ریزش سنگین بورس‌های جهانی پس از تنش‌های روسیه و اوکراین
پس از حمله روسیه به اوکراین بورس‌های جهانی از آسیا گرفته تا آمریکا و اروپا ریزش سنگینی را تجربه کردند.
به گزارش قدس آنلاین، پس از حمله روسیه به اوکراین بازارهای جهانی با تحولات عمده ای مواجه شد، بازارهای بورس جهانی در اروپا، آمریکا و آسیا حتی خود روسیه به شدت ریزش کرد و البته با افت قیمت سوخت نیز همراه شد.
به گزارش نیویورک تایمز، قیمت نفت به بیش از ۱۰۵ دلار در هر بشکه افزایش یافت که برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ تاکنون به این قیمت رسیده است. از سوی دیگر قیمت فروش آتی گاز ریزش بورس‌ها در جهان در اروپا هم ۳۱ درصد رشد داشت.
تحول دیگر مربوط به بازارهای بورس بود که دامنه آن به کشورهای اروپایی و آمریکا هم کشیده شد و در حقیقت اکثر مردم به دنبال فروش سهام خود بودند. شاخص بورس‌های جهانی از جمله داوجونز، نزدک، دکس و اس ند پی در ۴۸ ساعت گذشته تاکنون ۴ تا ۷ درصد با ریزش مواجه شده‌اند.
از همان ابتدا بازار وال استریت عقب نشینی داشت و سهم اس اند پی ۲.۵ درصد کاهش داشت، البته اثرات این حمله در بازار آسیا هم به وضوح دیده شد و بازارهای بورس هنگ کونگ ۳.۲ درصد ارزش خود را از دست دادند.
سهام بانک های جهانی در این میان با سرعت بیشتری نسبت به سهام های دیگر پایین آمدند به طوری که سهام «رایفیزن» استرالیا ۱۷ درصد و بانک های ایتالیا و فرانسه حدود ۱۱ درصد ارزش خودر از از دست دادند.
در خود روسیه ارزش سهام ها و ارزش روبل پول این کشور هم به شدت فروریخت.
ارزش سهام «موکس راشا» در روسیه تقریبا یک سوم ارزش خود را از دست داد و برای اولین بار از ۱۹ مارس ۲۰۲۰ به زیر ۲۱۰۰ واحد سقوط کرد.
در آمریکا هم «نزدک کامپوزیت» ۱۸.۸ درصد از رکورد ماه نوامبر پایین تر معامله شد.
گفتنی است؛ قیمت طلا در معاملات امروز بازار جهانی با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین پس از موافقت ولادیمیر پوتین با عملیات نظامی ویژه، بیش از دو درصد افزایش یافت و به بالاترین حد در بیش از یک سال گذشته رسید.
در بازار سایر فلزات ارزشمند، بهای هر اونس نقره برای تحویل فوری ۲.۱ درصد افزایش یافت و به ۲۵ دلار و ۳۰ سنت رسید. بهای هر اونس پلاتین برای تحویل فوری یک درصد افزایش یافت و ۱۱۰۲ دلار و ۴۳ سنت معامله شد. بهای هر اونس پالادیم برای تحویل فوری ۱.۳ درصد صعود کرد و به ۲۵۱۴ دلار و ۵۴ سنت رسید.
بر اساس گزارش رویترز، قیمت‌های نفت و دلار هم افزایش پیدا ریزش بورس‌ها در جهان کرد در حالی که بازارهای سهام جهانی و بازده اوراق خزانه آمریکا نزول کردند.
ریزش شدید بورس هاس جهانی ادامه دارد
ایسنا به نقل از اسوشیتدپرس نوشت: شاخص‌های بورسی در معاملات امروز نیز ریزش شدیدی را تجربه کردند.
هر چند تمام کشورها امکانات خود را علیه کرونا بسیج کرده اند اما ویروسی که صدراعظم آلمان آن را بزرگ ترین بحران پس از جنگ جهانی دو خوانده است کماکان باعث وحشت بازارهای مالی است. بانک مرکزی آمریکا در نشستی اضطراری و بی سابقه، نرخ بهره را به صفر درصد کاهش دهد.
به دنبال اعلام این خبر، بانک مرکزی ژاپن نیز جلسه اضطراری برگزار و اقدامات حمایتی بیشتری را از بازارهای مالی اعلام کرد. در عین حال رئیس جمهور آمریکا از اختصاص کمک ۲۵۰ میلیار دلاری برای کمک به کسب وکارهای کوچک و متوسط و کمک ۵۰ میلیارد دلاری برای ایرلاین ها خبر داده است. ترامپ با بیان اینکه در وضع بسیار سختی قرار داریم گفت: باید کارهایی انجام دهیم. برای شکست دادن این دشمن باید بخش هایی از اقتصادمان را موقتا ببندیم.
ایتالیا به عنوان کانون اصلی کرونا در اروپا اعلام کرده است که قرنطینه را به تمام کشورش گسترش داده است. با قرنطینه کامل هشتمین اقتصاد بزرگ جهان انتظار می رود رشد اقتصادی منطقه یورو بیش از پیش با کاهش مواجه شود. از سوی دیگر اسپانیا و دانمارک نیز با اتخاذ تصمیمی مشابه، کشورهای خود را قرنطینه کردند. در انگلیس دولت اعلام کرده است که افراد سالمند باید خود را قرنطینه کنند و مدارس و اماکن عمومی در تقریبا همه کشورهای اروپایی تعطیل شده است. فرانسه نیز خبر از قرنطینه ۱۵ روزه کشور داده است.
برایان نیک، کارشناس سرمایه گذاری در موسسه " نووین" گفت: به نظر نمی رسد که تا مدت ها از شر این اخبار خلاص شویم. این نوسانات را یک ویروس به وجود آورده و همین کار را برای یافتن راهی اقتصادی دشوار می کند.
چین اعلام کرده است که از زمان همه‌گیری کرونا تاکنون صادراتش ۱۷ درصد و وارداتش چهار درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به بزرگی بازار چین، بسیاری از شرکت‌های مطرح بین‌المللی انتظار زیان سنگینی را در نتیجه تعطیلی کسب و کارهای خود دارند. ژاپن نیز از کاهش ۱۴ درصدی واردات و کاهش دو درصدی صادراتش خبر داده است.
تاکنون بیش از ۲۱۰ هزار و ۵۰ مورد ابتلا به کرونا گزارش شده است که در این بین ۸۸۴۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در بین کشورهای مختلف، بالاترین تلفات مربوط به چین با ۳۲۴۵ نفر، ایتالیا با ۲۹۷۸ نفر، ایران با ۱۱۳۵ نفر، اسپانیا با ۵۹۸ نفر و فرانسه با ۲۶۴ نفر بوده است.
در بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین، ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور، هنگ‌کنگ، تایلند، تایوان، مالزی، ایران، ایتالیا، استرالیا، آلمان، آمریکا، ویتنام، فرانسه، ماکائو، کانادا، امارات متحده، جمهوری چک، اتریش، الجزایر، کرواسی، سوییس، رومانی، انگلیس، فیلیپین، هند، روسیه، اسپانیا، بلژیک، کامبوج، مصر، فنلاند، فلسطین اشغالی، کویت، عمان، افغانستان، لبنان، نپال، سری لانکا و سوئد ابتلا به کرونا گزارش شده است.
در آمریکا شمار قربانیان ریزش بورس‌ها در جهان ویروس کرونا در آمریکا به ۱۱۴ نفر افزایش یافته و در سراسر کشور حالت فوق العاده اعلام شده است. ترامپ در جلسه اضطراری با بانکداران آمریکایی راه های تامین نقدینگی لازم بازار را بررسی کرد و وزیر خزانه داری نیز از معافیت موقت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی خبر داد. انتظار می رود دولت یک بسته یک تریلیون دلاری را برای حمایت از اقتصاد در نظر بگیرد.
در شرق آسیا بانک های مرکزی چین، ژاپن، کره جنوبی، نیوزلند، سنگاپور و استرالیا برای حمایت از بازارها دست به کار شده اند و احتمال منفی تر شدن نرخ بهره در ژاپن به دنبال رشد عجیب منفی هفت درصدی اخیر شدت پیدا کرده است.
بانک مرکزی اروپا، بانک مرکزی آلمان و وزیر دارایی فرانسه هم در اظهاراتی جداگانه اعلام کردند که در حال بررسی اقدامات ممکن برای حمایت از بازارهای مالی و کاستن از تبعات منفی کرونا هستند. جینگ یی پان، تحلیل گر بانک آی جی گفت: هر چند که دولت ها و بانک های مرکزی به دنبال حمایت بیشتر از اقتصاد خود هستند اما ریسک ورود اقتصاد جهانی به رکود کاملا واقعی و فراگیر است. در انگلیس نیز دولت خبر از رکوردشکنی مخارج خود در طول ۶۵ سال اخیر برای تقویت رشد اقتصادی را داده است.
در وال استریت، همه شاخص‌ها ریزشی بودند تا جایی که هر سه شاخص مهم بورسی در سطح پایین تری از روز قبل خود بسته شدند. شاخص "داوجونز ایدانستریال اوریج" با ۶.۳ درصد سقوط نسبت به روز قبل و در سطح ۱۹ هزار و ۸۹۸.۸۹ واحد بسته شد. شاخص "اس اند پی ۵۰۰" با ۵.۱۸ درصد کاهش تا سطح ۲۳۹۸.۱۰ واحدی پایین رفت و دیگر شاخص مهم بورسی آمریکا یعنی " نزدک کامپوزیت" با ریزش ۶.۴ درصدی در سطح ۶۹۸۹.۸۴ واحدی بسته شد.
رقابت‌های انتخاباتی درون حزبی آمریکا اکنون به ایستگاه هشتم رسید و انتخابات درون حزبی دموکرات‌ها در ایالت های آریزونا، فلوریدا و ایلینویز برگزار شد که طی آن جو بایدن در هر سه ایالت به پیروزی رسید.
اکنون جو بایدن در صدر سه نامزد باقی مانده دموکرات از حیث آرای متعهد قرار دارد. ایالت پورتوریکو مقصد بعدی انتخابات درون حزبی خواهند بود. مقامات ایالت اوهایو اعلام کردند که انتخابات را به هفته های آینده موکول خواهند کرد.
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر امسال برگزار خواهد شد. نامزدی دونالد ترامپ از حزب جمهوری خواه قطعی شده است.
گرگ مک بریج، کارشناس بازار سهام در موسسه بنک ریت گفت: ممکن است این وضعیت هفته ها یا شاید ماه ها ادامه داشته باشد اما نباید فراموش کرد شاخص ها همان طور که می توانند خیلی سریع ریزش کنند می توانند خیلی سریع هم به روزهای اوج برگردند.
در معاملات بورس‌های آسیا، شاخص‌ها عملکرد بدتری داشتند؛ تا جایی که شاخص "نیک کی ۲۲۵" بورس توکیو ژاپن با ریزش ۱.۰۴ درصدی تا سطح ۱۶ هزار و ۵۵۲.۸۳ واحدی پایین رفت. شاخص "هانگ سنگ" بورس هنگ کنگ ۲.۵۵ درصد پایین رفت و در سطح ۲۱ هزار و ۷۲۲.۶۸ واحد بسته شد.
در چین شاخص "شانگهای کامپوزیت" ریزش ۱.۳۳ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۳۵۷۸.۸۷ واحد بسته شد. در استرالیا شاخص "اس اند پی اس اند ایکس ۲۰۰" بورس سیدنی با ۳.۴۴ درصد ریزش و ایستادن در سطح ۴۷۸۲.۹۵ واحدی به کار خود خاتمه داد. در بین دیگر شاخص‌های مهم آسیایی، شاخص " تاپیکس" ژاپن نزولی بود.
از طرف دیگر به نظر می رسد که انگلیسی ها قصد عقب نشینی از مواضع خود برای روابط پسابرگزیت را ندارند و نخست وزیر این کشور نیز با درخواست ها برای تعویق مهلت مقرر توافق با اتحادیه اروپا به دلیل شیوع کرونا مخالفت کرده است. در حال حاضر ۱۱ سرفصل کلیدی مورد مذاکره قرار خواهد گرفت و طرفین تا ماه ژوئن برای رسیدن به توافقات اولیه فرصت دارند. انگلیس خواهان داشتن روابطی مشابه کانادا با اتحادیه اروپا شده است؛ هر چند که طرف اروپایی تاکنون از خود اشتیاقی برای این مساله نشان نداده است. انگلیس اکنون در حال مذاکره با استرالیا برای امضای پیمان تجارت آزاد پسابرگزیت است و انتظار می‌رود مذاکره با آمریکا نیز برای امضای پیمانی بزرگ به زودی آغاز شود.
در معاملات بازارهای بورس در اروپا، شاخص‌ها تحت تاثیر افزایش شمار مبتلایان به کرونا در ایتالیا، اسپانیا، آلمان و فرانسه و مذاکرات برگزیت قرار داشتند تا جایی که شاخص "فوتسی ۱۰۰" بورس لندن با ۴.۰۵ درصد کاهش نسبت به روز قبل و در سطح ۵۰۸۰.۵۵ واحد بسته شد.
شاخص "کک ۴۰" بورس پاریس با ریزش ۵.۹۴ درصدی در سطح ۳۷۵۴.۸۴ واحد بسته شد و شاخص "دکس ۳۰" بورس فرانکفورت در آلمان با افت ۵.۵۶ درصدی و ایستادن در سطح ۸۴۴۱.۷۶ واحدی به کار خود خاتمه داد. در مادرید شاخص "ایبکس ۳۵" ۳.۴۴ درصد پایین رفت و به ۶۲۷۴.۸۰ واحد رسید.
در بازار طلای سیاه روند قیمت‌ها صعودی بود. هر بشکه نفت " وست تگزاس اینتر مدیت" با ۱۱.۱۴ درصد افزایش به ۲۲.۶۴ دلار رسید و نفت خام برنت دریای شمال با صعود ۴.۹۴ درصدی به ازای ۲۶.۱۱ دلار در هر بشکه مبادله شد.
همچنین در بازار فلزات گران‌بها، بهای هر اونس طلا برای تحویل فوری با ۰.۳۳ درصد کاهش نسبت به روز قبل در سطح ۱۴۸۱.۱۳ دلار معامله شد. هر اونس نقره با افزایش ۱.۶ درصدی به ازای ۱۱.۹۶ دلار مبادله شد.
بیشتر شاخص های مهم بورس جهان ریزش کردند
در معاملات بازارهای بورس در اروپا، شاخص "فوتسی ۱۰۰" بورس لندن با ۰.۸۸ درصد ریزش نسبت به روز قبل و در سطح ۷۰۷۲.۹۷ واحد بسته شد.
به گزارش پرسون، بعد از رشد ناامیدکننده بخش خرده فروشی آمریکا، حالا ریزش بورس‌ها در جهان از چین نیز اخبار مشابهی به گوش می رسد: در ماه می رشد تولیدات کارخانه های چین برای سومین ماه متوالی عددی منفی بوده و گویا پیامدهای کرونا بر روی سفارشات مشتریان کالاهای چینی کماکان موثر است. از آنجایی که اقتصاد چین یک اقتصاد صادرات محور محسوب می شود، تداوم روند فعلی می‌تواند رشد اقتصادی را دچار وقفه کند. رشد بخش خرده فروشی این کشور نیز با کاهش ۱.۲ درصدی نسبت به ماه قبل به ۱۲.۴ درصد رسیده است.
پس از گذشت حدود دو سال از درگیری جهانی با ویروس کرونا، اکنون شاهد بازگشت مجدد شاخص های مهم بورسی به سطوح قبل از بحران و حتی رکوردشکنی تاریخی مجدد برخی از آن ها هستیم. این امیدواری در بین معامله گران ایجاد شده است که کم کم کابوس کرونا به پایان برسد و شاهد یک دوره شکوفایی جدید باشیم. با این حال هنوز کرونا جایگاه ویژه ای در محاسبات ریسک معامله گران دارد به ویژه آنکه برخلاف کشورهای توسعه یافته، وضعیت واکسیناسیون در بسیاری از نقاط هنوز مطلوب نیست.
مقامات بانک مرکزی آمریکا اطمینان زیادی از بهتر شدن شرایط اقتصادی این کشور در روزهای پیش رو دارند. مدیر دفتر منطقه ای فدرال رزرو در فیلادلفیا گفته است رشد اقتصادی آمریکا در حال بازگشت به سطوح نیرومند قبل از دوران همه گیری بوده و این مساله در بخش های اصلی نظیر مصارف، مسکن و تولید قابل مشاهده است. پاتریک هارکر در همایش پولی و مالی آمریکا با اشاره به بازگشت سطح تولیرات ناخالص داخلی به زمان قبل بحران کرونا گفت: با این حال نرخ اشتغال هنوز در سطح پایینی قرار دارد.
سرانجام پس از چندین ماه بحث و جدال درباره اعتبارات مورد نیاز دولت آمریکا برای پیشبرد پروژه عظیم زیرساختی دولت، جو بایدن اعلام کرد به توافق اولیه با رهبران دموکرات و جمهوری خواه برای تصویب اعتبارات مورد نیاز رسیده است. قرار است طبق این لایحه، صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اصلی نظیر اتوبان‌ها، بنادر، جاده‌ها و تاسیسات حیاتی صورت گیرد تا اقتصاد آمریکا با دستیابی به یک رشد نیرومند، به طور کامل از دوران کرونا خارج شود.
میزان رشد فعالیت‌های تجاری در سطح منطقه یورو به بالاترین سطح ماهانه خود طی ۱۵ ماه اخیر رسیده است. شاخص ای اچ اس مارکیت در سطح ۱۹ کشور عضو منطقه یورو تا پایان ماه ژوین به ۵۹.۲ واحد رسیده که این رقم نسبت به ماه قبل آن ۲.۱ واحد افزایش یافته است. با کاهش محدودیت‌های کرونایی، به میزان قابل توجهی شاهد رشد بخش خدمات و همچنین تقاضای مصرفی بوده‌ایم و اکنون این دو بخش به موتور رشد اقتصادی کشورهای اروپایی تبدیل شده‌اند.
کمیسیون اروپا در گزارشی اعلام کرد با بهتر شدن روند مقابله با کرونا، شاخص اطمینان به اقتصاد منطقه یورو تا پایان ماه ژوئن به منفی ۳.۳ واحد رسیده که این رقم نسبت به ماه قبل آن ۱.۸ واحد بیشتر شده است. این رقم که ۰.۳ درصد بیشتر از انتظارات قبلی بوده می تواند نویدبخش افزایش سرمایه گذاری ها در این منطقه و کاهش رویکرد احتیاطی فعالان اقتصادی باشد. در سطح اتحادیه اروپا نیز این شاخص با افزایش ۱.۵ واحدی به منفی ۴.۵ واحد رسیده است.
روند افزایش نرخ تورم کماکان در بسیاری از نقاط جهان ادامه پیدا کرده است؛ تا جایی که طبق اعلام مرکز آمار اتحادیه اروپا، متوسط نرخ تورم در ۱۹ کشور عضو منطقه یورو در ۱۲ ماه منتهی به می با ۰.۴ درصد افزایش نسبت به رقم مشابه منتهی به ماه قبل به ۲.۰ درصد رسید تا نرخ تورم مجددا در مسیر رسیدن به سطح دو درصدی هدف‌گذاری شده توسط بانک مرکزی این منطقه قرار گیرد. در سطح اتحادیه اروپا این نرخ به طور متوسط ۲.۳ درصد بوده که از ماه قبل ۰.۳ درصد بیشتر شده است.
آمار رشد منفی بخش خرده فروشی آن هم پس از اوج گیری تورم آمریکا، باعث نگرانی فعالان بازار شده است. در ۱۲ ماه منتهی به می، رشد این بخش به منفی ۱.۳ درصد رسید که نسبت به ماه قبل ۲.۱ درصد کمتر شده است. اقتصاد آمریکا وابستگی زیادی به بخش خرده فروشی دارد و حدود دو سوم کل بار رشد اقتصادی این کشور روی دوش آن است. انتظار می رفت رشد بخش خرده فروشی منفی ۰.۸ درصد باشد اما این آمار بدتر از حد انتظار، زنگ هشدار را برای آمریکا به صدا درآورده است.
تاکنون بیش از ۱۸۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۱۶ مورد ابتلا به کرونا گزارش شده است که در این بین سه میلیون و ۹۴۲ هزار و ۳۳ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در بین کشورهای مختلف، بالاترین تلفات مربوط به آمریکا با ۶۱۹ هزار و ریزش بورس‌ها در جهان ۴۳۸ نفر، برزیل با ۵۱۳ هزار و ۵۴۴ نفر، هند با ۳۹۷ هزار و ۵۵۳ نفر، مکزیک با ۲۳۲ هزار و ۵۶۴ نفر و پرو با ۱۹۱ هزار و ۸۹۲ نفر بوده است.
راب هاورث - کارشناس ارشد سرمایه گذاری در موسسه یو اس بنک ولث - گفت: دیدگاه کلی ما این است که در کوتاه مدت، وضعیت رشد اقتصادی و نرخ تورم شرایط را به نفع دارایی‌های پرریسک تر رقم خواهد زد. نرخ های بهره در بسیاری از کشورهای جهان هنوز هم در سطح بسیار پایینی قرار دارد و تا زمانی که شاهد بازگشت سطح تولیدات به زمان قبل از آغاز همه گیری نباشیم، بعید است که بانک های مرکزی به تغییر در نرخ های فعلی رضایت دهند.
بورس آمریکا
در وال استریت بیشتر شاخص ها نزولی بودند؛ تا جایی که دو شاخص از سه شاخص اصلی بورسی در سطح پایینتری از روز قبل خود بسته شدند.
شاخص «داوجونز ایدانستریال اوریج» با ۰.۵۴ درصد کاهش نسبت به روز قبل و در سطح ۳۴ هزار و ۲۴۷.۲۴ واحد بسته شد. شاخص «اس اند پی ۵۰۰» با ۰.۰۸ درصد ریزش تا سطح ۴۲۷۸.۴۸ واحدی پایین رفت و دیگر شاخص مهم بورسی آمریکا یعنی «نزدک کامپوزیت» با ۰.۵۹ درصد افزایش در سطح ۱۴ هزار و ۴۴۵.۳۰ واحدی بسته شد.
بورس‌های اروپایی
در معاملات بازارهای بورس در اروپا، شاخص "فوتسی ۱۰۰" بورس لندن با ۰.۸۸ درصد ریزش نسبت به روز قبل و در سطح ۷۰۷۲.۹۷ واحد بسته شد. شاخص "دکس ۳۰" بورس فرانکفورت در آلمان با کاهش ۰.۳۴ درصدی و ایستادن در سطح ۱۵ هزار و ۵۵۴.۱۸ واحدی به کار خود خاتمه داد و شاخص "کک ۴۰" بورس پاریس با عقبگرد ۰.۹۸ درصدی در سطح ۶۵۵۸.۰۲ واحد بسته شد. در مادرید شاخص "ایبکس ۳۵" ۱.۹۹ درصد پایین رفت و به ۸۹۱۳.۷۰ واحد رسید.
بورس‌های آسیایی
در معاملات بورس‌های آسیا، شاخص‌ها عملکرد بدی داشتند؛ تا جایی که شاخص "نیک کی ۲۲۵" بورس توکیو ژاپن با کاهش ۰.۰۶ درصدی تا سطح ۲۹ هزار و ۴۸.۰۲ واحدی پایین رفت. شاخص "هانگ سنگ" بورس هنگ‌کنگ ۰.۰۷ درصد پایین رفت و در سطح ۲۹ هزار و ۲۶۸.۳۰ واحد بسته شد.
در چین شاخص "شانگهای کامپوزیت" صعود ۰.۲۲ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۵۲۵۱.۷۶ واحد بسته شد. در استرالیا شاخص "اس اند پی اس اند ایکس ۲۰۰" بورس سیدنی با ۰.۰۱ درصد کاهش و ایستادن در سطح ۷۳۰۷.۲۹ واحدی به کار خود خاتمه داد. در بین دیگر شاخص‌های مهم آسیایی، شاخص " تاپیکس" ژاپن نزولی بود. (معیار محاسبه تغییرات قیمتی، ساعت پایانی معاملات روزانه بورس نیویورک بوده است.)
شعبده‌بازی در بورس تهران
بورس عرصه رویارویی اوراق بهادار است، و به دلیل مجموعه عوامل اقتصادی و سیاسی و ژئوپولیتیک و روانی تأثیرگذار بر فروشندگان و خریداران این اوراق، با فراز و نشیب‌های دائمی دست به گریبان است.
هیچ بورسی در جهان، حتی در جاافتاده‌ترین و پرآوازه‌ترین مراکز مالی، از نوسان‌ها و گاه ابرنوسان‌ها در امان نیست. کافی است به چهار تکانه (شوک) مهمی که طی ۲۰ سال گذشته بازارهای سهام جهان را به لرزه در آوردند، نگاهی بیندازیم.
در سال ۲۰۰۰ میلادی، با ترکیدن حباب اینترنت و شرکت‌های بی‌شماری که پیرامون آن شکل گرفته بودند، رویاهای فراوانی بر باد رفت. در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی، در پی شروع و گسترش بحران مالی نخست در ایالات متحده آمریکا و سپس در بخش بزرگی از جهان، صدها میلیارد دلار سرمایه در بسیاری از بورس‌های جهان، دود شد و به هوا رفت.
از سال ۲۰۱۰ به بعد، با شروع بحران بدهی‌های دولتی که در یونان به اوج خود رسید، بازارهای سهام در جهان دوباره تکان خوردند. و به تازگی نیز، اپیدمی کرونا بار دیگر تقریباً همه کانون‌های مالی جهان را در تب و تاب انداخت.
با توجه به آنچه در همه بازارهای سهام جهان می‌گذرد، حرکت آرام صعودی و سپس خیزش چشمگیر و بعد ریزش نسبی بورس تهران در دو سال گذشته به خودی خود رویدادی «غیرعادی» نیست، هر چند که شدت این نوسان‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت.
در افزایش تورم، بورس تهران ایستگاه میانی است یا پایانی؟
آیا حباب بورس تهران می‌ترکد؟
در فاصله شهریور ۱۳۹۷ تا فروردین ۱۳۹۹، شاخص کل سهام در بورس تهران از کانال ۱۴۲ هزار واحد به ۵۰۰ هزار واحد رسید و آنگاه با یک جهش غول‌آسا در نیمه اول سال جاری تا یک میلیون و سپس دو میلیون اوج گرفت، پیش از آنکه بار دیگر به کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی باز گردد. ولی افت‌وخیزهایی حتی در این ابعاد به خودی خود نشانه غیر متعارف بودن بورس تهران نیست.
آنچه در عوض به بورس تهران جنبه «استثنایی» می‌دهد، هاله ابهامی است که سرچشمه افت‌وخیزهای آن را در بر گرفته و پرسش‌های نگران‌کننده‌ای است که در مورد پیآمدهای این افت‌وخیزها مطرح می‌شود.
مهم‌ترین پرسش‌ها را در این زمینه می‌توان چنین خلاصه کرد؛ در حالی که همه شاخص‌های کلان اقتصادی ایران، از نرخ رشد و نرخ تورم گرفته تا بازرگانی خارجی در منطقه قرمز قرار گرفته‌اند و کشور زیر فشار سنگین‌ترین تحریم خارجی و بحران‌های ژئوپولیتیک منطقه‌ای به سر می‌برد، رونق چشمگیر بازار بورس در ماه‌های آخر سال گذشته و پنج ماهه نخست سال جاری از کجا منشأ گرفته است؟ چگونه اقتصادی که طی سال گذشته حدود ۲۰ درصد کوچک‌تر شده، شاخص کل سهام خود را از فروردین تا مرداد ماه از ۵۰۰ هزار واحد به بالای دو میلیون واحد می‌رساند؟ و ریزش بازار سهام، که حدود یک ماه پیش آغاز شد، در چه شرایطی جریان دارد و چه مسائلی را پیش آورده است؟
پرسش دیگری که به تردیدها درباره بورس تهران دامن می‌زند، بیگانه بودن آن با مأموریت اصلی بازار اوراق بهادار در عرصه اقتصادی است. این بازار ریزش بورس‌ها در جهان جایگاهی است برای مبادله محصولات مالی که سهام و اوراق بدهی، مشهورترین آنها هستند.
بورس دو نقش عمده را بر عهده دارد؛ از یکسو واحدهای تولیدی و دولت را تأمین مالی می‌کند. از سوی دیگر به سرمایه‌گذاران کوچک و بزرگ امکان می‌دهد، با خرید سهام و اوراق بدهی و دیگر محصولات مالی، سرمایه و پس‌انداز خود را به امید دستیابی به منافع به کار بیندازند. به بیان دیگر واحدهای تولیدی از راه انتشار سهام و اوراق بدهی هدف‌های اقتصادی خود را (بزرگتر شدن، افزایش بهره‌وری. ) تأمین مالی می‌کنند، و پس‌انداز و سرمایه مردم در خدمت رشد اقتصاد واقعی قرار می‌گیرد.
در رابطه با مأموریت اصلی بازار سهام (جذب سرمایه‌ها در خدمت اقتصاد واقعی)، بورس تهران در چه موقعیتی است؟ به گفته حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار، در سه ماهه نخست سال جاری خورشیدی ۵۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار سرمایه شده است. این مقدار نقدینگی چه تحولی در اقتصاد واقعی ایران به وجود آورده است؟ در ورای افزایش قیمت اسمی شرکت‌ها، ارزش ذاتی آنها چقدر افزایش یافته است؟
در زمینه شکاف میان ارزش واقعی و قیمت اسمی سهام در بورس تهران، که باعث شد شاخص کل به بالای دو میلیون واحد برسد، نمونه‌ها فراوانند؛ در اینجا تنها به ذکر یکی از آنها اکتفا می‌کنیم که دکتر علی فرحبخش در شماره پانزدهم شهریور ماه روزنامه «دنیای اقتصاد» بدان اشاره می‌کند: ارزش دلاری شرکت ایران‌خودرو از شرکت رنوی فرانسوی پیشی گرفته و قیمت آن از هفت خرداد ماه تا هفت مرداد ماه پنج برابر شده است. با چه معجزه‌ای قیمت سهام یک شرکت ورشکسته ایرانی، که تنها به زور بسته شدن مرزها و غارت مصرف‌کنندگان سر پا مانده، از قیمت یکی از غول‌های خودروسازی اروپایی بیشتر شده است؟ تأکید می‌کنیم که سخن بر سر قیمت دلاری است.
از اواخر مرداد ماه به این سو، شاخص کل بورس تهران به سراشیب افتاد و صدها هزار سرمایه‌گذار خرد، که برای نجات پس‌اندازهایشان از آفت تورم و با تشویق دستگاه حاکمه به بازار سرمایه رو آورده بودند، یا خانه خراب شده‌اند و یا خود را در معرض خانه خرابی می‌بینند. برای شنیدن صدای اینان کافی است به شبکه‌های اجتماعی سری بزنیم. یکی از آنها می‌نویسد: «من هر چی وام و قرض گرفته بودم برای تهیه جهاز دخترم گذاشتم تو بورس تا شاید گشایشی بشه . همه پولم نابود شد. من موندم و قسط و قرض‌ها. »
با اوج‌گیری خطر فروریزی باز هم بیشتر شاخص کل سهام، ترس از تکرار ماجرای مالباختگان صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات مالی، آنهم در ابعاد بسیار بزرگتر، افزایش یافته و سرنوشت بورس به یک مسئله مهم امنیتی برای جمهوری اسلامی بدل شده است.
در این شرایط مداخله دولت در بازار سهام برای جلوگیری از فروریزی شدید آن، یک موضوع مورد بحث مهم هم در میان تصمیم‌گیران اقتصادی و هم در درون حاکمیت جمهوری اسلامی است. در حال حاضر تقویت مداخله دولت در بازار سهام به عنوان «بازارساز» روشن‌تر از آفتاب است، از جمله از راه وادار کردن حقوقی‌ها به تزریق منابع بیشتر در بورس و نیز ریزش بورس‌ها در جهان اعمال فشار بر بانک‌ها از سوی دولت برای اعطای وام به صندوق‌های سرمایه‌گذاری.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، وضعیت کنونی بورس را «تهدیدی برای نظام» توصیف می‌کند، ولی در همان حال از شدت گرفتن مداخله دولت در بازار سهام برای مقابله با این خطر بیم دارد. او می‌گوید: «الان نگرانی جدی ما از ریزش بورس‌ها در جهان دستکاری بازار است. یعنی اطلاعات غلط دادن به مفهوم گمراه کردن در حوزه سرمایه‌گذاری، یعنی چیزی که وجود ندارد را ایجاد کنیم».
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس «دستکاری» را چنین توصیف می‌کند: «شرکت‌هایی که قیمت سهام آنها واقعی نبوده است اما به شرایطی رسیده‌اند و با رویکردی دنبال شده‌اند که این قیمت‌ها، قیمت‌سازی شده و این نگرانی جدی ما است. مصادیق دستکاری در بازار در گذشته اطلاعات غلط بود یا صورت‌های مالی غیرشفاف بود، امروز فضای مجازی است که شما متوجه می‌شوید یکباره اتفاقاتی می‌افتد و قیمت سهام یکباره چند برابر می‌شود بدون اینکه با قیمت واقعی ارتباطی داشته باشد».
با شعبده‌بازی‌هایی از این دست، که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس آنها را «دستکاری» توصیف می‌کند، از بازار سهام تهران چه بر جای می‌ماند؟
ادامه ریزش های بورس ها در جهان
به گزارش "صدای بانک" ، تنش‌ها بین چین و آمریکا کماکان رو به افزایش است. دولت آمریکا اعلام کرد با درخواست طرف چینی برای افزایش مجوز پروازهای مسافری به آمریکا مخالفت کرده است. در حال حاضر چین تنها می‌تواند هر هفته یک پرواز مسافری به خاک آمریکا داشته باشد. از طرف دیگر ترامپ لایحه تحریم شماری از مقامات چینی را به بهانه نقض حقوق بشر مسلمانان اویغور امضا کرد.
مجلس سنای آمریکا نیز به اتفاق آرا لایحه تحریم بانک‌های چینی که در لایحه امنیتی هنگ کنگ نقش دارند را به تصویب رساند. از طرف دیگر آمریکا اعلام کرده است غول فناوری هوآوی را وابسته به ارتش چین ارزیابی کرده و این مساله ممکن است در آینده به اعمال محدودیت هایی بر روی فعالیت های این شرکت منجر شود.
روند ابتلا به کرونا در برخی از کشورها همزمان با بازگشایی کسب و کارها مجددا حالت صعودی به خود گرفته و همین مساله زنگ خطر بازگشت موج کرونا در جهان را تقویت کرده است. با این حال به نظر می رسد هزینه قرنطینه برای اقتصاد کشورها آنچنان سنگین بوده است که خیلی از آنها ترجیح می‌دهند به هر قیمتی شده فعالیت‌های اقتصادی را ادامه دهند.
دیوید هانت- مدیر موسسه " پی جی آی ام" گفت: روند احیای رشد اقتصادی احتمالا طولانی تر و آهسته تر از چیزی خواهد بود که قبلا تصور می کردیم. صعود نیرومند بازارها در صورتی ممکن خواهد بود که یک احیای سریع داشته باشیم اما احتمال کمی وجود دارد که چنین چیزی اتفاق بیافتد.
در شرایطی که به گفته اقتصاددانان ریزش بورس‌ها در جهان یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش شدید رشد اقتصادی آمریکا در ماه‌های اخیر اعمال قرنطینه‌های سراسری و تعطیلی گسترده کسب و کارها بوده است، وزیر خزانه‌داری آمریکا گفته است حتی در صورت خطر بروز موج دوم دولت برنامه‌ای برای تعطیلی اقتصاد و اعمال قرنطینه سراسری ندارد.
دست کم در چهار ایالت فلوریدا، آریزونا، آرکانزاس و تگزاس، میزان شیوع کرونا به بالاترین سطح خود از زمان ثبت آمارها رسیده است.
تاکنون بیش از ۱۰ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۸۵۹ مورد ابتلا به کرونا گزارش شده است که در این بین ۵۰۴ هزار و ۴۱۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در بین کشورهای مختلف، بالاترین تلفات مربوط به ریزش بورس‌ها در جهان آمریکا با ۱۲۸ هزار و ۴۳۷ نفر، برزیل با ۵۷ هزار و ۶۵۸ نفر، انگلیس با ۴۳ هزار و ۵۵۰ نفر، ایتالیا با ۳۴ هزار و ۷۳۸ نفر و فرانسه با ۲۹ هزار و ۷۷۸ نفر بوده است.
پتر مالوک، مدیر ارشد اجرایی در موسسه کریتیو پلنینگ گفت: داریم می‌بینیم که ویروس کماکان در حال انتشار است و از نظر بازار این یعنی سرعت حرکت ها اقتصادها به سمت بهبود کامل آهسته خواهد شد. نگرانی ها از کرونا در بین معامله گران جدی است.
اگر چه بانک‌های مرکزی بزرگ در سراسر جهان به تزریق نقدینگی به بازارهای مالی ادامه می‌دهند، اما نسبت به توانایی بانک‌ها برای تداوم رویکرد حمایتی کنونی یا نگه داشتن نرخ بهره در سطوح منفی تردیدهایی وجود دارد. نرخ بهره اکنون در آمریکا ۰.۲۵ درصد و در منطقه یورو، سوئیس و ژاپن منفی است. در انگلیس بانک مرکزی این کشور اعلام کرد حدود ۱۲۰ میلیارد دلار جریان نقدینگی به بازارهای مالی تزریق خواهد کرد تا بدین ترتیب میزان این تزریق نقدینگی از ابتدای بحران کرونا تاکنون به حدود یک تریلیون دلار رسیده باشد.
کریستین لاگارد- رئیس بانک مرکزی اروپا با ابراز امیدواری نسبت به تقویت تدریجی رشد اقتصادی منطقه یورو گفته است که این منطقه احتمالا بدترین بخش کرونا را پشت سر گذاشته است اما با توجه به بالا باقی ماندن میزان شیوع ریزش بورس‌ها در جهان کرونا در مناطق مختلف ممکن است شاهد ایجاد موج دوم کرونا نیز باشیم.
استفان اینس - تحلیل گر بازار در موسسه "اکسی تریدر"- گفت: معامله‌گران با نگرانی به افزایش شمار مبتلایان به کرونا در سراسر جهان نگاه می‌کنند و اینکه دولت‌ها در مواجهه با این اتفاق چه تصمیمی بگیرند خیلی برای بازارها اهمیت دارد. هر چند فعلا احتمال برقراری فاز دوم قرنطینه‌های سراسری خیلی کم است اما اگر این اتفاق بیافتد با دور تازه‌ای از ریزش شاخص‌ها مواجه می‌شویم.
بورس آمریکا
در وال استریت، همه شاخص‌ها ریزشی بودند تا جایی که هر سه شاخص اصلی بورسی در سطح پایینتری از روز قبل خود بسته شدند. شاخص «داوجونز ایدانستریال اوریج» با ۲.۸۴ درصد ریزش نسبت به روز قبل و در سطح ۲۵ هزار و ۱۵.۵۵ واحد بسته شد.
شاخص «اس اند پی ۵۰۰» با ۲.۴۲ درصد کاهش تا سطح ۳۰۰۹.۰۵ واحدی پایین رفت و دیگر شاخص مهم بورسی آمریکا یعنی «نزدک کامپوزیت» با ۲.۵۹ درصد کاهش در سطح ۹۷۵۷.۲۲ واحدی بسته شد.
بورس‌های اروپایی
با وجود بازگشایی داخلی مرزهای اتحادیه اروپا، خبرهایی از احتمال تصمیم اتحادیه اروپا به ممنوعیت ورود گردشگران آمریکایی به مرزهای اروپایی وجود دارد. تنش‌های اخیر بین اروپا و آمریکا که بیشتر به لایحه جنجالی مالیات بر درآمد دیجیتال کشورهای اروپایی مربوط است باعث شده تا دونالد ترامپ در اقدامی برای نشان دادن اعتراضش دستور کاهش شمار نظامیان آمریکایی در آلمان را صادر کند.
از سوی دیگر برخی منابع خبری از احتمال اعمال تعرفه ۳.۱ میلیارد دلاری روی محصولات وارداتی آمریکا از اروپا حکایت دارد. طبق اظهارات برخی منابع خبری، زیتون، کامیون و برخی مواد نوشیدنی که آمریکا از انگلیس، فرانسه، آلمان و اسپانیا وارد می‌کند، مشمول این تعرفه‌ها خواهند شد. ممکن است تعرفه گمرکی روی پنیر، ماست و تجهیزات هوایی وارداتی از اروپا نیز افزایش یابد.
نلا ریچاردسون - استراتژیست بازار سرمایه در موسسه "ادوارد جونز"- گفت: اگرچه کرونا کماکان همه چیز را تحت الشعاع قرار داده است اما چون بانک‌های مرکزی و دولت‌ها از رکود بزرگ سال ۲۰۰۹ درس گرفته و کماکان به سیاست‌های حمایتی خود ادامه می‌دهند، می‌توانیم امیدواریم باشیم خسارت‌های وارده به اقتصاد جهانی در کمترین سطح ممکن باشد.
در معاملات بازارهای بورس در اروپا، شاخص "فوتسی ۱۰۰" بورس لندن با ۰.۲ درصد افزایش نسبت به روز قبل و در سطح ۶۱۵۹.۳۰ واحد بسته شد. شاخص "دکس ۳۰" بورس فرانکفورت در آلمان با افت ۰.۷۳ درصدی و ایستادن در سطح ۱۲ هزار و ۸۹.۳۹ واحدی به کار خود خاتمه داد و شاخص "کک ۴۰" بورس پاریس با ریزش ۰.۱۸ درصدی در سطح ۴۹۰۹.۶۴ واحد بسته شد. در مادرید شاخص "ایبکس ۳۵" ۱.۲۶ درصد پایین رفت و به ۷۱۷۸.۴۰ واحد رسید.
بورس‌های آسیایی
در معاملات بورس‌های آسیا، شاخص‌ها عملکرد بدی داشتند؛ تا جایی که شاخص "نیک کی ۲۲۵" بورس توکیو ژاپن با افت ۲.۰۱ درصدی تا سطح ۲۲ هزار و ۵۹.۲۱ واحدی پایین رفت. شاخص "هانگ سنگ" بورس هنگ کنگ ۱.۱۲ درصد پایین رفت و در سطح ۲۴ هزار و ۲۷۳.۹۷ واحد بسته شد. در چین شاخص "شانگهای کامپوزیت" ریزش ۰.۸ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۴۱۰۵.۸۳ واحد بسته شد.
در استرالیا شاخص "اس اند پی اس اند ایکس ۲۰۰" بورس سیدنی با ۱.۸ درصد کاهش و ایستادن در سطح ۵۷۹۸ واحدی به کار خود خاتمه داد. در بین دیگر شاخص‌های مهم آسیایی، شاخص " تاپیکس" ژاپن نزولی بود.
نفت
در بازار طلای سیاه روند قیمت‌ها کاهشی بود. هر بشکه نفت "وست تگزاس اینتر مدیت" با ۱.۹ درصد کاهش به ۳۷.۷۶ دلار رسید و نفت خام برنت دریای شمال با ریزش ۱.۸۸ درصدی به ازای ۴۰.۲۵ دلار در هر بشکه مبادله شد.
طلا و نقره
همچنین در بازار فلزات گران‌بها، بهای هر اونس طلا با افزایش ۰.۲ درصدی نسبت به روز قبل در سطح ۱۷۷۲.۸۰ دلار معامله شد. هر اونس نقره با صعود ۰.۱۴ درصدی به ازای ۱۸.۲۶ دلار مبادله شد.
دیدگاه شما