مفهوم EPS و DPS در بورس

DPS مخفف کلمات dividend per share که به معنی سود نقدی است که بین سهام داران تقسیم می شود و از EPS بدست می آید. معمولا شرکت ها EPS را به چند بخش تقسیم می کنند که مهم ترین آنها سود انباشته و dps است.

EPS چیست؟

EPS مخفف کلمات earning per share است که به معنی درآمد هر سهم می باشد.در واقع تمامی شرکت های سهامی سود یا زیان خود را بطور مساوی بین تعداد سهام های شرکت تقسیم می کنند.

درآمد هر سهم سالانه از تقسیم سود خالص کل شرکت پس از کسر مالیات بر تعداد کل سهام های شرکت بدست می آید و طبیعتا هرچه EPS شرکتی بیشتر باشد سودسازی آن بیشتر است و گزینه مناسب تری برای سرمایه گذاری می باشد البته با EPS به تنهایی نمی توان خرید و فروش کرد و باید عوامل دیگری را نیز در انتخاب گزینه های سرمایه گذاری در نظر گرفت اما EPS یکی از مهم ترین و معتبرین ملاک های انتخاب سهام خوب است که بیشتر در تحلیل بنیادی کاربرد دارد.

این مطلب نیز می تواند برای شما مفید باشد: تکنیکال یا بنیادی

انواع EPS

در تحلیل های بازار سرمایه ۲ نوع EPS وجود دارد و بررسی می شود. یکی EPS پیش بینی و دیگری EPS تحقق یافته که در ادامه هر دو را توضیح خواهیم داد.

EPS پیش بینی:

شرکت های پذیرفته شده در بورس موظفند تا در آغاز سال مالی خود برای سال پیش رو مبلغی برای درآمد و سودسازی شرکت پیش بینی و به سازمان بورس اعلام کنند.

این پیش بینی توسط مدیران مالی شرکت به کمک حسابداران و مدیران ارشد و با توجه به وضعیت سودسازی شرکت در سال گذشته ، عوامل اقتصادی بیرونی ، برنامه ریزی های مدیریت و….. انجام می شود. EPS پیش بینی از اهمیت بیشتری به نسبت EPS تحقق یافته دارد چون سرمایه گذاران بر روی آینده ی شرکت سرمایه گذاری می کنند.

اما نکته مهم این است که این پیش بینی بطور قطعی به وقوع نمی پیوندد و ممکن است عواملی بطور اتفاقی یا پیش بینی نشده در آن اثر بگذارند. اگر چه سعی می شود که EPS پیش بینی به واقعیت نزدیک باشد اما خود سرمایه گذار می بایست با بررسی و تحلیل های اقتصادی وضعیت شرکت و سودسازی آنرا بسنجد.

EPS تحقق یافته:

EPS تحقق یاقته درآمد هر سهم است که از تقسیم درآمد خالص شرکت بر تعداد سهام بدست می آید. EPS تحقق یافته را می توان از سایت کدال و اطلاعیه های شرکت مورد نظر دریافت.

EPS که در سایت TSETMC.COM مشاهده می کنید EPS تحقق یافته آن شرکت است.

برای آشنایی کامل با سایت کدال پیشنهاد میکنیم این مطلب را نیز مطالعه بفرمایید: کدال چیست؟!

نکات بسیار مهم در EPS:

با آغاز سال مالی شرکت ها موظفند تا هر ۳ ماه صورت های مالی خود را در کدال منتشر کنند و EPS پیش بینی جدید را اعلام کنند طبیعتا چون مدتی از سال مالی و فعالیت شرکت می گذرد و مقداری از درآمد مشخص شده پیش بینی آن آسان تر و به واقعیت نزدیک تر است اگر EPS اعلامی جدید با قبلی متفاوت باشد یه اصطلاح تعدیل سود یا تعدیل EPS گفته می شود. اگر EPS بیشتر شده باشد تعدیل مثبت و باعث افزایش قیمت سهام می شود و اگر EPS کمتری اعلام شود به آن تعدیل منفی گفته می شود که به طبع همراه با کاهش قیمت سهام می باشد.

EPS منفی به معنی زیان ده بودن شرکت است یعنی هزینه های شرکت از درآمد آن بیشتر است و در طول زمان اگر به همین روند ادامه دهد سرمایه های سهام داران را نابود می کند.

از مهم ترین نکاتی که باید به آن توجه کرد تداوم داشتن EPS و سود سازی است. شرکتی که چندین سال پیاپی و پشت سر هم سود خوبی را کسب کرده بهتر از شرکتی است که تنها در یک دوره سود مناسبی داشته. برای بررسی تداوم سود باید صورت های مالی سال های گذشته و درآمد آنرا بررسی کرد و همچنین آینده شرکت و آینده بازار محصولات صنعت مورد نظر تحلیل کرد.

DPS چیست؟

DPS مخفف کلمات dividend per share که به معنی سود نقدی است که بین سهام داران تقسیم می شود و از EPS بدست می آید. معمولا شرکت ها EPS را به چند بخش تقسیم می کنند که مهم ترین آنها سود انباشته و dps است.

طبق قانون سازمان بورس شرکت های پذیرفته شده در بورس حداقل ۱۰ % از EPS سالیانه شرکت را باید به صورت سود انباشته و حداقل ۱۰ % آن را بصورت سود نقدی بین سهام داران تقسیم کنند و اینکه ما بقی EPS را تقسیم کند، نگه دارد،افزایش سرمایه دهد و یا…. توسط خود سهام داران در مجمع عمومی شرکت ها تعیین می شود و بستگی به سیایت های شرکت و سهام داران دارد.

این مطلب را از دست ندهید: مجمع چیست؟انواع مجامع

تفاوت EPS و DPS

پس طبق تعاریف ارایه شده در بالا EPS سود ساخته شده برای هر سهم و DPS سود نقدی تقسیم شده برای هر سهم است. برای مثال شرکت ذوب آهن اصفهان پیش بینی می کند برای سال ۹۷ سودی معادل ۱۰ میلیارد تومان بسازد به این پیش بینی eps پیش بینی گفته می شود. حالا بعد از اتمام سال مالی ذوب آهن اعلام میکند که ۹ میلیارد تومان سود ساخته است مفهوم EPS و DPS در بورس در نتیجه این سود می شود سود تحقق یافته . حالا شرکت ذوب آهن از این ۹ میلیارد تصمیم میگیرد ۴ میلیارد را بین سهام داران خود تقسیم کند که به این سود٬ سود تقسیمی یا همان DPS گفته می شود.

نکات بسیار مهم در مورد DPS:

معمولا DPS کوچک تر از EPS است اما ممکن است که شرکت طبق سیاست های خود از سود های انباشته سال های گذشته بین سهام داران خود سود نقدی تقسیم کند که DPS محسوب می شود برای همین در بازار شاهد هستیم که شرکت هایی که EPS کمی داشتند و DPS زیادی پرداخت کردند و یا حتی شرکت هایی که سالی زیان ده را پشت سرگذاشته و ضرر کردند اما باز هم سود بین سهام داران خود تقسیم می کنند.

طبق قانون سازمان بورس شرکت ها ۸ ماه از روز مجمع عمومی شرکت فرصت دارند تا DPS مصوب در مجمع را به حساب سهام داران شرکت واریز کند.

DPS چگونه و به چه کسانی تعلق می گیرد؟

در گذشته سود سهام روز به روز برای سهام داران محاسبه می شد تا کسی که روزی خرید و فروش می کند سود روز هایی که سهام دار بوده را نیز کسب کند که مشکلات بسیار بسیار زیادی را به همراه داشت زیرا دوره مالی شرکت ها معمولا سالیانه است و طبیعتا برای تقسیم سود و رسیدگی به وضعیت صورت های سود زیان یک سال طول می کشد اما در طی سال و هر روز هزاران معامله صورت می گیرد و سهام داران تغییر می کنند. برای رفع این مشکل مصوب شد تا تنها و تنها افرادی که در روز مجمع سهام دار شرکت می باشند از DPS آن بهره ببرند یعنی ممکن است سال مالی شرکتی اسفند باشد اما مجمع آن در خرداد ماه برگزار شود اگر کسی در اردیبهشت سهام خریداری کند از سود سال مالی قبل بهره می برد و حتی ممکن است از سود انباشته سالیان قبل نیز به مفهوم EPS و DPS در بورس او پرداخت شود همچنین حتی اگر یک روز قبل از تاریخ برگزاری مجمع سهام خود را بفروشد ریالی از بابت سود نقدی DPS دریافت نمی کند.

همچنین در گذشته هر شرکت DPS مورد نظر را به حساب بانک های مختلفی واریز می کرد و سهام داران با مراجعه به شعبات بانک اعلام شده توسط شرکت در کدال DPS خود را بطور نقد دریافت می کردند اما با راه اندازی سامانه جدید سجام از این پس هر شخص یک حساب بانکی معرفی شده به سجام دارد و شرکت های بورسی DPS را از طریق سجام به حساب شخصی سهام داران واریز می کنند.

چگونه می توان eps و dps شرکت های بورسی را بدست آورد؟!

تحلیل گرهایی که می خواهند eps شرکت ها را شخصا حساب کنند باید درآمد خالص شرکت را بر تعداد سهام های آن تقسیم کنند اما کسانی که می خواهند eps و dps را از صورت های ماالی پیدا کنند برای اینکار چند روش وجود دارد:

سایت مدیریت فناوری بورس:

در سایت مدیریت فناوری بورس یعنی tsetmc.com در صفحه هر نماد می توانید اطلاعات مربوط به EPS و DPS را در ۲ قسمت مشاهده کنید که در تصویر زیر مشخص شده است.

سایت کدال:

از طریق سایت کدال نیز به روش های مختلف می توان EPS و DPS شرکت ها را بدست آورد.

در روش اول به اطلاعیه های اطلاعات و صورت های مالی می رویم و مطابق تصویر زیر در بالای صفحه صورت سود و زیان شرکت را انتخاب می کنیم. سپس در انتهای صفحه درآمد هر سهم به صورتی که مشخض شده نمایش داده می شود.

در روش ۲ می توان گزارش مجامع عادی سالیانه را بررسی کرد که در انتهای آن eps و dps بصورتی که در تصویر زیر مشخص شده قابل مشاهده است.

نسبت p به e در بورس چیست؟ | p/e بالا و منفی چیست؟

یکی از اصطلاحات رایجی که در دنیای بورس بسیار به گوش می‌رسد، نسبت p به e است. برای مثال اگر تازه وارد بورس شده باشید امکان دارد عباراتی مانند “نسبت p به e خیلی پایین” و یا “p به e یک سهم مناسب است” را بشنوید. در حقیقت یک سرمایه‌گذار باید برای تصمیم‌گیری در رابطه با انتخاب سهام و انجام معاملات در کنار بررسی دیگر عوامل و متغیرها از این نسبت نیز استفاده کند. حال شاید برای بسیاری از افراد سوال پیش آید که نسبت p به e در بورس چیست و چه تاثیری دارد که در ادامه مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

نسبت p به e چیست؟

اصطلاح p/e کاربرد بسیاری در بورس دارد و افراد به فراوانی از آن استفاده می­‌کنند. گاه ممکن است برخی افراد آن را به درستی و در جای خود استفاده کنند و برخی به اشتباه. نسبت p به e که در فارسی به آن نسبت قیمت بر درآمد نیز گفت می­‌شود عبارت است از کلمه price تقسیم بر کلمه eps. همان­‌طور­ که می‌­دانید کلمه اول به معنای قیمت و کلمه دوم به معنای سود ناشی از هر سهم در بورس است.

چگونه سهام با نسبت P به e ارزش‌گذاری می‌شود؟

از مهم‌ترین کاربردهایی که می‌توان برای نسبت P به e در نظر گرفت، ارزش‌گذاری سهام است. در حقیقت این نسبت که همان نسبت قیمت به درآمد محسوب می‌شود، نشان می‌دهد که قیمت یک سهم در شرکت و بازار به چه صورت است. برای رسیدن به چنین موضوعی، باید آخرین قیمت بر سود شرکت تقسیم شود تا ارزش ذاتی به دست آید. سپس با توجه به نتیجه‌ای که از این نسبت به دست می‌آید، سرمایه‌گذار می‌تواند یک معامله با ریسک مناسب را انتخاب کند و به سرمایه‌گذاری مشغول شود.

حال برای آن که تشخیص دهید یک سهم ارزش خوبی دارد یا خیر باید نسبت قیمت به درآمد آن را بررسی کنید و ببینید که این نسبت بالا است یا پایین. بالا بودن نسبت P به e در حقیقت نشان می‌دهد که بازار به آینده این سهم خوش‌بین است و معامله آن می‌تواند سود مناسبی برای سرمایه‌گذار به همراه داشته باشد. از طرفی برخی از سهم‌ها در بازار رشد مناسبی ندارند که به دنبال این موضوع نسبت قیمت به درآمد آن‌ها پایین خواهد بود.

P به e مطلق و P به e نسبی چیست؟

گاهی اوقات ممکن است برای تحلیل‌گران سوال پیش آید که تمایز بین P به e مطلق و P به e نسبی چیست که برای پاسخ به این موضوع باید درباره نسبت مطلق و نسبی اطلاعات کاملی داشته باشید.

P/E مطلق: موضوعی که در این نسبت بسیار اهمیت دارد، این است که قیمت روز در معاملات و محاسبات نقش اساسی دارد و برای به دست آوردن این نسبت باید در صورت کسر فرمول قیمت روز سهام و در مخرج سود پیش‌بینی شده TTM یا سود برآورد شده ۱۲ ماه آتی را قرار دهید.

P/E نسبی: زمانی که تحلیل‌گر تصمیم بگیرد نسبت P به e مطلق با محدوده‌ای از همین نسبت در گذشته مقایسه شود، باید از نسبت P/E نسبی استفاده کند. حال اگر این نسبت بیشتر از ۱۰۰ درصد باشد، نشان می‌دهد که نسبت کنونی از نسبت گذشته عبور کرده و اگر این نسبت کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، نشان می‌دهد که نسبت پی به ای هنوز به نسبت گذشته نرسیده است.

تفاوت نسبت P/E و نسبت PEG

تا به این‌جا جواب سوال نسبت قیمت به درآمد (p/e) چیست در اختیارتان قرار گرفت، مفهوم EPS و DPS در بورس حال شاید کنجکاو باشید که تفاوت نسبت P/E و نسبت PEG را بدانید. در رابطه با این موضوع باید گفت نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد (PEG) از تقسیم نسبت قیمت به درآمد بر نرخ رشد درآمد در یک بازه مشخص به دست می‌آید و بررسی آن می‌تواند در راستای ارزش‌گذاری سهام و همچنین رشد درآمد یک شرکت تاثیرگذار باشد. همچنین باید متذکر شد که در این نسبت (PEG)، رشد درآمد نیز استفاده شده و به همین دلیل دقیق‌تر است.

ارتباط P/E و بازدهی سود

همانطور که گفته شد، منظور از نسبت p به e در بورس، تقسیم قیمت سهم بر سود آن است که نتیجه این موضوع مشخص شدن ارزش سهام خواهد بود. البته می‌توان گفت این نسبت نشان می‌دهد که یک فرد سرمایه‌گذار حاضر است چند ریال در ازای یک ریال سود سهم بپردازد.

برای مثال یکی از کارهایی که می‌توان انجام داد، این است که صورت‌های مالی شرکت را مورد بررسی قرار دهید و به سود آتی سهم برسید؛ سپس باید سود تحلیلی را در نسبت p به e ضرب کنید تا قیمت انتظاری سهم مورد نظر بدست آید. حال اگر این عدد بیشتر از قیمت بازار باشد، می‌تواند سود مناسبی برای شما به همراه داشته باشد.

p به e در بازار ایران و ارتباط این نسبت با سود بانکی

سود بانکی در ایران ۲۰‌% است، بنابراین نسبت قیمت به درآمد آن را باید ۵ در نظر گرفت، در حالی که این نسبت برای شرکت‌های بورسی به‌طور معمول بین ۴ تا ۶ است؛ اما موضوعی که وجود دارد به ریسک معامله مربوط می‌شود. سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی یک کار ریسکی است، ولی سرمایه‌گذاری در بانک چنین ریسکی ندارد و همین موضوع باعث شده که بسیاری از سرمایه‌گذاران بانک‌ را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. البته به‌طورکلی باید متذکر شد هر چه سود بدون ریسک، مانند سود بانکی کم‌تر باشد، نسبت p به e افزایش پیدا خواهد کرد.

فرمول و نحوه محاسبه نسبت p به e

منظور ما از به کار بردن این عبارت این است که می­‌خواهند بازدهی یک سرمایه را به ما نشان دهند و سرمایه گذار راضی است برای به دست آوردن بازدهی برابر با ۱ ریال، چند ریال بپردازد. برای مثال اگر شما معادل یک میلیون تومان در بانک داشته باشید و سود سالیانه آن ۱۸ درصد باشد، یعنی در سال مبلغی معادل ۱۸۰ هزار تومان به شما پرداخت می­‌گردد. در این حالت برای به دست آوردن این نسبت کافی است عدد یک میلیون را به ۱۸ هزارتومان تقسیم کنید. برای مثال حاصل این عبارت برابر ۵.۵ است و به این معنی است که به ازای هر ریالی که از بانک سود دریافت می­‌کنید، ۵.۵ ریال پرداخت کنید.

در بورس نیز نسبت P به e مفهومی معادل آن چه مثال زدیم دارد. برای مثال اگر یک شرکت ۳۰۰ تومان داشته باشد و سودی برابر ۶۰ تومان برای آن پیش‌بینی کرده باشد کافی است عدد ۳۰۰ را بر ۶۰ تقسیم کنید تا نسبت p به e به دست آید که برابر ۵ است. عدد ۵ نشان می­‌دهد که برای هر یک ریال سود این شرکت باید ۵ ریال پرداخت ­‌گردد.

اما اگر بخواهیم در مورد کاربرد صحبت کنیم ابزاری است جهت ارزش­‌گذاری سهم‌­های مختلف در بورس. به این نسبت در بورس ضریب سهام نیز گفته می‌شود. برای به دست آوردن این ضریب لازم است این نسبت را در سود سهم ضرب نمایید تا ارزش سهم به دست بیاید.

پس از این که با استفاده از این روش ارزش سهم را به دست آوردید آن را با قیمتی که در بازار وجود دارد مقایسه نمایید. اگر عددی که در بازار وجود دارد از عددی که به دست آورده اید بیشتر باشد یعنی سهم ارزنده‌­ای نبوده. اگر کم­تر باشد به این معنا است که سهم مورد نظر می­‌تواند رشد کند و ارزنده است. در واقع شما هنگام محاسبه باید نهایت دقت خود را به کار ببرید تا در تخمین، صورت ارزشی سهم شما مشکلی پیش نیاید.

نکات ضروری که باید در مورد این نسبت بدانید

1. در کل سه نوع Eps وجود دارد: آینده، دنباله­‌دار و میانگین.
2. میانگین اندازه p/e عددی بین ۳.۲ تا ۱۳.۲ است.
3. در تعاریف نظری این مقدار به ما می­‌گوید که سرمایه گذاران به ازای هر ریال سود راضی می­‌شوند چند ریال بپردازند.
4. این نسبت را می­‌توان ابزاری برای خوش‌بینی به آینده یک شرکت دانست که می‌­تواند چقدر رشد داشته باشد.
5. هنگامی که این نسبت پایین تر از مقداری باشد که در بازار است باید آن را تفسیر نموده و علل این مشکل را برطرف نمود.
6. این نسبت تنها معیار لازم نیست که با توجه به آن سهمی را بخرید و یا بفروشید.
7. اگر سود یک شرکت منفی باشد محاسبه نسبت p به e بی معنا خواهد بود درواقع p بر e منفی نداریم و برای تحلیل آن از روش­‌های دیگری کمک می­‌گیرند.

انواع نسبت‌ها

اگر بخواهیم این نسبت را در دسته بندی خاصی قرار دهیم آن را به دو نوع دنباله­‌دار و تحلیلی تقسیم می­‌کنند اگر دوست دارید با هر کدام از این تعاریف آشنا شوید پس با ما همراه باشید.

نسبت p به e دنباله‌­دار

نسبت دنباله‌دار به ساده ترین نوع پی به ای معروف است. در این روش کافی است قیمت سهم روز را به سود آن تقسیم نماییم تا مقدار به دست آید. این نسبت به قیمت سهام بستگی دارد و با تغییر آن کاهش و یا افزایش خواهد یافت.

p/e تحلیلی

پی به ای تحلیلی یا برآوردی که به آن پیشتاز نیز گفته می­‌شود با روش‌­های خاصی محاسبه می­‌گردد. در محاسبه آن از عواملی مثل میزان بهره بانکی، میزان رشد سود یک شرکت، تورم و … نمی‌­توان چشم پوشی کرد. از این نسبت در ارزش­‌گذاری­‌ها استفاده می­‌شود و پس از محاسبه، لازم است آن را در سود برآوردی شرکت در سال بعد ضرب کرده و با توجه به آن در مورد ارزش داشتن و یا نداشتن شرکت تصمیم بگیریم. اگر بتوانیم سود شرکت را خودمان تحلیل کنیم در آن صورت محاسبه این نسبت و ارزش‌­گذاری شرکت به بهترین وجه ممکن انجام گردیده است.

بالا یا پایین بودن p به e به چه معناست؟

با درک این مفهوم می توانید متوجه شوید که بالا و یا پایین بودن این نسبت به ما چه چیزی می­‌گوید. هنگامی که این مقدار بالا است انتظار داشته باشید که در آینده رشد کند و اگر رشد داشته باشد مخرج آن نیز زیاد می‌شود و دوباه تعادل برقرار خواهد شد. هنگامی که این عدد پایین است به این معنا است که در بازار انتظار می‌­رود سود شرکت در آینده کم شود و اگر این انتظار درست باشد در آینده مخرج این نسبت کم و دوباره متعادل می­‌شود.

محدویت های نسبت p به e چیست؟

نسبت پی به ای نیز مانند سایر ابزارهای مورد استفاده در بورس دارای کاستی‌­هایی است که نمی­‌توان با توجه به آن نتیجه گیری نهایی را به عمل آورد. بیشترین چالش در این زمینه برای شرکت­‌هایی است که این نسبت برای آن ها صفر و یا منفی بوده است. در این حالت برخی اعتقاد دارند باید آن را صفر در نظر گرفت و برخی دیگر بر این باور هستند که باید آن را غیر قابل تفسیر (N/A) بدانند.

از محدودیت­‌های دیگر این ابزار هنگامی ظاهر می‌­شود که بخواهیم نسبت p به e را برای دو شرکت با هم مقایسه کنیم در این حالت است که قطعا ارزش و همچنین نرخ رشد دو شرکت تفاوت خواهد داشت و زمان و میزان فعالیت نیز در این پروسه دخالت دارند. بنابراین برای رفع این مشکل لازم است حتما شرکت­‌هایی که در یک گروه هستند با هم مقایسه گردند.

سخن پایانی

نسبت P به e یکی از ابزار­هایی است که در تحلیل سوددهی شرکت به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد و لازم است نبست به آن و شیوه محاسبه آن آگاهی لازم داشته باشید. لازم به ذکر است که تنها نباید تصمیم­‌گیری­‌های خود را بر مبنای این ابزار در نظر گرفت و لازم است از چند ابزار برای تحلیل نهایی استفاده کنید. این روش مانند هر روش دیگری دارای مزایا و معایبی است که تلاش کردیم شما را با آن‌­ها آشنا سازیم. برای درک بهتر مفاهیم بهتر است آموزش بورس از صفر را فرا بگیرید.

EPS و DPS چیست؟ سهم شرکت و سهامداران از سود

EPS و DPS چیست؟ سهم شرکت و سهامداران از سود

هر سرمایه‌گذاری که قصد خرید سهام را داشته باشد، پیش از هر چیز به سودی که از خرید یک سهم عایدش می‌شود، می‌اندیشد. پس سود سهام مهم‌ترین نکته برای یک سهامدار است. اما چگونه می‌توان پی برد که یک سهم چه میزان سود به همراه دارد؟ اینجاست که EPS و DPS به کمک سهامدار می‌آید. هر یک از این دو مفهوم بیانگر نوعی از سود سهام است. اما معنای EPS و DPS سهام چیست؟

در این مطلب معنای EPS و DPS را توضیح می‌دهیم و نحوه محاسبه آن‌ها را بیان می‌کنیم. همچنین انواع EPS را معرفی خواهیم کرد و شرح می‌دهیم که تفاوت EPS و DPS سهام چیست.

EPS سهام چیست؟

یکی از پرکاربردترین مفاهیم بورسی که در بین سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بورس مورد استفاده و بررسی قرار می‌گیرد، EPS است. EPS یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که بر قیمت سهام شرکت‌ها در بورس به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد.

EPS در اصل مخفف عبارت «Earning Per Share» است که می‌توان آن را «درآمد به ازای هر سهم» ترجمه کرد. یعنی میزان سودی که به هر سهم تعلق می‌گیرد. به بیان ساده، EPS یک شرکت برابر با میزان سودی است که به هر سهم از آن شرکت اختصاص می‌یابد.

نحوه محاسبه EPS چگونه است؟

میزان EPS از تقسیم درآمد شرکت پس از کسر مالیات در پایان سال مالی بر تعداد سهام شرکت به دست می‌آید.

فرمول محاسبه EPS

EPS = تعداد سهام شرکت ÷ (درآمد شرکت در پایان سال مالی – مالیات)

فرض کنید که شرکتی در پایان سال مالی خود، ۵ میلیارد ریال درآمد داشته باشد. تعداد سهام شرکت نیز ۱ میلیون باشد. در این حالت EPS شرکت برابر است با ۵۰۰۰ ریال.

این به آن معنا است که این شرکت توانسته در انتهای سال به ازای هر سهم خود ۵۰۰ ریال سود به دست آورد.

EPS سهام چه انواعی دارد؟

EPS پیش‌بینی شده و EPS محقق شده دو نوع از EPS هستند که در مفهوم EPS و DPS در بورس بورس بسیار رایج هستند. در ادامه به توضیح درباره این دو حالت از EPS خواهیم پرداخت.

EPS پیش‌‎بینی‌ شده

EPS پیش‌‎بینی‌ شده همانطور که از نامش پیداست، یک پیش‌بینی از EPS است که هنوز محقق نشده است. EPS پیش‌بینی شده سودی است که شرکت پیش‌بینی می‌کند در انتهای آن سال به آن سود برسد.

این پیش‌بینی بر اساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت برای سال مالی پیش‌رو پیش‌بینی می‌شود. پیش از این، شرکت‌های بورسی موظف بودند که هر سال قبل از شروع سال مالی جدید، یک پیش‌بینی از عملکرد مالی خود به سازمان بورس ارائه کنند. اما ارائه EPS پیش‌بینی شده در بورس ایران هم‌اکنون متوقف شده است.

عددی که شما در سایت tsetmc به عنوان EPS یک شرکت مشاهده می‌کنید، همان EPS پیش‌بینی شده است. این عدد فقط پیش‌بینی آن شرکت از میزان سودی است که در انتهای آن سال به دست خواهد آمد. هیچ قطعیت و تضمینی وجود ندارد که حتما در انتهای سال این مقدار از EPS برای شرکت محقق شود.

EPS تحقق یافته

این EPS سود هر سهم است که در سال مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است. EPS تحقق یافته میزان سودی است که شرکت بعد از پایان سال مالی خود به آن رسیده است.

بعد از پایان سال مالی شرکت، حسابداران و مدیران شرکت برای محاسبه سود خالص و نهایی، عملکرد واقعی شرکت را بررسی می‌کنند و بعد از محاسبه درآمدها و هزینه‌های شرکت، مبلغی را به عنوان سود خالص و نهایی شرکت اعلام می‌کنند که این سود همان EPS تحقق یافته است.

نکات مهم درباره EPS شرکت‌ها

• به دلیل آنکه ممکن شرایط شرکت طی سال تحت تاثیر عواملی قرار گیرد که منجر به تغییر عملکرد شرکت یا روند سودآوری آن شود، ممکن است EPS پیش‌بینی شده در طی سال تغییر پیدا کند و در آن تجدید نظر شود. اگر EPS تحقق یافته در پایان سال نسبت به EPS پیش‌بینی شده کاهش یا افزایش داشته باشد، به آن تعدیل سود یا تعدیل EPS گفته می‌شود.

• شرکت‌ها با شروع سال مالی جدید خود موظف‌اند صورت‌های مالی را هر سه ماه (به صورت فصلی) در سامانه کدال منتشر کنند. در هر یک از این گزارش‌ها EPS پیش‌بینی شده برای ادامه سال نیز باید آورده شود. با توجه به عملکرد شرکت در سه ماه گذشته، ممکن است EPS جدید با EPS پیش‌بینی‌ شده قبلی تفاوتی نداشته یا با آن متفاوت باشد. اگر میزان EPS پیش‌بینی شده با EPS پیش‌بینی شده قبلی تفاوت داشته باشد، شرکت تعدیل EPS خواهد داشت.

بیشتر بخوانید

• هر چه به انتهای سال مالی شرکت نزدیک‌تر می‌شویم، EPS پیش‌بینی شده شرکت به EPS انتهای سال که محقق خواهد شد، نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین قابلیت اتکای بیشتری برای سهامداران شرکت خواهد داشت. زیرا اطلاعات بیشتری از عملکرد واقعی شرکت وجود دارد و اطلاعات مالی در دسترس مدیران شرکت نیز واقعی‌تر است.

• یک سرمایه‌گذار باید این توانایی را به دست آورد که خودش بتواند براساس شرایط موجود بررسی کند که آیا EPS پیش‌بینی شده شرکت به واقعیت نزدیک است یا اینکه شرکت پیش‌بینی درستی از EPS خود ارائه نداده است. همچنین ممکن است EPS پیش‌بینی شده در انتهای سال افزایش یا کاهش پیدا کند. به همین خاطر معمولا EPS پیش‌بینی شده مبنای قیمت‌گذاری قرار می‌گیرد. زیرا بعد از پایان سال مالی شرکت، EPS تحقق یافته اثر خود را قبلا بر روی قیمت سهم گذاشته است.

ثبات EPS سهام را چگونه متوجه شویم؟

یکی از عوامل مهمی که در کاهش ریسک سهام در میان‌مدت و بلند‌مدت می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، ثبات EPS سهام شرکت در بازه قیمتی معقول است. این به آن معناست که سودی که شرکت‌ها اعلام می‌کنند، باید با یک شیب معقول صعودی یا نزولی همراه باشد. همچنین در مقایسه با سال‌های قبل نباید نوسان زیادی داشته باشد.

نوسان شدید و عدم وجود ثبات در EPS یا میزان سودآوری شرکت‌ها می‌تواند به موازات موجب از دست رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران ومعامله‌گرها نیز بشود. به طور مثال شرکتی که مدتی سودآور است، شیب سودآوری صعودی دارد.

اما اگر بعد از مدتی این شیب منفی شود و روند سودآوری کاهش یابد و سپس مجددا روند سودآوری صعودی شود، این بی‌ثباتی در روند سودآوری، بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به شرکت را به همراه خواهد داشت. بنابراین بهتر است برای سرمایه‌گذاری سهم شرکتی را انتخاب کنیم که سود آن با شیب ثابت و نسبی صعودی همراه باشد.

اما سوالی که ممکن است برایتان پیش‌ آید، این است که چطور می‌توانیم از روند سودسازی شرکت مطلع شویم.

در سایت tsetmc.com از صفحه مربوط به هر سهم از قسمت زبانه‌های قسمت بالا می‌توانید با انتخاب زبانه EPS شرکت به لیستی دسترسی یابید که دارای ستون‌های مختلف است و روند پیش‌بینی و تحقق سود سهم در سال‌های اخیر و طی دوره‌های مالی سه، شش و ۹ ماهه و همچنین سالانه را نشان می‌دهد.

در این صفحه، دو ستون پیش‌بینی و واقعی اهمیت دارند زیرا به ما کمک می‌کنند که متوجه شویم شرکت‌‌ها چه میزان توانسته‌اند به اهدافی که داشته‌اند، برسند و آن را محقق نمایند. این امر به ما کمک می‌کند که بتوانیم آینده سهم را هم درست پیش‌بینی و رصد کنیم و ببینیم که پیش‌بینی‌ها درباره سود شرکت تا چه میزان می‌توانند درست باشند.

از طرفی دیگر، از طریق این جدول می‌توانیم متوجه شویم که روند سودآوری شرکت به چه صورت بوده است. همچنین این جدول مشخص می‌کند که آیا شرکت در روند سودآوری خود ثبات داشته یا خیر.

DPS سهام چیست؟

DPS نیز مخفف عبارت «Dividend Per Share» است که به معنای سود تقسیمی به ازای هر سهم است. شرکت‌ها EPS تحقق یافته خود را به صورت کامل میان سهام‌داران تقسیم نمی‌کنند. بلکه بخشی از این سود را نزد خود باقی می‌گذارند و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح‌های توسعه‌ای شرکت اختصاص می‌دهند.

بنابراین به آن قسمت از EPS که بین سهامداران تقسیم می‌شود، DPS گفته می‌شود. در خصوص این که چه مقدار از EPS به عنوان DPS بین سهامداران تقسیم شود، در مجمع شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.

در پایان سال مالی، مدیران و سهام‌داران تصمیم می‌گیرند که چه مقدار از سود EPS را به عنوان DPS به سهام‌داران بدهند. DPS به تمام افرادی که در هنگام برگزاری مجمع شرکت سهامدار آن هستند، تعلق می‌گیرد. حتی اگر سهامدار فردای روز برگزاری مجمع نیز سهام خود را بفروشد، DPS به او تعلق می گیرد.

بیشتر بخوانید

تفاوت EPS و DPS در چیست؟

ممکن است هنوز برای شما روشن نشده باشد که تفاوت EPS و DPS در چیست. نکته حائز اهمیت این است که EPS و DPS در اصل هر دو سود‌ شرکت هستند. اما معمولا مقدار DPS کمتر از EPS است. چرا که اکثر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند بخشی از سود خود را نزد شرکت نگه دارند.

البته ممکن است گاهی مقدار DPS از EPS بیشتر ‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که شرکت علاوه بر سود سال مالی اخیر، از سود انباشته‌ای که از سال گذشته داشته است نیز مقداری را میان سهامداران خود تقسیم کند. این کار باعث می‌شود که مقدار DPS از مقدار EPS بیشتر شود.

میزان، زمان و روش پرداخت سود تقسیمی یا سود نقدی و یا EPS و DPS به سیاست‌ها و روش‌های هر شرکت بستگی دارد و با دیگر شرکت‌ها متفاوت است.

نکات مهم در مورد DPS سهام

• شرکت‌ها علاقه دارند بخشی از سود را برای تامین نقدینگی نزد خود نگه دارند تا بر حسب شرایط و نیاز خود از آن استفاده درست کنند. بنابراین معمولا شرکت‌ها همه سود خود را به عنوان DPS بین سهامداران تقسیم نمی‌کنند.

• DPS تنها بین سهامدارانی که در زمان برگزاری مجمع سهام‌دار شرکت بوده‌اند، تقسیم می‌شود. اگر شخصی بعد از مجمع، سهام شرکت را خریداری کند، سودی به او تعلق نخواهد گرفت. به همین ترتیب اگر شخصی بعد از تشکیل مجمع هم سهم خود را بفروشد، سود به او پرداخت می‎شود.

• در پایان سال مالی، مدیران و سهام‌داران تصمیم می‌گیرند که چه مقدار از سود EPS را به عنوان DPS بین سهام‌داران تقسیم کنند. شرکت‌ها پس از برگزاری مجمع تا ۸ ماه فرصت دارند که DPS مصوب را به سهامداران پرداخت کنند. البته بعضی از شرکت‌ها این سود را زود و بعضی نیز خیلی دیر پرداخت می‌کنند.

• برای فهمیدن میزان تقسیم سود و زمان پرداخت آن می‌توانید روند گذشته شرکت را بررسی کنید. زیرا این مساله بستگی به سیاست‌های شرکت دارد.

جمع‌بندی

مفهوم EPS و DPS سهام به هر یک به گونه‌ای از سود سهام اشاره دارند. در پاسخ به این سوال که EPS و DPS سهام چیست باید گفت، EPS سودی است که شرکت از هر سهم خود به دست می‌آورد. اما DPS سود نقدی‌ای است که شرکت به ازای هر سهم در میان سهامداران تقسیم می‌کند. در واقع EPS و DPS هر دو از یک جنس هستند اما DPS سهام معمولا از EPS آن کمتر است. زیرا بیشتر شرکت‌های ترجیح می‌دهند که مقداری از سود سهامشان را نزد خود نگه دارند.

EPS دو نوع دارد؛ تحقق یافته و پیش‌بینی شده. میزان EPS که در سایت tsetmc نوشته شده، EPS پیش‌بینی شده را نشان می‌دهد. این میزان ممکن است چندین بار در سال تغییر کند. باید توجه داشت که DPS یا همان سود تقسیمی سهام تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که در هنگام برگزاری مجمع شرکت، سهامدار آن باشند. درباره مقدار DPS نیز در مجمع شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.

مفهوم EPS و DPS سهام و کاربرد آن‌ها

در مقاله حاضر به معرفی دو مفهوم بسیار مهم در تحلیل بورس پرداخته خواهد شد. دو واژه dps و eps سهام دارای تعریفی بسیار ساده و کاربردی هستند. مهم نیست که روش تحلیل شما تکنیکال یا بنیادی باشد، در هر دو صورت آشنایی با این دو واژه و در نظر گرفتن آن‌ها قبل از خرید سهام امری ضروری است. به خصوص مفهوم eps سهام آن قدر اهمیت دارد که در تابلوی هر نماد در سایت tsetmc.com نیز مقدار eps سهام گزارش شده است. برای مثال در تصویر زیر تابلو نماد وغدیر مشاهده می‌شود که مقدار eps آن 653 گزارش شده است. توصیه می‌کنیم که اگر با مفهوم دو واژه dps و eps سهام آشنایی ندارید، با ما همراه باشید.

مفهوم EPS سهام چیست؟

EPS یکی از پرکاربردترین مفاهیم بورسی در بین فعالان خرد و کلان بازار سرمایه است. اگر بخواهید شرایط یک سهم را مورد تحلیل و بررسی قرار دهید، بدون eps شدنی نیست. واژه eps مخفف عبارت Earning per Share، معادل “درآمد به ازای سهم” است. به طور ساده eps شرکت برابر با مقدار سودی است که به ازای هر یک عدد سهم شرکت بدست می‌آید. برای محاسبه eps سهام نیز رابطه ساده‌ای وجود دارد:

اگر کل درآمد شرکت در پایان سال مالی بر تعداد سهام آن تقسیم شود، مقدار eps سهام به دست می‌آید. مقدار درآمد شرکت معادل سود شرکت پس از کسر مالیات در نظر گرفته می‌شود. برای مثال فرض کنید که یک شرکت بورسی در پایان سال مالی، 1 میلیارد ریال سود داشته است. اگر کل تعداد سهام شرکت 1 میلیون برگه سهم باشد، مقدار eps سهام برابر 100 ریال محاسبه می‌شود. این بدان معنی است که شرکت در پایان سال مالی، به ازای هر یک برگه سهم، 100 ریال سودآوری داشته است.

چند نوع EPS وجود دارد؟

1- EPS پیش‌بینی شده

eps پیش‌بینی شده سودی است که شرکت در ابتدای سال مالی پیش‌بینی می‌کند که در انتهای سال به آن برسد. شرکت‌ها متعهد هستند که قبل از شروع سال مالی، پیش‌بینی عملکرد مالی پایان سال خود را به سازمان بورس ارائه کنند. در این پیش بینی، یک eps احتمالی برای سال مالی پیش‌رو تخمین زده می‌شود. این پیش‌بینی براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان انجام می‌گیرد. به این مقدار eps تخمینی، به اصطلاح eps پیش‌بینی شده گفته می‌شود.

2- EPS محقق شده

همانطور که از نام آن مشخص است، eps محقق شده سودی است که شرکت توانسته بعد از یک سال به دست بیاورد. حسابداران و مدیران شرکت پس از پایان سال مالی، عملکرد مالی را ارزیابی می‌کنند. بعد از محاسبه درآمدها و هزینه‌های شرکت، eps سهام محاسبه می‌شود. این مقدار همان eps محقق شده است.

3- EPS سه ماهه

شرکت‌های بورسی متعهد هستند که هر سه ماه، گزارش عملکرد مالی خود را اعلام کنند. در این گزارش‌های سه ماهه، شرکت eps پیش‌بینی شده خود را به روز می‌کند. تغییر یا عدم تغییر eps در این گزارش‌ها، بستگی به عملکرد شرکت در سه ماه گذشته دارد. هر چقدر از شروع سال بگذرد، eps پیش‌بینی شده به آن eps که در انتهای سال محقق خواهد شد، نزدیک‌تر می‌شود. پس با نزدیک شدن به پایان سال مالی عدد eps سهام برای سرمایه‌گذاران بورسی بیشتر قابل اتکا خواهد بود.

4- EPS محاسبه شده بر اساس مدل TTM

در مدل TTM که معادل عبارت Training Twelve Months است، مقدار eps بر اساس سودآوری 12 ماه گذشته شرکت محاسبه می‌شود. برای درک بهتر، مثال زیر را در نظر بگیرید:

فرض کنید سال مالی شرکت A از اول فروردین آغاز می‌شود. شما نیز قصد دارید در پایان خرداد سال 1399 اقدام به خرید سهام A بکنید. برای محاسبه eps سهام A با مدل TTM، شما باید 12 ماه گذشته را در نظر بگیرید. 12 ماه گذشته سهم در این حالت برابر است با:

3 ماه ابتدایی سال 99 (فروردین تا خرداد 99) + 9 ماه پایانی سال 98 (تیر تا اسفند 98)

حالا از ترکیب eps 9 ماه پایانی سال 98 و eps 3 ماه ابتدایی سال 99 با نسبت وزنی 3 به 1، eps سهام به روش TTM به دست می‌آید. عددی که در صفحه نماد در سایت tsetmc.com برای سهام مختلف گزارش می‌شود، همین eps مدل TTM است.

تعدیل EPS سهام

از آنجایی که eps پیش‌بینی شده فقط یک تخمین است، ممکن است که در طی سال مالی دچار مفهوم EPS و DPS در بورس تغییرات شود. رخدادهایی داخل و یا حتی خارج از شرکت ممکن است eps سهام را تغییر دهند. گاهی این تغییرات eps، به علت اهمیت بالا، باید قبل از آپدیت‌های سه ماهه و بلافاصله به اطلاع سهامداران برسند. در این حالت، شرکت موظف است تغییر eps خود را به صورت گزارشی در سامانه کدال منتشر کند. این گزارش‌ها در قالب “افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف”، منتشر می‌شوند (برای آشنایی بیشتر با این نوع گزارش و سایر گزارش‌های سامانه کدال، این مقاله را مطالعه بفرمایید). این فرایند تعدیل سود یا تعدیل eps سهام نامیده می‌شود.

مفهوم DPS سهام چیست؟

واژه dps مخفف عبارت Dividend per Share است. در یک تعریف ساده، dps قسمتی از eps سهام است که توسط شرکت در میان سهامداران تقسیم می‌شود. یعنی شرکت درصدی از سود کل خود را برای توزیع در میان سهامداران اختصاص می‌دهد. به dps، سود تقسیمی سهام نیز گفته می‌شود. درصد سود تقسیمی یا dps برای شرکت‌های گوناگون، متفاوت بوده و بستگی به سیاست‌های مالی هر شرکت دارد. برخی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند درصد سود بیشتری را بین سهامداران توزیع کنند. برخی دیگر نیز سود تقسیمی کمتری داشته و بیشتر به تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای شرکت توجه دارند. مقداری از eps سهام که قرار است در قالب dps توزیع شود، در مجمع شرکت تعیین می‌شود.

dps به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

dps مصوب مجمع، به هر سرمایه‌گذاری که در زمان برگزاری مجمع سهامدار شرکت باشد، تعلق می‌گیرد. حتی اگر شخصی یک روز پس از مجمع نیز سهم را بفروشد، باز هم سود تقسیمی به او تعلق می‌گیرد. dps توزیع شده معمولا به سه طریق به دست سهامداران می‌رسد.

• سامانه سجام: سود تقسیمی برخی شرکت‌ها به طور مستقیم و از طریق سامانه سجام، وارد حساب کارگزاری افراد می‌شود. این افراد می‌توانند سود را از حساب کارگزاری به حساب بانکی خود منتقل کنند. هم‌چنین می‌توانند از آن برای خرید و فروش سهام بورس اتفاده کنند.
• مراجعه به بانک: بعضی شرکت‌ها مفهوم EPS و DPS در بورس برای توزیع dps، سهامداران را به بعضی بانک‌های طرف قرارداد خود معرفی می‌کنند. سهامداران با مراجعه به شعب بانک مذکور و گشایش حساب، می‌توانند سود تقسیمی خود را دریافت کنند.
• دریافت مستقیم: در این روش سهامداران باید اطلاعات حساب بانکی خود را به شرکت ارسال کنند. پس از تایید هویت توسط شرکت، dps سهام به حساب سهامدار واریز می‌شود.

سود انباشته چیست؟

طبق تعریف بالا، قاعدتا مقدار dps کمتر از eps سهام است. چرا که dps در اصل کسری از eps است. اما تحت شرایطی ممکن است مقدار سود تقسیمی بیشتر از سود سالانه شرکت باشد. گاهی شرکت علاوه بر سود امسال که همان eps سهام است، از سود باقیمانده از سال مالی قبلی هم به dps اضافه می‌کند. یه این سود باقیمانده از سال مالی قبل، سود انباشته می‌گویند. متناسب با مقدار سود انباشته، ممکن است مقدار dps از eps سهام بیشتر شود.

شرکت‌ها طبق قوانین بورس ۸ ماه زمان دارند که dps سهامداران را پرداخت کنند. بعضی از شرکت‌ها سریع و بعضی دیگر نیز خیلی کند اقدام به پرداخت می‌کنند. به طور کلی سازوکار پرداخت سود نقدی شرکت‌ها، روند مشخصی ندارد. میزان تقسیم سود و زمان پرداخت آن، به دلخواه شرکت تعیین می‌گردد. برای درک بهتر سیاست شرکت‌ها در پرداخت سود، بهترین روش بررسی سابقه شرکت در این زمینه است.

کلام آخر

در این مقاله با مفهوم eps و dps سهام آشنا شدیم. یکی از بهترین معیارها برای ارزیابی سودآوری شرکت‌ها، همین eps سهام است. هرچه eps سهام بالاتر باشد، نشان از ارزندگی و قدرتمند بودن سهم است. پس eps سهام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به خصوص برای افرادی که بر اساس تحلیل بنیادی و با دید بلند مدت اقدام به خرید سهام می‌کنند. پارامتر dps هم بسیار مورد توجه سهامدارن یک شرکت هست، چرا که به غیر از افزایش قیمت سهام، توزیع سود سهم نیز روشی برای کسب سود است.

صندوق سرمایه گذاری چیست و انواع آن کدامند؟

آزادی مالی، یکی از اهدافی است که سرمایه گذاران به دنبال آن هستند. رسیدن به این آزادی، نیازمند آشنایی با انواع روش‌های سرمایه گذاری است تا بتوانیم از این راه، هم ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنیم و هم قدمی برای رشد آنها برداریم. به قول «رابرت کیوساکی» پس انداز کردن پولی که هر روز در حال از دست دادن ارزش خود است به تنهایی کافی نیست، بلکه این سرمایه گذاری است که شما ثروتمند می‌کند. بورس، یکی از روش‌های سرمایه گذاری به مفهوم EPS و DPS در بورس شمار می‌رود. اگر این روش به درستی و با مهارت انجام شود می‌تواند بازدهی مناسبی را برای سرمایه گذار به ارمغان بیاورد. اما شاید همه مردم از مهارت، اطلاعات یا زمان کافی برای این سرمایه گذاری برخوردار نباشند. به همین دلیل آنها باید با استفاده از روش‌های غیرمستقیم سرمایه گذاری از ارزش پول خود محافظت کنند. در این قسمت از خانه سرمایه به موضوع «صندوق سرمایه گذاری» می‌پردازیم.

نسبت p/e به چه معناست؟

یکی از فاکتورهایی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس کاربرد زیادی دارد نسبت p/e است. هر کدام از سرمایه گذاران به نوعی از این نسبت استفاده می کنند. برخی آن را درست و بسیاری نیز به شکل اشتباه مورد استفاده قرار می دهند. برای اینکه بتوانید از این نسبت به درستی استفاده کنید باید با مفهوم و کارکرد آن آشنایی پیدا کنید. به طور خلاصه نسبت p/e خلاصه شده عبارت price تقسیم بر eps است: price / earning per share = P/E

در فارسی اصطلاحا به نسبت p/e نسبت قیمت به درآمد نیز گفته می شود (کلمه price به معنی قیمت و کلمه eps به معنی سود هر سهم است). اگر با مفهوم eps آشنایی ندارید می توانید مقاله تفاوت eps و dps چیست را مطالعه کنید. حال سوال اینجاست که این نسبت چه چیزی به ما می گوید.

مفهوم نسبت p/e

نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد.به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند. برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می کنید. بانک به شما می گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه ۲۰% سود به شما پرداخت می کند.

یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می کند. برای اینکه در این مثال p/e را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می آورید (یعنی ۲۰۰ هزار تومان) تقسیم کنید: ۵ = ۲۰۰,۰۰۰ / ۱۰۰۰,۰۰۰

پس در این مثال p/e سود بانکی برابر با ۵ شده است. اینجا p/e برابر ۵ به این معنی است که شما حاضر شده اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می کنید ۵ ریال پرداخت بکنید. برخی نیز اینگونه تفسیر می کنند که اگر p/e برابر ۵ است به این معنی است که ۵ سال زمان می برد تا سرمایه شما از طریق بازدهی های بدست آمده برگردد.

نسبت p/e در بورس

در بورس نیز مفهوم کلی p/e شبیه به همین مثالی است که گفته شد. مثلا فرض کنید شرکتی در حال حاضر ۲۰۰ تومان قیمت دارد و eps (سودی) که برای سال جاری پیش بینی کرده است برابر با ۵۰ تومان است. برای محاسبه p/e این شرکت قیمت روز آن را بر سودی که دارد تقسیم می کنیم: ۴ = ۵۰ / ۲۰۰

اینجا نیز p/e برابر ۴ به این معنی است که سرمایه گذاران بورس حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سودی که این شرکت دارد ۴ ریال پرداخت کنند. در شکل زیر آخرین p/e شرکت فولاد مبارکه اصفهان با توجه به سودی که پیش بینی کرده برابر با ۸٫۸۴ است. این عدد از تقسیم قیمت فولاد به eps آن بدست آمده است.

این مفهوم کلی نسبت p/e است. اما این عدد فقط انتظارات سرمایه گذاران از آینده سهم را به ما نشان می دهد. ولی نمی گوید که چرا سرمایه گذاران حاضر هستند برای هر ۱ ریال سود این شرکت ۸٫۸۴ ریال پرداخت کنند. همچنین به ما نمی گوید که این انتظارات سرمایه گذاران درست است یا نه. در اینجا هرچه قیمت سهم بالاتر برود p/e نیز افزایش پیدا می کند و برعکس. حال باید ابتدا ببینیم که اصلا p/e باعث بالا و پایین شدن قیمت می شود و یا اینکه تغییر قیمت باعث بالا و پایین شدن p/e می شود. به همین دلیل لازم است ابتدا یک آشنایی با کاربرد این نسبت و همچنین انواع آن داشته باشیم.

نسبت p/e چه کاربردی دارد؟

اگر بخواهیم در یک جمله و خیلی ساده بگوییم که p/e چه کاربردی دارد، می توان گفت این نسبت یکی از ابزارهایی است که برای ارزش گذاری سهام مورد استفاده قرار می گیرد. تاکید می کنیم این نسبت فقط یکی از ابزارهای ارزش گذاری سهام است، نه تنها ابزار ارزش گذاری. اما چگونه از این نسبت برای ارزش گذاری استفاده می شود؟ یکی دیگر از نام های این نسبت، ضریب سهام است. برای ارزش گذاری با استفاده از p/e باید عکس رابطه ای که توضیح دادیم مورد استفاده قرار بگیرد. به این شکل که یک p/e برای سهم محاسبه می شود، سپس در سود آن ضرب می شود و ارزش آن سهم بدست می آید: P/E * eps = price

وقتی شما ارزش سهم را با این روش محاسبه می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست. ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود. نحوه محاسبه نسبت p/e یک بحث مفصل و تخصصی است که از حوصله این مقاله خارج است.
مثال برای ارزش گذاری سهم با استفاده از نسبت p/e

فرض کنید که شما با استفاده از روش های محاسبه p/e، این نسبت را برای شرکتی ۶ محاسبه کرده اید. سود (eps) این شرکت نیز برابر با ۱۰۰ تومان است. با استفاده از روشی که توضیح دادیم. ارزش این شرکت برابر است با: تومان ۶۰۰ = ۱۰۰ * ۶

حال اگر قیمت روز این سهم در بازار ۵۰۰ تومان باشد،یعنی این سهم ارزنده است و جا دارد که تا قیمت ۶۰۰ تومان رشد بکند. پس می توان اقدام به خرید آن کرد. ولی اگر قیمت آن در بازار مثلا ۷۰۰ تومان باشد به این معنی است که این سهم گران است و جا دارد که تا ۶۰۰ تومان افت بکند. پس نباید این سهم را خرید. همانطور که گفته شد تمام این موارد و استراتژی ها مستلزم این است که شما p/e سهم را به درستی محاسبه کرده باشید.
انواع p/e

p/e دنباله دار: این نوع از p/e ساده ترین شکل و همان است که در مثال ابتدای مقاله برای شما توضیح دادیم. نحوه محاسبه آن به این شکل است که قیمت روز سهم بر سود (eps) آن تقسیم می شود و p/e سهم بدست می آید. این نسبت نشان می دهد که سرمایه گذاران حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر بکند این نسبت نیز به دنبال آن تغییر خواهد کرد.

p/e برآوردی: به این نوع از p/e، تحلیلی یا پیشتاز هم گفته می شود. این نسبت با استفاده از روش های خاص و با در نظر گرفتن عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و …. محاسبه می شود. این نسبت همانی است که در ارزش گذاری مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود (eps) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می کنیم و ارزش شرکت بدست می آید. اگر سود شرکت نیز توسط ما تحلیل شود و خود سود اعلامی شرکت مورد استفاده قرار نگیرد، این کامل ترین نوع ارزش گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.