر روز و هر ساعت خبری از بستههای مشوق مالی به میان می آید. بطور حتم، بدون مشوقهای مالی، شکلگیری یک مارپیچ نزولی است. اگر مشوقهای مالی متوقف شوند، با پیش آمدن مارپیچ نزولی، ارزش آن سهام تا ۸۰ درصد کاهش خواهد یافت. در عین حال، بوس باور دارد که دولتها اجازه نخواهند داد این چنین اتفاقاتی رخ دهد. لذا از همه قدرت خود جهت تزریق پول به بازار سرمایه استفاده می نمایند.
ویروس کرونا یا همان ویروس کووید 19 راه سیاست مداران را در راه پول هموار کرد و اکنون چارهای جز ادامه سیاستهای کنونی تزریق پول وجود ندارد جز به بهای رکود شدید و نابودی نظام بانکی. از نظرها و نوشته های آقای بوس که بگذریم، آنچه مسلم است نه تنها بازار فیات بلکه حتی ارزهای دیجیتالی تا بحال یک راه حل واقعی ارائه نداده اند.
به دلیل تورم بحرانی، تمام ارزهای فیات، در طول زمان با کاهش ارزش مواجه خواهند شد، در نتیجه آنها واقعا با ثبات نیستند. مثل بقیه ارزهای ملی، دلار آمریکا نیز نسبت به تصمیمات گرفته شده دلایل ثبات قیمت ارز فیات توسط دولت مربوطه یعنی حکومتی که از آن حمایت میکند، آسیبپذیر است.
ارز فیات و پول دیجیتال
ارز فیات و ارز دیجیتال فقط یک شباهت با هم دارند و آن این است که هر دو پشتوانه فیزیکی ندارند. پول های دیجیتال واقعیتی غیرمتمرکز دارند اما در واقع ارز فیات توسط دولتها و بانکهای مرکزی حکومت ها کنترل میشود.
تفاوت مبرهن این دو سیستم پولی، در ایجاد پولهای جدید است. بیت کوین نمونه برتر ارزهای دیجیتال، عرضه و تعداد سکه محدودی دارد. در مقایسه ارز های فیات که در کنترل بانکها و حکومت هاست بطور بنیادی میتوانند بدون هیچ پایه و اساسی به وجود آیند.
بر ما مبرهن است که ارزهای فیات برای ما قابل اعتماد نیستند که ارزش خود را حفظ نمایند. راه کار منطقی و درست این است که بر پایه پول دیجیتالی باشد که با ثبات باشد و این موضوع را تضمین نماید که چه زمانی ارزش بازارها کم می شوند و یا سقوط می نمایند. نتیجه اینکه پسانداز یک عمر شما محافظت خواهد شد.
عوامل موثر در تعیین قیمت ارز دیجیتال
در این مقاله نگاهی به عواملی که در قیمت ارز دیجیتال تاثیرگذار است میاندازیم، با ما همراه باشید.
چطور قیمت ارز دیجیتال با ارز فیات مقایسه میشود؟
بزرگترین تفاوت بین ارزش رمزارز و پول فیات این است که ارزهای فیات از سوی دولت مرکزی پشتیبانی میشود و به عنوان پول قانونی اعلام میشود. اساسا ارزش آن از به رسمیت شناختن دولت مرکزی میآید و به همین خاطر طرفین معامله، به ارزش آن اعتماد میکنند.
امروزه بیشتر کشورها با سیستم ارز فیات عمل میکنند دلایل ثبات قیمت ارز فیات و بانکهای مرکزی و ذخائر پولی، عرضه پول را کنترل میکنند و از این طریق به صورت غیرمستقیم تورم را کنترل میکنند.
اما از طرف دیگر، رمزارزها از سوی دولت مرکزی یا هیچ مقام مسئولی پشتیبانی نمیشود و بیشتر مناطق دنیا به عنوان پول قانونی آن را قبول ندارند. رمزارزها هم به طور کلی منابع ثابتی دارند و بنابرین غالبا کاهش ارزش رمزارزها با تورم اتفاق نمیافتد.
علاوه بر آن، ارزش رمزارز و رمز فیات با ویژگیهای مشابهی حمایت میشوند. از هر دو سیستم میتوان به عنوان واسطه معامله محصولات و خدمات استفاده کرد و هر دو واجد منبع ارزش نسبی هستند.
چرا قیمت ارز دیجیتال، نواسانات زیادی دارد؟
بازار رمزارزها در حال شکلگیری است و هنوز خیلی جدید است و جدای از واژه رمزارز، بیشتر مردم همچنان با این صنعت غریبه هستند.
بازارهای در حال تکوین، ویژگیهایی دارند که آنها را ذاتا بیثبات میکند.
در مقایسه با بازارهای باثباتتر مثل اقتصادهای سنتی از جمله بازار صرافی کشورهای خارجی، نقدینگی محدود درون بازار وجود دارد.در واقع، ارزش کل پول دنیا بیش از 90 تریلیون دلار است در حالی که مجموع مارکت کپ رمزارز چیزی در حدود 250 میلیارد دلار است. تفاوتی به میزان 36 هزار درصد.
حجم روزانه معامله رمزارز تقریبا 14 میلیارد دلار است در حالی که مبادلات روزانه فارکس حدودا 5 تریلیون دلار است. تفاوت بین قیمت خرید و فروش در معاملات رمز خارجی حداکثر چند پنی است در حالی که این مقدار تفاوت در معاملات رمزارز، میتواند تا چند دلار باشد.
همه این موارد، به یک بازار خیلی نوپایی اشاره میکند که به طور طبیعی با سرعت بالا در حرکت است و به همین خاطر قیمت ارز دیجیتال با عدم ثبات روبرو است.
روزانه تعداد زیادی از افراد به این بازار ورود میکنند. در ابتدای سال 2018، صرافیهای رمزارز گزارش دادند که روزانه صدهزار کاربر جدید به این حیطه ورود میکنند. بسیاری از این افراد علاقه شدیدی به بالا و پایین شدن قیمت ارز دیجیتال دارند که همین موضوع به طبیعت مختل کننده بازار میافزاید و عدم ثبات بیشتری را به همراه دارد.
در نهایت دستکاری در قیمت، در بازار در حال رشد، خیلی شایع است. صرافیهای مرکزی بیشتر جریانات رمزارزها را تحت کنترل دارند و در این بازار انگیزه کافی تزریق میکنند تا سود خود را با دستکاری کاذب قیمت رمزارز افزایش دهند. فیدهایی که در این صرافیها نمایش داده میشود، شیوهای است تا قیمت را دستکاری کنند و بازار بیثبات را مدیریت کنند.
همچنین، صرافیهای مرکزی یک نقطه ضعف دارند. آنها مقدار زیادی رمزارز ذخیره میکنند و در صورت هک شدن، تاثیر بزرگی بر قیمت ارز دیجیتال دارد.
چه عواملی تعیین کننده اصلی قیمت ارز دیجیتال است؟
یک اصل بنیادین در علم اقتصاد بیان میکند اگر یک رمزارز، توکن های زیادی عرضه کند اما در مقابل با تقاضای پایین از سوی معاملهگران و کاربران مواجه شود، ارزشش تنزل مییابد برعکس، اگر عرضه رمزارز خاصی محدود و تقاضا بالا باشد، آنگاه ارزش کوین افزایش مییابد.
این مسئله به عنصر کمیابی مربوط میشود که قیمت را بالا میکشد و یکی از عواملی است که سبب شده تا قیمت بیت کوین به بالاترین سطح خود برسد. عرضه بیت کوین تا مقدار 21 میلیون متوقف میشود که در مقایسه با توکنهای دیگر نسبتا کم است، در حالی که در سالهای اخیر تقاضا اوج گرفته است.
رسانه و جو عمومی هم تاثیر زیادی بر قیمت رمزارزها میگذارد. اگر یک توکن یا یک بستر، بدنام شود، به طور کلی قیمت آن کوین سقوط میکند. در حالی که اگر همان کوین از اقبال عمومی و پوشش رسانهای خوب برخوردار شود، قیمت آن تقریبا به طور قطع افزایش مییابد. این یعنی قیمتها تا حد زیادی تحت تاثیر عواطف انسانی و تبلیغات است.
عوامل دیگری که تاثیر بزرگی بر قیمت رمزارزها دارد، سطح کارایی توکن است؛ یعنی یک بستر بلاک-چین تا چه مقدار در حل کردن مشکلات دنیای واقعی مفید است در حالی که سختیهای ماینینگ اثبات کار توکن (PoW) دلایل ثبات قیمت ارز فیات هم میتواند تعیین کننده ارزش باشد یعنی ماینینگ دشوارتر به منزله دشواری عرضه کوین است و زمانی که تقاضا بالا رود، سبب صعودی شدن قیمتها میشود.
قیمت ارز دیجیتال در طول مدت 18 ماه اخیر چه تغییراتی داشتهاند؟
بیت کوین در سال 2017 از زیر 1000 دلار کار خود را شروع کرد و زمانی که چین پیگرد قانونی صرافیهای رمزارز را اعلام کرد، این مقدار ارزش سقوط کرد. در آن زمان، بیشتر معاملات بیت کوین در چین صورت میگرفت و قیمت بیت کوین حدودا تا 775 دلار هم پایین آمد در حالی که مارکت کپ مجموع رمزارز، تا نزدیک 15 میلیارد دلار قرار داشت.
بیت کوین ارزش خودش را تا کمی بالای 1000 دلار بازیافت ولی تا مارس 2017، زمانی که اداره کل اوراق بهادار و داد دلایل ثبات قیمت ارز فیات و ستد آمریکا (SEC)، بیت کوین ETF را قبول نکرد، دوباره به زیر 1000 دلار رسید. مارکت کپ مجموع در طی دو روز به میزان 5 میلیارد دلار سقوط کرد.
در آوریل 2017، ژاپن بیت کوین را ارز قانونی اعلام کرد و این سبب اوجگیری قیمت به بالای 1000 دلار شد. در آن مقطع زمانی، مارکت کپ مجموع رمزارز حدودا در 26 میلیارد دلار ایستاد.
از آوریل 2017 تا جولای همان سال، بیت کوین به طور یکنواخت به 3000 دلار نزدیک شد در حالی که مارکت کپ مجموع از مرز 100 میلیارد دلار عبور کرد. اما تا اواسط جولای 2017، زمانی که بین بیت کوین و بیت کوین کش شکاف افتاد، قیمتها در ظرف چند روز تا 2000 دلار پایین آمد.
این تاثیرات گذرا بودند و تا اواخر آگوست 2017 بیت کوین به ارزش تقریبی 5000 دلار رسید و مارکت کپ مجموع رمزارز به 170 میلیارد دلار نزدیک شد.
اما در آن سال، در چهارم سپتامبر، چین ICO را ممنوع اعلام کرد. این حرکت، اصلاح کمتر از حد انتظار را به دنبال داشت. بیت کوین تا اواسط سپتامبر 2017 حدودا 3300 دلار شد ولی خیلی زود تا اواخر سپتامبر همان سال بازگشت و به بالای 4000 دلار رسید. در آن هنگام، مارکت کپ رمزارز کمی کمتر از 150 میلیارد دلار بود.
از این لحظه، قیمت بیت کوین واقعا به صورت لحظهای افزایش یافت. تا اواخر اکتبر 2017، از مرز 6000 دلار عبور کرد و نوامبر همان سال را کمی پایینتر از 10000 دلار به پایان رساند.
اواسط دسامبر 2017، بیت کوین به 20000 دلار رسید ولی سال را تقریبا با 15000 دلار به پایان رساند در حالی که مارکت کپ، سال را تقریبا با 235 میلیارد دلار بست.
تا اواخر ژانویه 2018، قیمت بیت کوین دوباره به 10000 دلار رسید و در فوریه همان سال به 6000 دلار تنزل یافت.
در فوریه 2018، شاهد عبور بیت کوین از 11000 دلار بودیم و مارکت کپ مجموع تقریبا 500 میلیارد دلار شد، در حالیکه مارکت کپ در اوایل ماه، حدودا به 300 میلیارد دلار رسیده بود.
از آن موقع، در بحبوحه صحبت از مقررات بیشتر در مورد مارکتهای مختلف و تکانههای دیگر مثل ممنوعیت تبلیغات رمزارز از سوی گوگل، قیمت بیت کوین با وجود بهبودیهای مقطعی و گذرا، روند نزولی یکنواختی به خود گرفت. از آغاز جولای 2018، بیت کوین مقدار 6000 دلار را نشان میدهد و مارکت کپ مجموع رمزارز به طور ثابت حدودا در 250 میلیارد دلار قرار داشت.
چقدر پیشبینیهای مربوط به رمزارز دقیق هستند؟
افرادی که در جهت پیش بینی قیمتها در سال 2018 و بعد از آن تلاش کردند، یک طیف با دامنه حداقلی و حداکثری مشخص میکردند.
برخی از جمله جان مکافی (شریک مکافی)، جیم کرامر از CNBC و بابی لی مدیر عامل صرافی BTCC، پیش بینی کردهاند که بیت کوین، رکورد یک میلیون دلار را میزند.
سایرین از جمله رئیس سابق جی پی مورگان (JP Morgan)، استراتژیست دارائی خالص آمریکا و یکی از مدیران فعلی Fundrast و تام لی، که قیمت بیت کوین را تا اواخر سال 2018، 25000 دلار و تا اواخر سال 2022، 125000 دلار پیش بینی کرده است، موضع میانهرویی اتخاذ کردند اما همچنان تمایل به پیش بینی قیمتهای بالایی دارند.
رابرت اسلایمر (Robert Sluymer)، مجددا از Fundrast، بیت کوین را بالاتر از 7000 دلار پیش بینی نکرده است. لیو کلاسن (Llew Claasen)، رئیس هیئت مدیره Bitcoin Foundation، عنوان کرد که در طول مدت سال 2018، قیمت بیت کوین به 40000 دلار میرسد.
در آن سوی این طیف، افرادی سقوط کامل بازار بیت کوین را پیش بینی میکنند. آژانس بانکداری سرمایهگذاری، GP Bullhound، در ظرف یک سال، سقوط 90 درصدی ارزش بیت کوین را پیش بینی میکند در حالی که کنت راگاف (Kenneth Rogoff)، استاد دانشگاه هاروارد و رئیس سابق صندوق بین المللی پول، انتظار دارد که بیت کوین به 100 دلار کاهش یابد. روی سبگ (Roy Sebag)، مدیر عامل شرکت GoldMoney گفته است که بیت کوین در آینده به طور کامل ارزش خود را از دست میدهد.
کاملا واضح است که باید نسبت به پیشبینیهای قیمت بیت کوین با شک و تردید برخورد کرد ولی عواملی وجود دارد که تقریبا به طور قطعی بر قیمت آتی بیت کوین و به طور کلی بازار رمزارز اثرگذار خواهد بود. این عوامل عبارتند از:
پول فیات Fiat چیست؟ چه تفاوتی با ارز دیجیتال دارد؟
پول وسیلهای ارزشمند است که میتوان با استفاده از آن تراکنش انجام داد و آن را مبادله کرد. پول واحد سنجش قیمت و ارزش هر محصول یا خدماتی محسوب میشود. ارزهای مختلف از جمله پول فیات و ارزهای دیجیتال انواع مختلف پول هستند که در حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرند و وجوه مشترک و متفاوت بسیاری دارند. واحدهای مالی فیات رو به زوال هستند و کمکم با ارزهای دیجیتال جایگزین میشوند.
- 1) مقدمهای برای شناخت بهتر مفهوم پول
- 2) پول فیات چیست؟
- 3) ویژگیهای پول
- 4) تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال
- 5) آیا ارزهای دیجیتال شباهتی به پول فیات دارند؟
- 6) کلام آخر؛ پول فیات رو به زوال است
ارز فیات یکی از ابتداییترین مفاهیم بازارهای مالی است که در بازار سهام، بازار ارز دیجیتال و… استفاده میشود. به بیان ساده میتوان گفت این نوع ارز همان واحدهای مالی سنتی است که کشورهای مختلف به عنوان سکه و اسکناس وارد بازار میکنند. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم ماهیت این پولها چیست، ارزش آنها از کجا تأمین میشود و چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارند.
مقدمهای برای شناخت بهتر مفهوم پول
پول پیشنیاز انجام دلایل ثبات قیمت ارز فیات تراکنش و نماد ارائهدهنده ارزش است که توسط عموم مردم پذیرفته شده. تمدنهای اولیه از داراییهای مختلفی چون گاو، بز و شتر به عنوان پول استفاده میکردند. آنها به مرور زمان یاد گرفتند از داراییهای ماندگارتری مانند صدف یا نمک به عنوان واحدی مالی برای انجام معاملات خود استفاده کنند. بعد از آن تمدنها پیشرفتهتر شدند و سکه ضرب کردند. پیشرفت در زمینه خلق پول همچنان ادامه داشت و به پول فیات و بعد از آن هم به ارز دیجیتال رسید.
تاریخ نشان میدهد که پول در دورههای مختلف تکامل پیدا کرده و حتی نوع آن نیز تغییر کرده است. ارز دیجیتال هم پول جدید است که به کمک فناوری بلاکچین توسعه داده شده و توسط هیچ نهادی کنترل نمیشود. این ارزها در آینده جایگزین ارزهای فیات خواهند شد.
پول فیات چیست؟
ارز فیات به عنوان متداولترین پولی که در سراسر جهان در گردش است، شناخته میشود. بسیاری از افراد فقط اسکناسها و سکههای فیات را میشناسند و حتی کودکانی که هنوز چیزی از معامله نمیدانند هم متوجه میشوند که اسکناس وسیله ارزشمندی است!
ارزهای فیات توسط حکومتها ایجاد شدهاند و پشتوانه ارزشمند و ارزش ذاتی ندارند. پشتوانه پول فیات دولت یا دلایل ثبات قیمت ارز فیات حکومتی است که آن را ایجاد کرده و تا حد زیادی روی تعیین قیمت آن تأثیر دارد؛ البته عوامل دیگری چون میزان عرضه و تقاضا در بازار و ثبات دولت هم در تعیین ارزش واحدهای مالی فیات موثر هستند.
ارزهای فیات تمام ویژگیهای پول را دارند، بنابراین میتوانند در تراکنشها و معاملات مورد استفاده قرار بگیرند. از طرفی، چون پشتوانه حکومتی و دولتی دارند، معمولا توسط دو طرف معامله در یک قلمرو اقتصادی پذیرفته میشوند. البته تورم یکی از دشمنان پول فیات است که هم ارزش آن را کاهش میدهد و هم باعث میشود مردم نسبت به آن بیاعتماد شوند و پولهایشان را به داراییهای دیگر تبدیل کنند.
پولهای فیات توسط دولتها و حکومتها کنترل میشوند؛ بنابراین آنها میتوانند به روشهای مختلف در روند تراکنشهای کشور و ارزش واحد مالی آن دخالت داشته باشند. به عنوان مثال حکومتها میتوانند در زمان کسری بودجه، پول چاپ کنند یا حباب ارزش ایجاد کنند. همچنین میتوانند از طریق سیستمهای بانکی متمرکز بر درآمد مردم نظارت داشته باشند و مالیات بگیرند.
ویژگیهای پول
پول فیات و ارزهای دیجیتال همگی وسیلهای برای انجام تراکنشها و ایجاد ارتباطات مالی بین انسانها هستند. پولها برای اینکه قابلیت استفاده در تراکنشهای مختلف را داشته باشند، به سه ویژگی مهم نیاز دارند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم. همچنین بررسی میکنیم که کدام یک از پولهای فیات یا دیجیتال این ویژگیها را دارند.
1. ابزاری برای ذخیره ارزش
تصور کنید شما یک بن خرید صد هزارتومانی از یک فروشگاه دارید. اگر پول فیات واقعا یک ابزار برای ذخیره ارزش باشد، یعنی اهمیتی ندارد که شما امسال از بن خرید خود استفاده میکنید یا سال آینده؛ در هر صورت این بن ارزش یکسانی خواهد داشت و شما میتوانید با استفاده از آن کالاهای مشخصی را خریداری کنید.
اگر این ویژگی وجود نداشته باشد، انسانها دیگر تمایلی به استفاده و نگهداری از پول ندارند و ترجیح میدهند اگر پولی به دست میآورند، در کوتاهترین زمان ممکن آن را به یک شیء دیگر تبدیل کنند تا از ارزشش کاسته نشود. ارزهای فیات برای مردم قابل اعتماد هستند و به همین دلیل به عنوان ابزار معاملاتی مورد استفاده قرار میگیرند، اما در حال حاضر مشکلاتی چون تورم و سیاستهای پولی غلط باعث شده که ارزش آنها روز به روز کمتر شود.
استیبل کوینها یکی از انواع ارزهای دیجیتال هستند که برای ذخیره ارزش مورد استفاده قرار میگیرند. این کوینها معمولا پشتوانهای مانند طلا یا دارایی ارزشمند دیگری دارند و قیمتشان باثبات است. سایر ارزهای دیجیتال نوسانهای قیمتی بسیاری را تجربه میکنند و هنوز به عنوان ابزاری قابل اعتماد برای ذخیره ارزش شناخته نمیشوند.
2. ابزاری برای معامله و قابل تبدیل
هرچیزی که به عنوان یک ابزار پرداخت و معامله مورد استفاده قرار میگیرد، باید توسط عموم مردم پذیرفته باشد. اگر دلایل ثبات قیمت ارز فیات دلایل ثبات قیمت ارز فیات به خاطر داشته باشید، در دهه هشتاد اسکناسهای سریال برره به صورت واقعی چاپ شدند و بچهها خیلی دوست داشتند این اسکناسها را بخرند. افرادی که این اسکناسها را داشتند، نمیتوانستند با آن از مغازه چیزی بخرند، با وجود اینکه این کاغذها ارزش داشتند و بچهها برای خریدشان پول پرداخت کرده بودند. در بهترین حالت بچهها میتوانستند داخل مدرسه یا با دوستانشان با استفاده از اسکناسهای سریال برره معامله انجام دهند!
ارزهای دیجیتال در سالهای نزدیک به ۲۰۱۰ شبیه به اسکناسهای برره بودند و کسی آنها را نمیپذیرفت! همه تصور میکردند این پولها تقلبی هستند و ارزشی ندارند، اما به مرور زمان مردم آنها را پذیرفتند و برای سرمایهگذاری و انجام تراکنش از آنها استفاده کردند. البته هنوز مقبولیت ارزهای دیجیتال در میان مردم به حد مطلوب نرسیده دلایل ثبات قیمت ارز فیات است. افراد بسیاری وجود دارند که نمیدانند ارز دیجیتال چیست و چطور میتوانند از آن به عنوان پول استفاده کنند.
پول فیات ویژگی پذیرش عمومی را دارد، ارزهای فیات کشورهای مختلف در همان کشور ارزشمند تلقی میشوند. حتی اگر دارندگان یک ارز فیات بخواهند پولشان را در کشور جدیدی خرج کنند، به راحتی میتوانند در صرافی آن را به یک واحد مالی جدید تبدیل کنند.
واحد سنجش ارزش و قیمتگذاری
یک واحد مالی باید قابلیت تعیین ارزش خدمات و محصولات مختلف در سراسر یک قلمرو اقتصادی را داشته باشد. به عنوان مثال همه ما میدانیم که یک بستنی ده هزار تومانی نسبت به یک شکلات هزار تومانی ارزشمندتر است.
در ارزهای فیات، سیاستهای بانک مرکزی ارزش پول و به دنبال آن قیمت خدمات و محصولات را تعیین میکند. به عنوان مثال بانک مرکزی میتواند با تعدیل نرخ بهره یا چاپ اسکناسهای جدید، ارزش پول را تغییر دهد. اما ارزش در بازار ارزهای دیجیتال اینگونه تعیین نمیشود و ارزش هر کوین یا توکن به قیمتهای رایج در بازار بستگی دارد. به عنوان مثال ویتالیک بوترین اکنون نمیتواند با افزایش تعداد اترها، ارزش هر اتر را کاهش دهد.
سایر ویژگیهای پول
در قسمتهای قبلی به سه مورد از مهمترین ویژگیهای پول اشاره کردیم و مقایسهای بین ارزهای دیجیتال و فیات انجام دادیم. در ادامه سایر ویژگیهایی که پول باید داشته باشد را میخوانید:
- پول باید قابلیت تقسیم به واحدهای کوچکتر را داشته باشد؛ به عنوان مثال در ایران ریال واحد کوچکتر تومان است یا ساتوشی واحد تقسیمکننده بیت کوین محسوب میشود.
- پول باید قابل حمل باشد، چه به صورت فیزیکی و چه به صورت الکترونیکی و مجازی.
- ابزاری که به عنوان پول مورد استفاده قرار میگیرد، باید بادوام باشد و از بین نرود.
- تمام اسکناسها، سکهها یا هر آنچه نماد یک واحد مالی است باید ویژگیهای کاملا یکسان داشته باشند.
- عرضه پول باید محدود باشد.
تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال
در قسمتهای قبل ارزهای دیجیتال و فیات را از نظر ویژگیهای پولی با یکدیگر مقایسه کردیم. در این بخش عملکرد هرکدام از این دو نوع پول متداول در جهان امروز را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.
مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال از نظر روش صدور (چاپ یا استخراج) و حاکمیت
یکی از مهمترین نقطه ضعفهای ارز فیات این است که ارزش ذاتی ندارد. ارزش پولهای فیات تا حد زیادی به مقامات مرکزی مانند دولتها و بانکهای مرکزی و تصمیماتی که درباره سیاستهای پولی و مالی میگیرند، بستگی دارد. برای چاپ پول فیات تنها کافی است بانک مرکزی دستور بدهد و به هر تعدادی که نیاز دارد، اسکناس جدید چاپ کند.
ارزهای دیجیتال ارزش ذاتی خود را از بلاکچین توسعهدهندهشان به دست میآورند. بلاکچین هم سیاستهای مالی شفافی دارد که در پایگاه کد پروتکل بلاکچینی ثبت شده است. بسیاری از ارزهای دیجیتال سیاست مالی منحصر به فردی ندارند و تنها از مکانیزمهای حاکمیت و اجماعی که بلاکچین دارد، پیروی میکنند. بنابراین توسط هیچ نهادی کنترل نمیشوند و ارزششان به تصمیم و سیاستگذاری نهاد خاصی وابسته نیست.
هر پروتکل ارز دیجیتال منبع محدودی از کوینها را در اختیار شبکه قرار دادهاند و ماینرها میتوانند با الگوریتمهای اثبات کار یا اثبات سهام آنها را استخراج کنند.
تراکنشهای ارز دیجیتال و ارز فیات
تراکنش با پول فیات یا به صورت نقدی انجام میشود یا به زیرساختهای بانکداری سنتی نیاز دارد. در تراکنشهای فیات، یک واسطه بین دو طرف معامله وجود دارد که تراکنش را انجام میدهد و روی آن نظارت میکند. برخی از سرویسها خدمات انجام تراکنش در سطح بینالملل را فراهم کردهاند و اگر طرفین معامله در دو نقطه مختلف جهان حضور داشته باشند، برای انتقال پول باید کارمزد زیادی برای انجام این تراکنش بپردازند و مدتی هم منتظر بمانند.
تراکنشهای ارز دیجیتال در شبکههای بلاکچین و بدون نیاز به واسطه متمرکز انجام میشوند. کامپیوترهای عضو شبکه (نود) تراکنشها را تایید میکنند. کاربران شبکههای بلاکچین برای انجام تراکنشهایشان آزادی بیشتری دارند، چون واسطهای وجود ندارد و هیچ نهادی بر جزئیات تراکنشهایشان نظارت نمیکند. قراردادهای هوشمند هم برای ایجاد اعتماد بین در طرف ناشناس در معامله مورد استفاده قرار میگیرند.
آیا ارزهای دیجیتال شباهتی به پول فیات دارند؟
این دو نوع پول در برخی از ویژگیهایی که در ادامه بیان میکنیم، مشترک هستند:
- هر دو نوع پول از واحدهای کوچکتری تشکیل میشوند و میتوان آنها را خرد کرد.
- ارزش اصلی هر دو نوع پول از پذیرش گسترده توسط مردم ایجاد شده است.
- در حال حاضر هر دو نوع پول به عنوان روشهای پرداختی مورد استفاده قرار میگیرند، یعنی با پرداخت آنها میتوانید خدمات و محصولاتی را خریداری کنید.
- هر دو نوع ارز برای ذخیره ارزش و سرمایهگذاری مورد استفاده قرار میگیرند.
کلام آخر؛ پول فیات رو به زوال است
همانطور که سالهاست دیگر از سکههای طلا و نقره برای پرداخت هزینهها استفاده نمیکنیم و فقط میدانیم قبلا به عنوان پول استفاده میشدند، نسلهای بعدی هم فقط نام ارزهای فیات را در کتابهای تاریخ میخوانند و از آن استفاده نخواهند کرد. ارزهای دیجیتال واحدهای مالی بعدی هستند که بشر از آن برای خرید و فروش و حفظ ارزش داراییهای خود استفاده میکند. اکنون این ارزها بیشتر به عنوان روشی برای سرمایهگذاری شناخته میشوند، اما در آینده حتی برای خرید کوچکترین محصولات از سوپر مارکت هم از آنها استفاده خواهیم کرد.
گروه داموند از متخصصین حوزه ارزهای دیجیتال و بلاکچین تشکیل شده است و تلاش میکند تمام مفاهیم بازار ارزهای دیجیتال را به زبان ساده ارائه دهد. به کمک داموند میتوانید دانش خود در زمینه بازار ارزهای دیجیتال را کامل کنید و یک تریدر حرفهای باشید.
دیدگاه شما