فرمول محاسبه شاخص هم وزن

محاسبه ساده بی ام آی به کمک جدول

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

در حال حاضر در بازار سهام در حدود ۸۰۰ نماد وجود دارد، بدون شک پیگیری داده های مربوط به معاملات این نمادها در طول یک روز و یا هر بازه زمانی دیگری، به خصوص از این جنبه که در تمام روزهای غیرتعطیل هفته، معاملات در حال انجام است و بحث بررسی یک یا دو روز نیست، کار نشدنی ایی محسوب می‌شود، لذا استفاده از روش های فرموله کردن برخی اطلاعات مورد نیاز برآمده از داده های مربوط به معاملات نمادها ضرورت پیدا می‌کند.

سرفصل‌های این مقاله

شاخص کل، نمائی از وضعیت کلی بازارها را نشان می‌دهد و از این جنبه مانند یک دماسنج عمل می‌کند، گرچه این دماسنج را وقتی کنار تک تک نمادها قرار می‌دهیم به برخی تناقضات بر خواهیم خورد که در ادامه به این موارد نیز اشاره خواهیم کرد.

در نتیجه تا به اینجا می‌دانیم که در بازار سهام برای رصد تغییرات قیمت کلیه نمادها، از یک معیار به نام شاخص کل استفاده می‌‌شود، البته شاخص کل قیمت، شاخص هم‌ وزن، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر، شاخص ۳۰ شرکت برتر و شاخص بازده نقدی از انواع دیگر شاخص هایی هستند که در بورس تهران قابل استفاده اند.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

شاخص ها نماگرهایی هستند که وظیفۀ مشخص کردن شرایط عمومی قیمت یا بازدهی در میان گروهی از شرکت های پذیرفته شده در بورس هستند.

برخی معتقدند این شاخص، نمایانگر وضعیت کلی بازار نیست و می‌‌توان با معاملات دست کاری شده شاخص‌ سازی کرد. نکته آن است که وقتی از یک شاخص به عنوان برآیند مجموعه ای از داده های صحبت می‌کنیم، قطعا باید قبل از مراجعه به نتایج از نحوه محاسبه آن اطلاع داشته باشیم،

اطلاع از نحوه محاسبه است که می‌تواند در بررسی نتایج دید و درک صحیحی به ما داده و در نتیجه منجر به استفاده صحیحی از آن نتیجه نیز گردد، بسیاری ایراداتی به شاخص کل وارد می‌کنند و این درحالی است که کافی است که از نحوه محاسبه ان اطلاع داشته باشند و در این حالت رویکرد صحیحی به استفاده به جا از این شاخص خواهند داشت.

شاخص ها مانند آینه ای هستند که تصویری از یک جامعه آماری به شما نشان می‌دهند که برای شما بررسی تک تک اعضای آن جامعه میسر نیست، حال نکته آن است که این آینه تصویری دقیقا مشابه با جمع تک تک اعضای جامعه را به شما نشان نمی‌دهد و شما پیش از استفاده از نتایج شاخص ها باید از این حقیقت اطلاع داشته باشید.

طراحی سایر شاخص ها، به خصوص شاخص هم وزن نیز دقیقا برای همین مسئله انجام شد. در این شاخص، همه نمادهای پذیرفته شده در بورس وزنی برابر در محاسبه شاخص کل دارند.

توجه داشته باشید که افزایش شاخص کل همواره به معنای سودآوری یکسان و همزمان تمامی نمادهای بورسی نیست. در حالت کاهش شاخص هم همین مفهوم برقرار است.

در واقع سبد سهام شما ممکن است هیچ ارتباطی با شاخص کل نداشته باشد و حتی همواره در جهت عکس شاخص حرکت کند. لذا مجدد به نکته ای که پیش از این در متن اشاره کردیم باز می‌گردیم، اگر شاخص کل وضعیت مناسبی داشته باشد، شاید این وضعیت مناسب هیچ ربطی به سهامی که شما بررسی می‌کنید یا در سبد خود دارید نداشته باشد. اگر دچار این اشتباه می‌شوید دلیل آن است که درک صحیحی از جزئیات محاسبه شاخص کل ندارید.

در نظر بگیرید که شاخص کل تشکیل شده از تمامی نمادهای بازار است، اما پرتفو شما دربرگیرنده تمام نمادهای بازار نیست، لذا از یک سو می‌توان این گونه تعبیر کرد که هرچقدر پرتفو متنوع تری داشته باشید استفاده از شاخص کل در رابطه با پرتفو شما معنی دار تر خواهد بود.

گرچه موضوع متنوع سازی پرتفو نیز خود معقوله ای جدی و خارج از این بحث است و به طور کوتاه و خلاصه، پرتفویی که در این حد متنوع شده باشد که تعداد سهام آن بالا برود نیز بسیار غیربهینه بوده و استراتژی صحیحی برای سرمایه گذاری نخواهد بود.

روش محاسبه شاخص کل بورس ماهیتی ساده دارد و از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبداء ضرب در صد به دست می‌آید. لازم به ذکر است که ارزش جاری هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام آن و ارزش جاری بازار نیز از جمع ارزش جاری شرکت های پذیرفته شده به دست می‌آید.

بورس تهران از فروردین ماه ۱۳۶۹ اقدام به محاسبه و انتشار شاخص کل قیمت خود با نام تپیکس (TEPIX) نمـوده است. این شـاخص ۵۲ شـرکت که در آن زمـان کـل شرکت هــای پذیرفته شده در بورس را شـامل می‌شدند، در برمی‌گرفت. این شاخص با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس را در بر می‌گیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌گردد.

همان گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت ها معیار وزن دهی در این شاخص است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت های بزرگ در شاخص می‌شود و این دقیقا نکته ای است که پیش از این در محاسبه جزئیات فرمول شاخص کل اشاره کردیم که باید به آن دقت کرد.

عملا در این فرمول شرکت های کوچک وزن کمتری دارند، به بیان بهتر، حرکت قیمتی کمتری از شرکت های بزرگ تاثیر بیشتری از حرکت قیمتی بزرگتری از شرکت های کوچک دارد، لذا شما در بازار می بینید که ممکن است صنعتی که عمدتا از شرکت های کوچک تشکیل شده است، برای یک هفته تغییرات قیمتی مهمی را به سمت مثبت یا منفی ببیند ولی شاخص کل تغییر جدی نداشته باشد و حال تنها یک روز معامله شدن نمادهای بزرگ تاثیر جدی بر شاخص داشته باشد، یا بسته بودن نمادهای بزرگ عملا می تواند باعث عدم حرکت های جدی در شاخص کل شود.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل با نماد TEDPIX از فروردین ۱۳۷۷ در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشان گر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی، متأثر می‌شود.

این شاخص کلیۀ شرکت های پذیرفته شده در بورس را دربردارد و شیوه وزن دهی و محاسبۀ آن همانند شاخص کل قیمت است و تنها تفاوت میان آن ها در شیو ی تعدیل است. شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس تهران با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مخرج این کسر، پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که در زمان مبدا برابر با یوده، می‌باشد. این تعدیل به شرح فرمول زیر خواهد بود که DPS درآن سود نقدی پرداختی شرکت iام در زمان t+1 است و D پایه شاخص کل قیمت و مابقی متغیرها به شرح توضیحات قبل است:

چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

توجه: برای انجام معامله در بایننس حتما با آی پی خارج از ایران (کشورهایی مثل ترکیه، فنلاند، سنگاپور و روسیه) وارد شوید!

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دیدگاه

نام *

ایمیل *

وب‌ سایت

ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.

بررسی بازدهی و قیمت یک شرکت، آن هم قبل از انجام سرمایه گذاری، یکی از کارهایی است که هر سرمایه‌گذار، تحلیل‌گر یا علاقه‌مند به بازار بورس باید انجامش دهد. وقتی سخن از بررسی یک شرکت در میان باشد، کار ساده است. اما وقتی قرار باشد چندین و چند شرکت را یک جا بررسی کنیم، کار دشوار می‌شود و ریزه‌کاری حساب و کتاب از دستمان در می‌رود. در این شرایط به ابزاری نیاز داریم که وضعیت عمومی قیمت یا بازدهی را در میان شرکت‌های مورد نظرمان به خوبی نمایش دهد. در بازار سهام این ابزار «شاخص» نام‌گذاری شده است. در این مقاله شیوه محاسبه شاخص بورس را با تمام جزئیات برایتان توضیح می‌دهیم.

سرفصل‌های این مقاله

شاخص‌ها یا نماگر‌ها در واقع ابزارهایی هستند که تصویری کلی نسبت به شرایط عمومی قیمت، بازدهی تمامی شرکت‌های بورسی یا گروه خاصی از آن‌ها را در اختیار تحلیل‌گر قرار می‌دهند. به همین دلیل می‌توان شاخص را این‌گونه تعریف کرد: «شاخص، نماگری‌ است که نشان‌دهنده‌ سطح عمومی پارامتری مشخص (معمولا قیمت یا بازدهی) در میان گروهی از متغیر‌های مورد بررسی (تمام یا گروهی از شرکت‌ها) است». با توجه به تعریف بالا می‌توان شاخص را ‌بر اساس پارامتری مشخص مورد بررسی قرار داد که در این‌صورت با شاخص قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی و شاخص بازده نقدی سر و کار خواهیم داشت. همچنین برای محاسبه شاخص بورس می‌توان آن را از جنبه متغیر‌های مشخص نیز بررسی کرد؛ در چنین مواردی باید از شاخص‌های صنعت و مالی ۵۰ شرکت فعال‌تر استفاده کرد. در ادامه‌ این مقاله، چگونگی محاسبه شاخص‌ قیمت بورس، شاخص قیمت و بازده نقدی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

از فروردین ماه سال ۱۳۶۹ شاخص قیمت با نام اختصاری «TEPIX» به بورس تهران راه یافت. در آن زمان این شاخص تنها قیمت سهام ۵۲ شرکت فعال در بورس را در برمی‌گرفت. شاخص قیمت، نشانگر وضعیت عمومی قیمت سهام شرکت‌ها است و با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

Pit= قیمت شرکت i ام در زمان t
qit= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
Dt= عدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر ∑pioqio بوده است
Pio= قیمت شرکت i ام در زمان مبدأ
qio= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان مبدأ فرمول محاسبه شاخص هم وزن
n= تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

در واقع شاخص قیمت، نوعی میانگین وزنی است که در آن وزن به صورت تعداد سهام منتشر شده‌ همه‌ شرکت‌های بورسی تعریف می‌شود. چنین موضوعی باعث تاثیرگذاری بیشتر شرکت‌های بزرگ در این شاخص می‌شود. اگر در زمان محاسبه شاخص قیمت، نماد شرکتی بسته باشد، قیمت آخرین معامله، مبنای محاسبه شاخص بورس قرار می‌گیرد.

در فروردین ماه سال ۱۳۷۷ شاخص دیگری با نام «شاخص قیمت و بازده نقدی» با نام اختصاری «TEDPIX» به بورس تهران راه یافت که امروزه به آن «شاخص کل» می‌گویند. در این شاخص، علاوه بر قیمت، بازده نقدی (DPS) سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و به همین دلیل می‌توان تغییرات شاخص کل را بیانگر بازدهی کل بازار بورس دانست. برای محاسبه شاخص بورس می‌توان مطابق فرمول زیر عمل کرد:

Pit= قیمت شرکت i ام در زمان t
qit= تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
RDt= پایۀ شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که در زمان مبداء برابر ∑pioqio بوده است

در بخش‌های قبلی با مفهوم ریاضی شاخص آشنا شدید. اجازه بدهید برای درک بهتر مفهوم شاخص کل، مثالی برایتان بزنیم. تصور کنید که شما از هر شرکت بورسی متناسب با تعداد کل سهام آن شرکت‌ها، سهم خریده‌اید؛ بنابراین هر تغییر در شاخص کل با بازدهی سبد سرمایه‌گذاری شما برابر خواهد بود. مثلا ۳ درصد افزایش در شاخص کل، باعث می‌شود تا سبد سهام شما به اندازه‌ ۳ درصد رشد کند. هنگام بررسی و محاسبه شاخص بورس باید به این نکته توجه کرد که اعداد شاخص به تنهایی نمی‌توانند اطلاعات زیادی درباره‌ وضعیت کلی بازار در اختیار ما بگذارد. برای گرفتن بهترین نتیجه، اعداد شاخص باید در یک دوره زمانی مشخص – معمولا یک‌ساله – مورد بررسی قرار بگیرند.

سهام شرکت‌های بورسی توسط دو گروه از خریداران یا فروشندگان، مورد معامله قرار می‌گیرد. گروه اول سهامداران حقیقی یا افرادی هستند که در بازار سرمایه فعالیت دارند و گروه دوم افراد حقوقی یا شرکت‌هایی هستند که در این بازار معامله انجام می‌دهند. برای مثال ممکن است سهام یک شرکت توسط شرکت دیگری (فرد حقوقی) خریداری شود.

معمولا شرکت‌‌ها یا افراد حقوقی، با سرمایه زیادی که دارند، هم از لحاظ ارزشی و هم تعداد، دارای سهام بیشتری نسبت به افراد حقیقی هستند. در نتیجه تاثیر آن‌ها در تغییرات بازار بیشتر خواهد بود. با توجه به این موضوع، به تعداد سهامی که در بازار سرمایه، در اختیار سهامداران حقیقی است و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران، جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور درست به مانند شاخص کل محاسبه شده ولی به جای تعداد کل سهام از سهام آزاد شناور استفاده می‌شود.

هنگام محاسبه‌ شاخص کل، مقدار سرمایه و بزرگ بودن برخی شرکت‌ها سبب تاثیر بیشتر آن‌ها بر شاخص کل خواهد شد. به همین دلیل برخی کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام نیست. برای رفع این مشکل شاخص دیگری با نام «شاخص کل هم وزن» معرفی ‌می‌شود. در محاسبه شاخص کل هم وزن، تمام شرکت‌های بورسی با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل حضور دارند. در نتیجه، نوسانات شرکت‌های کوچک و بزرگ به اندازه مساوی در تغییرات شاخص کل هم وزن سهیم خواهند بود.

افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست، زیرا همان‌گونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه‌بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد قابل‌توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل فرمول محاسبه شاخص هم وزن قبولی به دست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملاً دقت کنند.

ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به‌طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به‌طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد ۳۰ درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰درصد سود به دست خواهد آورد.

این نوع از سرمایه گذاری، به طور مستقیم با شاخص کل در ارتباط است و سرمایه‌گذاری بر اساس شاخص (Index Investing) نام دارد. در این نوع سرمایه‌گذاری فرد سعی می‌کند که تغییرات شاخص را به سبد خودش وارد کند. این سبد با بالا رفتن شاخص بالا می‌رود و با پایین آمدن آن ضرر می‌کند.

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

مولف: زهرا سیاهپوش

چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

توجه: برای انجام معامله در بایننس حتما با آی پی خارج از ایران (کشورهایی مثل ترکیه، فنلاند، سنگاپور و روسیه) وارد شوید!

سلام جناب صابریان
خواستم مجددا از مطالب ارزنده تان تشکر وقدردانی کنم موفق وموید باشید

شاخص بورس چیست؟ فرمول + انواع شاخص بورس

شاخص در لغت به معنی نشانگر، راهنما و نمودار است. کاربرد شاخص بورس در شناسایی وضعیت تغییرات کل بورس نسبت به روزهای قبل است. هر چه تغییرات شاخص کل بزرگتر باشد نشانگر رشد یا افت بیشتری در بازدهی کل بازار بورس است. مدنظر داشته باشید که تغییرات شاخص اهمیت دارد نه عدد آن! علاوه بر شاخص کل بورس، انواع شاخص دیگری نیز وجود دارد که کاربرد خاص خودشان را دارند. در این آموزش بورس با مفهوم، نحوه محاسبه و کاربرد هر کدام از این شاخص‌ها آشنا خواهید شد.

مفهوم شاخص بورس چیست؟

فرض کنید شاخص کل بورس تهران در اسفند سال 98، 300 هزار واحد بود و در پایان سال 1399 به عدد 1.5 میلیون واحد رسیده است. تغییرات 5 برابری شاخص کل چه مفهومی دارد؟! به بیان ساده “میانگینِ افزایش قیمت سهام در بورس در این بازه یکساله 5 برابر بوده است.” یعنی میانگین بازدهی بورس در این یک سال 400 درصد بوده است. شاخص های مختلف مفاهیم متنوعی دارند. برای مثال حرکت شاخص کل، معرف حرکت کل بازار بورس است. در واقع اگر شاخص کل روند نزولی داشته باشد باید با احتیاط اقدام به خرید سهام کرد! یا اگر برای چندین روز متوالی، شاخص کل منفی اما شاخص هم‌وزن مثبت باشد می‌توان تمایل معامله‌گران به سمت شرکت‌های کوچک‌تر را نتیجه گرفت. بنابراین قبل از تحلیل سهام یک شرکت ابتدا باید شاخص‌های مختلف را تحلیل کنید.

انواع شاخص های بورس

بورس تهران انواع شاخص‌های متنوعی دارد. توضیح تمام این شاخص‌ها از حوصله بحث ما خارج است و کاربرد چندانی هم ندارد! در ادامه چند نوع از معروف‌ترین و پرکاربردترین آنها را آموزش می‌دهیم.

1. شاخص قیمت بازار بورس (TEPIX)
2. شاخص کل (شاخص قیمت و بازده نقدی – TEDPIX)
3. شاخص کل هم‌وزن
4. شاخص بازده نقدی
5. شاخص صنایع مثل شاخص خودرو
6. شاخص کل فرابورس
7. شاخص صنعت
8. شاخص مالی
9. شاخص قیمت 50 شرکت فعال
10. شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص کل قیمت بازار بورس (TEPIX)

سازمان بورس اوراق بهادار در فروردین سال 69 اقدام به ارائه “شاخص قیمت بورس تهران” یا همان Tehran Exchange Price Index (TEPIX) کرد. این شاخص بیانگر تغییرات ارزش کل بازار است. از آنجایی که این تغییرات باید نسبت به یک نقطه مبدا سنجیده شود تا قابلیت تحلیل و تفسیر داشته باشد فروردین سال 69 به عنوان نقطه مبدا درنظر گرفته شد. “شاخص کل قیمت” جز قدیمی‌ترین شاخص‌های بورس تهران است و هیچ ارتباطی با “شاخص کل” موجود در صفحه اول سایت TSETMC ندارد. فرمول شاخص قیمت به بیان ساده بصورت زیر محاسبه می‌شود:

نکات مهم TEPIX:

• ارزش کل بازار بورس در روز X برابر با مجموع ارزش تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در روز X است. ارزش هر شرکت نیز با ضرب تعداد سهام در قیمت پایانی محاسبه می‌شود.
• “تعداد کل سهام شرکت” یکی از پارامترهای اصلی در محاسبه این شاخص است. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیر بیشتری در شاخص می‌گذارد. بدین معنی که شرکت‌های بزرگ‌تر شاخص‌سازتر هستندکه یکی از ایرادات اساسی این شاخص است. برای مثال نماد “فارس” تاثیر خیلی زیادی روی شاخص قیمت دارد.
• طبق فرمول، شاخص قیمت در 1 فروردین 60، 100 واحد بوده است بنابراین شاخص قیمت800,000واحدی بیانگر رشد 8000 برابری ارزش بازار بورس نسبت به فروردین 69 است. از محل آورده نقدی، افزایش یا کاهش تعداد شرکت‌های مشمول شاخص و تجزیه یا ادغام شرکت‌ها، باعث تعدیل پایه شاخص قیمت می‌شود.

در شکل زیر نمودار شاخص قیمت بورس در ده سال گذشته را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت – هم‌وزن

یکی از ایرادات شاخص قیمت، تاثیر زیاد شرکت‌های بزرگ‌تر در آن است که می‌تواند باعث تحلیل‌های اشتباه شود. برای حل این مشکل، “شاخص قیمت هم‌وزن” ارائه شد. در شاخص هم وزن، تمام شرکت‌ها با وزنی یکسان در محاسبه دخیل هستند. در واقع تمامی شرکت‌ها فارق از تعداد سهام، اثر یکسانی دارند.

شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران (TEDPIX)

ایراد دوم شاخص قیمت این بود که سود نقدی پرداخت شده شرکت‌ها هیچ تاثیر در شاخص قیمت نداشت. بنابراین “شاخص قیمت و بازده نقدی” برای حل دومین مشکل شاخص قیمت ارائه شد.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل، به شاخص کل شناخته می‌شود. در اخبار و رسانه‌ها از این شاخص به عنوان “شاخص بورس تهران” یاد می‌شود! شاخص قیمت و بازده نقدی یا Tehran Exchange Dividend and Price Index (TEDPIX) از فروردین 1377 در بورس ارائه شد. در فرمول شاخص کل، هم قیمت سهام شرکت‌ها و هم سود نقدی پرداختی شرکت‌ها تاثیر دارد. بنابراین می‌تواند معیار بهتری برای تحلیل میانگین بازدهی کل بورس باشد.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که در شیوه تعدیل آن “سود نقدی پرداخت‌شده شرکت‌ها به سهامداران” نیز تاثیر دارد. در شاخص کل نیز مانند شاخص قیمت، همه شرکت‌ها به یک اندازه موثر نیستند. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد، تاثیر بیشتری در شاخص کل خواهد داشت. برای حل این مشکل نیز شاخصی تحت عنوان “شاخص کل هم‌وزن” ارائه شد.

نکته: شاخص کل در زمان برگزاری مجمع سالانه شرکت‌ها و پرداخت سود نقدی، رشد زیادی را تجربه می‌کند که می‌تواند منجر به تحلیل‌های نادرست شود!

شاخص کل هم‌وزن بورس

شاخص کل هم‌وزن نیز دقیقا مشابه شاخص کل است. با این تفاوت که تمام شرکت‌های بورسی با وزنی یکسان در فرمول “شاخص کل هم‌وزن” محاسبه می‌شوند. شاخص کل هم‌وزن مثبت بیانگر مثبت بودن بیش از نیمی از نمادهای بورسی است. اعداد منفی شاخص کل هم وزن نیز بیانگر بازار نزولی است. در صفحه اول سایت TSETMC می‌توانید شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن بورس را بصورت لحظه‌ای رصد کنید.

در شکل زیر مفهوم 4 شاخص مهم بورس را به بیانی ساده مشاهده می‌کنید.

شاخص بازده نقدی بورس (TEDIX)

شاخص بازده نقدی بورس یا Tehran Exchange Dividend Index (TEDIX) بیانگر میانگین بازده سود نقدی پرداختی شرکت‌های بورسی است. در واقع صعودی بودن این شاخص بیانگر افزایش DPS شرکت‌ها در مجمع عمومی سالیانه است. شرکت‌ها موظف به پرداخت تمام سود نقدی خود به سهامداران نیستند! عموما شرکت‌ها بخشی از سود خود را تحت عنوان “سود انباشته” در قسمت حقوق صاحبان سهام ذخیره کند. به شما توصیه می‌کنم مقاله آموزشی زیر را مطالعه بفرمایید.

شاخص بازده نقدی از فروردین 1377 محاسبه و ارائه شد. فرمول محاسبه آن بصورت تقسیم “پایه شاخص کل قیمت” بر “پایه شاخص قیمت و بازده نقدی” است. دقت بفرمایید زمان مبدا پایه شاخص کل قیمت، 1 فروردین 1369 است. بنابراین برای هم‌سنجی و مقایسه بهتر این سه شاخص، شاخص بازده نقدی در عدد پایه 1653.08 ضرب می‌شود.

شاخص 30 شركت بزرگ

این شاخص همان شاخص قیمت است با این تفاوت که فقط 30 شرکت بزرگ بورس در فرمول لحاظ می‌شوند. منظور از “بزرگ بودن شرکت” همان ارزش شرکت است که با ضرب تعداد کل سهام در قیمت آن بدست می‌آید. از آنجایی که قیمت سهام شرکت‌های بورسی هر روز دستخوش تغییر می‌شود بنابراین لیست 30 شرکت بزرگ بورس نیز هر روز آپدیت می‌شود. “فارس”، “فملی”، “شبندر”، “فولاد” و… همیشه در این لیست حضور دارند!

شاخص صنایع بورس

هر کدام از شرکت‌های بورس در یک گروه مخصوص طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی بر اساس استاندارد ISIC منجر به ایجاد 46 گروه در بورس تهران شده است. برای مثال نماد بورسی شپنا، شبندر یا شتران جز گروه فرآورده‌های نفتی هستند.

فرمول شاخص صنایع مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که فقط شرکت‌های زیرمجموعه همان گروه در فرمول شاخص محاسبه می‌شوند. شاخص صنایع نیز یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس برای تحلیل است. قبل از تحلیل سهام یک شرکت بورسی (تحلیل تکنیکال چیست؟)، ابتدا شاخص صنعت آن شرکت را تحلیل کنید.

شاخص صنعت و شاخص مالی بورس

در یک تقسیم‌بندی جامع و کلی‌تر، تمامی شرکت‌های بورسی در دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند: 1. گروه مالی، 2. گروه صنعت

گروه مالی شامل تمام شرکت‌های بورسی فعال در حوزه واسطه‌گری مالی است و شرکت‌های باقی مانده در گروه صنعت قرار می‌گیرند. گروه مالی شامل شرکت‌های گروه “سرمایه‌گذاری‌ها”، “بانک‌ها و موسسات اعتباری”، “شرکت‌های بيمه” و “فعاليت‌های كمكی به نهادهای مالی واسط” است. مابقی گروه های بورسی در گروه صنعت جای می‌گیرند. احتمالا فرمول محاسبه Tehran Exchange Industrial Index و Tehran Exchange Financial Index را حدس زده‌اید!

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

این شاخص نیز مشابه شاخص قیمت (TEPIX) است. با این تفاوت که فقط 50 شرکت فعال‌تر بورس در محاسبات این شاخص سهیم هستند. طبق تعریف سازمان بورس معیار اصلی برای گزینش 50 شرکت فعال، میزان نقدشوندگی آنها در دوره‌های 3 ماهه است. بنابراین اگر دنبال خرید سهام شرکت‌هایی با نقدشوندگی بالا هستید به لیست شرکت‌های موجود در این شاخص نگاهی بیندازید.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

شاخص آزاد شناور (TEFIX: Tehran Exchange Free Float Index) یکی دیگر از شاخص‌های پرکاربرد بورس تهران است. محاسبات TEFIX مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در فرمول آن، تعداد سهام شناور آزاد هر شرکت بورسی استفاده می‌شود.

سهام شناور آزاد در واقع بیانگر تعداد سهامِ آماده عرضه و فروش توسط سهامداران حقیقی شرکت است. بنابراین درصد سهام شناور آزاد بیشتر می‌تواند بیانگر قدرت نقدشوندگی بالاتر سهام آن شرکت باشد.

برای مشاهده درصد سهام شناور آزاد، به قسمت “سهام شناور” در صفحه هر نماد بورسی در سایت TSETMC مراجعه کنید. برای مثال “فملی” دارای 33% سهام شناور است بنابراین تعداد سهام شناور آزاد آن 33.5 میلیارد است. (33 درصد 101.4 میلیارد برگه سهام کل آن شرکت).

شاخص بازار اول و بازار دوم بورس

بازار معاملات نقدی بورس تهران به دو بازار اول و بازار دوم تفکیک می‌شود. بازار اول نیز به دو تابلوی اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس درصد سهام شناور، وضعیت سودآوری و چشم‌انداز شرکت، تعداد سهامداران، سابقه فعالیت شرکت، سرمایه ثبت شده شرکت و… است. برای مثال نماد بورسی شپنا در بازار اول و نماد شتران در بازار دوم قرار دارند. برای این دو بازار نیز یک شاخص بصورت مجزا تعریف شده است.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

شاخص بورس

«هر شاخص راوی یک داستان است.» این اولین جمله کتاب همه چیز درباره شاخص اثر مایکل سینسر است.بازار بورس ایران هم از این موضوع مستثنی نیست. شاخص بورس راوی حال بازار بورس اوراق بهادار است. در ادامه درباره عنوان شاخص با شما صحبت می‌کنیم.

شاخص کل (TEDPIX)

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.

به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند ‍صنايع پتروشيمي خليج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص کل هم وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن شرکت‌های با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند . نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم فرمول محاسبه شاخص هم وزن هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره «شاخص سهام آزاد شناور» توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم:

سهام شناور آزاد (Free float)

بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. به عنوان مثال سهام شناور آزاد شرکت‌های مخابرات ایران و فولاد مبارکه به ترتیب برابر با پنج درصد و ۲۴درصد است.

شاخص سهام شناور آزاد

با توجه به مفهوم «سهام شناور آزاد» می‌خواهیم درباره «شاخص سهام شناور آزاد» نیز توضیح دهیم. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل است، با این تفاوت که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

سایر شاخص‌های بورس

شاخص بورس در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

دو نکته قابل‌توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:

اینکه افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست، زیرا همان‌گونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است. چه‌بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد قابل‌توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملاً دقت کنند.

ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. حتما میدانید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود. تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به‌طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به‌طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰درصد سود به دست خواهد آورد.

آیا فرمول محاسبه BMI در زنان و مردان متفاوت است؟

شاخص توده وزنی برای مردان با فرمول کلی اندازه‌گیری نسبت وزن به مجذور قد محاسبه می‌شود. در این شاخص، بهترین BMI برای مردان در محدوده ۲۴.۹ – ۱۸.۵ قرار گرفته و در نقطه ۲۲ تعادل اندام کامل را نشان می‌دهد.

اما برخی از متخصصان می‌گویند که این شاخص، چندان هم معتبر و قابل اعتماد نبوده و برای همه قابل تعمیم نیست. مثلا ورزشکاران یا افراد عضلانی، نمی‌توانند این شاخص را معیار سلامت خود بدانند، چون وزن عضله با چربی متفاوت است.

وزن مناسب برای آقایان چگونه تعریف می‌شود؟

چند دهه پیش، ریاضیدانی به نام کوئتلت شاخص توده وزنی بدن را که BMI نام داشت، فرمول‌بندی کرده و توسعه داد. به این ترتیب، نسبت معادلاتی وزن به قد، راهی برای تعیین بهتر وزن ایده‌آل شد.

به‌طورکلی، این شاخص نوعی ابزار برای تعیین وزن مناسب نسبت به قد هر فرد است ولی کلمه «ابزار» به نوعی کلمه‌ای عملی است، درحالی‌که شاخص توده وزنی بدن برای تخمین میزان چربی اضافه یا کم در بدن طراحی شده است و ابزار عملی اندازه‌گیری مستقیم چربی نیست.

به‌همین دلیل، این شاخص اصولا نباید به تنهایی برای تشخیص سلامت بدن یا وزن مناسب به‌کار گرفته شود، چون تصویر دقیقی از وضعیت بدن ارائه نمی‌دهد. برخی عوامل مهم دیگر مانند سن، جنسیت، الگوی توزیع چربی در بدن، سابقه بیماری‌های خانوادگی و سبک زندگی نیز باید برای اعلام نظر قطعی موردتوجه قرار بگیرند.

اما BMI همچنان یک شاخص قابل قبول برای اطلاع اولیه از وجود چربی اضافه یا کمبود چربی در بدن است. چربی اضافه می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های زیر باشد:

کمبود چربی و لاغری بیش از حد نیز بهترین BMI برای مردان محسوب نشده و می‌تواند به مشکلات زیر منجر شود:

محاسبه متوسط وزن مردان معمولا ساده است اما تعیین وزن مناسب، سالم یا ایده‌آل کمی پیچیده به‌نظر می‌رسد. برای محاسبه بهترین BMI برای مردان که تعریف وزن مناسب را هم در پی دارد، باید عدد وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور عدد (برحسب متر) تقسیم شود. محدوده‌های عدد حاصل شده، عبارتند از:

• کمبود وزن: کمتر از ۱۸.۵
• وزن سالم: ۲۴.۹ – ۱۸.۵
• اضافه وزن: ۲۹.۲ – ۲۵
• چاقی: بیشتر از ۳۰

اگرچه شاخص توده وزنی، چربی بدن را به‌طورمستقیم اندازه‌گیری نمی‌کند اما نتایج این فرمول تا حدودی به نتایج سایر روش‌های تشخیص و اندازه‌گیری چربی بدن مربوط است. برخی از این روش‌ها را در ادامه نام می‌بریم.

• اندازه‌گیری ضخامت چین خوردگی پوست
• چگالی‌سنجی:مقایسه وزن معمولی با وزن زیر آب
• تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریکی: سنجش توده چربی با کمک الکترود

محدوده BMI برای مردان

نمونه‌ای از محدوده BMI برای مردان با استفاده از قد و وزن به‌صورت زیر است و بهترین BMI برای مردان در رده‌های سنی و وزنی مختلف به صورت ذیل می‌باشد:

• قد ۱۵۰ سانتی‌متر، ۷۵ کیلوگرم – ۲۹= BMI
• قد ۱۸۰ سانتی‌متر، ۷۵ کیلوگرم – ۲۰= BMI
• قد ۱۵۰ سانتی‌متر، ۸۵ کیلوگرم – ۳۳= BMI
• قد ۱۸۰ سانتی‌متر، ۸۵ کیلوگرم – ۲۳ = BMI
• قد ۱۵۰ سانتی‌متر، ۹۵ کیلوگرم – ۳۷ = BMI
• قد ۱۸۰ سانتی‌متر، ۹۵ کیلوگرم – ۲۶ = BMI

در این روش، به‌عنوان مثال فردی که ۱۵۰ سانتی‌متر قد و حدود ۷۵ کیلوگرم وزن دارد، در محدوده اضافه‌وزن قرار می‌گیرد، درحالی‌که مردی که تقریباً ۱۸۰ سانتی‌متر دارد، در محدوده سالم است. اگرچه این یک نگاه اجمالی از نحوه عملکرد BMI است، اما می‌تواند به شناسایی محدوده وزن مردان کمک کند.

محاسبه BMI در ورزشکاران چگونه انجام می‌شود؟

ورزشکارانی که توده عضلانی بالاتری دارند، باید از محاسبه BMI چشم‌پوشی کنند برای محا. از آن‌جایی که عدد (Body Mass Index)BMI نمی‌‎تواند اجزای مختلف تشکیل‌‎دهنده وزن کل بدن را تشخیص دهد، ورزشکار با استفاده‌از اندازه‌گیری مستقیم ترکیب و چربی بدن، بهتر می‌‎تواند به مقصود خود دست یابد.

درصد چربی بدن ورزشکاران کمتر از جمعیت عمومی است، اگرچه ورزشکاران زن به دلیل نیاز به فرزندآوری، هنوز به‌طور طبیعی چربی بدن بیشتری نسبت‌به مردان دارند. درصد طبیعی چربی بدن برای زنان بین ۲۵ تا ۳۱ درصد و برای مردان بین ۱۸ تا ۲۴ درصد است. برای ورزشکاران، درصد چربی بدن معمولاً ۱۴ تا ۲۰ درصد برای زنان و ۶ تا ۱۳ درصد برای مردان است.

فرمول محاسبه اضافه وزن مردان چیست؟

به مقدار انرژی که بدن برای فعالیت‌های خود در طی شبانه روز به آن نیاز دارد، متابولیسم پایه گفته می‌شود. محاسبه BMRنیز مانند BMI یکی از محاسبات مربوط به چربی و اضفه وزن است که در کنار یکدیگر نتیجه‌گیری نهایی را راحت‌تر می‌کنند. برای محاسبه متابولیسم پایه علاوه بر اندازه گرفتن قد و وزن، سن و جنسیت فرد نیز مهم است. به‌همین دلیل، BMR برای مردان با زنان تفاوت داشته و از فرمول زیر پیروی می‌کند:

BMR = 66.5 + (13.75 * وزن (کیلوگرم)) + (۵.۰۰۳ * قد (سانتی‌متر)) – (۶.۷۵ * سن)

BMIنیز با تعیین چند محدوده وزنی برای مردان و زنان، بدون درنظرگرفتن سن، جنس، نژاد، ترکیب بدن و سایر عوامل، میزان چربی بدن و نزدیکی یا دوری فرد از سلامت را ارزیابی می‌کند.

آیا محاسبه BMI شاخص خوبی برای تشخیص BMI مردان است؟

شاخص توده وزنی، همیشه معیار خوبی برای ارزیابی وزن مردان نیست و پیدا کردن بهترین BMI برای مردان با تکیه بر این شاخص به تنهایی، کاری دشوار است. چون در این ابزار، مولفه‌های زیادی اصلا تعریف نشده و مد نظر قرار نگرفته‌اند. یکی از این مولفه‌ها، سنجیدن وزن عضلات دربرابر چربی‌هاست.

به‌عنوان مثال، در این فرمول این احتمال وجود دارد که وزن یک مرد بدنساز یا وزنه‌بردار بیشتر از یک مرد عادی هم‌قد خودش برآورد شود اما به لحاظ سلامت کلی بدن، از امتیاز بالاتری فرمول محاسبه شاخص هم وزن برخوردار باشد. چون عضله نسبت به چربی، از بافت متراکم‌تری برخوردار است و همین موضوع به بالاتر رفتن وزن کمک می‌کند.

هرچند تاثیر جنسیت را هم نباید نادیده گرفت. واقعیت این است که زنان نسبت به مردان، از بافت چربی بیشتری در ساختار بدنی خود برخوردارند. همچنین، بدن زنان و مردان مسن نیز ذخیره چربی بالاتری داشته و توده عضلانی کمتری نسبت به جوانان هم‌قد خود دارند. پزشکان معمولا افرادی را سالم می‌دانند که در کنار سایر مشخصات سلامتی، دارای BMI در محدوده طبیعی باشند.

افرادی که عددی بالاتر یا پایین‌تر از این محدوده کسب کنند، به احتمال زیاد دچار کمبود وزن یا اضافه وزن هستند. اما به دلایلی که گفته شد، استفاده از شاخص توده وزنی به تنهایی، معیار کافی و دقیقی برای تشخیص سلامت وزن و بدن فرد نیست.

بهترین BMI برای مردان چقدر است؟

بهترین BMI در مردان مربوط به محدوده وزنی نرمال (۲۴.۹ – ۱۸.۵) می‌شود اما نقطه میانی ۲۲ عموما سالم‌ترین و بهترین وزن برای مردان و نقطه ۲۱ سالم‌ترین و بهترین نقطه وزنی برای زنان به‌شمار می‌رود.

محدوده‌های وزنی در این شاخص، بدون درنظر گرفتن جنسیت اعمال می‌شوند و برای بزرگسالان بالای ۲۰ سال مناسب هستند. مردان کمتر از ۱۹ سال یا کودکان و نوجوانان پسر برای تفسیر نمرات این شاخص باید از ماشین حساب صدک استفاده کنند.

اخیرا یک معادله جدید برای تعیین بهترین وزن پیشنهاد شده است که فرمول آن به‌صورت زیر است:

= وزن بر حسب کیلوگرم۲.۲ * BMI + (BMI x 3.5) x (Height [متر] – ۱.۵)

یعنی برای رسیدن به عدد ۲۲ در شاخص BMI، وزن یک زن با قد ۱۵۰ سانتی‌متر، حدود ۵۴ کیلوگرم و وزن یک مرد با قد ۱۵۰ سانتی‌متر، حدود ۵۷.۵ کیلوگرم خواهد بود. یکی دیگر از مسائل درمورد شاخص توده وزنی این است که برای تمام افراد میسر نیست که حتی با ورزش زیاد یا رژیم غذایی دقیق و سالم هم به اعداد محدوده سالم برسند که ورزشکاران حرفه‌ای از این جمله هستند.

همان‌طور که افراد زیادی هستند که علیرغم خوردن غذاهای ناسالم یا نداشتن تحرک کافی، در محدوده سالم BMI قرار می‌گیرند. بنابراین، برای رهایی از این سردرگمی‌ها بهترین استراتژی، توجه و تمرکز روی ارتقای سلامت عمومی بدن است. پیشنهاداتی که در ادامه برای شما خواهیم داشت، به این موضوع کمک زیادی می‌کنند:

فعالیت ورزشی در اغلب روزهای هفته برای مدیریت BMI

توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در ایالات متحده آمریکا برای بزرگسالان سالم، ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته با شدت متوسط است. این ورزش‌ها می‌توانند پیاده‌روی یا دویدن به همراه دو بار تمرینات قدرتی در هفته برای ساخت عضله باشند.

داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای مدیریت BMI

همان اندازه که مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری برای بدن مضر است، رفتن به سمت رژیم‌های سریع و زودبازده که فاقد مواد مغذی کافی هستند، نیز اشتباه است. باید توجه داشت که افزایش وزن گاهی می‌تواند نشانه بیماری‌های زمینه‌ای مانند تیروئید باشد.

آیا فرمول محاسبه BMI در زنان و مردان متفاوت است؟

باوجود این‌که فاکتورهای مهمی مانند محل تجمع چربی، سن، وضعیت عضلانی بدن و جنسیت، برای تعیین سلامت بدن ضروری هستند اما محاسبه شاخص توده وزنی بدن یک فرمول کاملا همگانی است و جنسیت یا شاخصه خاصی را هدف قرار نمی‌دهد.

علاوه‌براین، حتی در افرادی که قد یکسانی دارند هم نمی‌توان به‌طور قطع گفت که باید در محدوده وزنی یکسانی باشند، تا سالم قلمداد شوند. عواملی که عمدتا در تفاوت وزن نقش دارند، شامل موارد زیر هستند:

• تناسب: محل قرارگیری عضلات و چربی بدن براساس کوتاهی یا بلندی دست و پا تغییر می‌کند.
• عضلانی بودن: برخی افراد بدن ماهیچه‌ای دارند، به‌عنوان مثال مردان نسبت به زنان عضله بیشتر و زنان به‌طور طبیعی چربی بیشتری دارند.
• فرم بدن: اندام گلابی شکل زنان دربرابر اندام مستطیلی شکل و شانه‌های پهن‌تر مردان، شاخص حمل وزن و شاخص توده وزنی را تغییر می‌دهد.
• سن: هرچه سن بالاتر باشد، چربی بیشتری در بدن ذخیره شده و عضلات تحلیل می‌روند.
• ذخیره‌سازی چربی: ذخیره چربی در بدن به ژنتیک فرد هم بستگی دارد. برخی از افراد به‌طور خانوادگی چربی بیشتری روی ران‌ها و برخی دیگر روی تنه یا باسن چربی بیشتری دارند.

اصولا شاخص‌های توده بدنی مردان و زنان با یکدیگر متفاوت است اما روش‌های محاسبه وزن ایده‌آل بدن و BMI برای هردو جنسیت یکسان است. به‌همین دلیل ابزار BMI یک شاخص مفید اما نه کاملا دقیق برای پیش‌بینی وزن سالم و ایده‌آل مردان و زنان محسوب می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود از این معیار، استفاده شده اما سایر معیارها نیز مدنظر قرار گیرد.

بهترین BMI فرمول محاسبه شاخص هم وزن برای مردان، در محدوده ۲۴.۹ – ۱۸.۵ قرار دارد. تحقیقات جدید، عدد طلایی ۲۲ را برای تناسب اندام مردان و عدد ۲۱ را برای زنان اعلام کرده‌اند.

اما به این دلیل که در فرمول شاخص توده وزنی، عوامل مهمی مانند جنسیت، سن، عضلانی بودن بدن و ژنتیک درنظرگرفته نشده است، نمی‌توان به‌طور کامل به آن تکیه نمود. بااین‌حال، این شاخص باز هم یک ابزار خوب برای تعیین وضعیت سلامت، تغذیه و وزن بدن محسوب می‌شود.

این مقاله نقل شده از سایت kermany.com است که میتوانید به سایت دکتر کرمانی مراجعه کرده و مقالات دیگر BMI را مطالعه کنید.

سلب مسئولیت: ایده آل مگ صرفا نمایش‌دهنده این متن تبلیغاتی است و تحریریه مسئولیتی درباره محتوای آن ندارد.

با محاسبه BMI از میزان چاقی خود آگاه شوید

bmi مخفف Body Mass Index به معنی شاخص توده بدنی است. یک معیار برای سنجش و اندازه گیری چربی بدن بر اساس قد و وزن هر فرد است. این شاخص در مورد بدن هر زن و مرد بالغی صدق میکند.

محاسبه bmi

محاسبه شاخص توده بدنی٬ با استفاده از یک فرمول ریاضی است و براورد میکند که در هر متر مربع از بدن چقدر وزن موجود است که در اینجا منظور از وزن٬‌ چربی است و نه ماهیچه و …

فرمول محاسبه BMI

BMI = mass (kg) / height^2 (m)

BMI = شاخص توده بدنی
Mass = وزن بر حسب کیلوگر
Height = قد بر حسب متر

بعبارتی:
شاخص توده بدنی = وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر قد (بر حسب متر) به توان ۲

برای محاسبه آنلاین شاخص توده بدنی٬ کافی است در فرم بالای صفحه٬ قد و وزن خود را وارد کنید
دکمه محاسبه را زده و bmi خود را بدست آورید.

جدول محاسبه bmi

با استفاده از جدول زیر٬ خیلی ساده میتوانید bmi خود را محاسبه کنید٬‌ هر چند این روش قابل اتکا نیست و یک روش بسیار نسبی است و دقت کافی را ندارد.

از خط افقی پایین نمودار٬ وزن خود و از خط عمودی است چپ نمودار٬ قد خود را علامت بزنید. نقطه تلاقی این دو٬ بی ام آی نسبی شما را نشان میدهد. اما بهترین راه محاسبه بی ام آی٬ استفاده از فرمول است که به شکل آنلاین قابل استفاده است.

محاسبه ساده بی ام آی به کمک جدول

بی ام آی به ما چه چیزی را نشان میدهد؟

همانطور که پیشتر اشاره کردیم٬ bmi نشان دهنده میزان چربی بدن است. افراد با دانستن بی ام آی بدنشان میتوانند ذهنیتی نسبی از وضعیت جسمی شان بدست آوردند و در صورت نیاز به درمان و حفظ سلامتی تصمیم بگیرند.

1. زیر ۱۸.۵ باشد، شخص دچار کاهش وزن است
2. بین ۱۸.۵ و ۲۴.۹ باشد، شخص در بازه وزن سالم قرار دارد و وزن ایده آل است
3. بین ۲۵ و ۲۹.۹ باشد، شخص دچار اضافه وزن است
4. بین ۳۰ و ۳۴.۹ باشد، شخص چاق است
5. بالای ۳۵ باشد٬ شخص از چاقی مفرط رنج می برد

توضیح عدد بی ام آی:

۱- چنانچه BMI زیر ۱۸/۵ باشد٬ فرد باید با مراجعه به پزشک در مورد پایین بودن وزن خود صحبت کند و در صورتی که مشکل خاصی وجود ندارد به کمک یک متخصص تغذیه وزن خود را تا حد بازه ایده آل افزایش دهد.

۲- چنانچه BMI فرد در محدوده ایده آل یعنی عددی بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ باشد٬ نه تنها جای نگرانی نیست بلکه نقطه ایده آل همینجاست. این فرد میتواند با حفظ رژیم غذایی و سبک زندگی سالم و ورزش٬ وزن خود را در این محدوده حفظ کند و سلامتی نسبی خود را داشته باشد.

۳- چنانچه BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹ باشد٬ باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و در مورد اضافه وزن خود٬‌ درمانی را به شکل دارویی٬ رژیم و … آغاز کند.
در این محدوده٬ فرد میتواند با رعایت مواردی که پزشک توصیه میکند٬ وزن خود را خیلی راحت تر از دو مرحله بعدی کاهش دهد بدون اینکه نیاز به جراحی لاغری داشته باشد.

۴- چنانچه BMI فرد بین ۳۰ و ۳۴.۹ باشد٬ این فرد٬ چاق محسوب میشود و باید به پزشک مراجعه کرده و درمان خود را به شیوه ای که پزشک تجویز میکند شروع کند.
از این محدوده BMI به بعد٬ نگرانی ها از بابت به خطر افتادن سلامتی شروع میشود و جای بررسی دارد.

۵- چنانچه BMI فرد بالای ۳۵ باشد٬ این فرد دچار چاقی مفرط است و در مرحله خطرناک قرار دارد. این فرد احتمالا کسی است که با کمک رژیم٬ دارو و ورزش پیش از این نتوانسته است وزن خود را کاهش دهد. معمولا درمان این بیماران به شکل جراحی های لاغری است.

علت اینکه در BMI ی بالا٬ فرد در مرحله خطرناک است این است که در این محدوده٬ بیمار علاوه بر مشکلات عدیده (روحی٬ محدودیت جسمی و …) که چاقی برایش ایجاد کرده است٬ به شدت نیز در معرض ابتلا به بیماری های چون موارد زیر قرار میگیرد:

• کلسترول خون بالا یا سایر اختلالات چربی
• دیابت نوع 2
• بیماری قلبی
• سکته
• فشار خون بالا
• سرطان های خاص
• بیماری کیسه صفرا
• آپنه خواب و خروپف
• مرگ زودرس
• آرتروز و بیماری مفاصل

گفتن این نکته در این قسمت ضروری است که بی ام آی یک معیار برای محاسبه میزان سلامتی و خطر بیماری است اما کافی نیست٬ فاکتورهای دیگری مانند فشار خون، سطح کلسترول، سطح قند خون، سابقه خانوادگی بیماری قلبی، سن، جنس، اندازه دور کمر، سطح فعالیت بدنی، وضعیت یائسگی، وضعیت سیگار کشیدن و غیره نیز در ارزیابی خطر سلامت مورد توجه هستند.

آیا BMI برای همه قابل استفاده است؟

برای اکثر افراد٬ بی ام آی یک شاخص مناسب اندازه گیری چاقی است اما کامل و بی نقص نیست زیرا بی ام آی نمیتواند اطلاعات واقعی از ترکیب بدن مانند میزان عضله٬ استخوان٬ چربی و سایر بافت ها ارائه دهد. بعبارتی BMI نمیتواند بین ماهیچه و چربی تفاوت قائل شود.

BMI یک ورزشکار

بی ام آی یک فرد ورزشکار٬ ممکن است در بازه شخص دارای اضافه وزن قرار بگیرد در حالیکه این افراد کاملا فیت و ایده آل هستند. یعنی با وجود چربی کم و تیپی عضلانی٬ با کسی که اضافه وزن دارد در یک بازه قرار بگیرند.

BMI افراد مسن

افراد مسن٬ کمتر عضلانی هستند و بیشتر چربی دارند و با این حال ممکن است که در بازه وزن طبیعی قرار بگیرند.

BMI کودکان و نوجوانان

در این قشر نوجوانان در حال رشد٬ قد و وزن به یک عدد ثابتی نرسیده است و معمول است که در دوران بلوغ به سرعت افزایش وزن پیدا کنند که کاملا طبیعی است.
بنابرین میتوانند BMI بالایی داشته باشند در حالیکه هیکل عضلانی دارند و نه چربی اضافه.

BMI زنان باردار

در زنان باردار بی ام آی شاخص دقیق نیست زیرا طبق فرمول٬ قد این افراد ثابت است اما وزن آنها در حالت بارداری بیشتر است. در نتیجه فرمول٬ بی ام آی بالاتری را نشان میدهد که سنجش درستی نیست.

با محاسبه BMI از وضعیت سلامتی خود با خبر شوید

سوالی که زیاد پرسیده میشود این است که:

BMI چه عددی باشد چاق محسوب میشود؟

بر اساس جدول بالا٬ اگر BMI ی فردی بالاتر از ۲۵ باشد دارای اضافه وزن است و چاق محسوب میشود اما به دلایلی که درباره موارد استثناء اشاره کردیم ممکن است که این عدد همیشه جواب درستی برای چاقی افراد نباشد.

در نهایت:
با کنار گذاشتن موارد خاصی که بالاتر گفته شد٬ BMI اکثر مواقع بعنوان شاخص میزان چربی افراد محسوب میشود.
متخصصان جراحی لاغری از بی ام آی بعنوان یک فاکتور در غربالگری اضافه وزن و چاقی افراد استفاده میکنند. آنها بررسی میکنند که BMI فرد در چه محدوده ای از سلامتی یا خطر قرار دارد و اگر شرایط فرد را خطرناک ارزیابی کنند٬ جراحی لاغری را توصیه میکنند.