مثال‌هایی برای سود سرمایه

%PDF-1.4 %�� 522 0 obj endobj xref 522 23 0000000016 00000 n 0000003101 00000 n 0000003185 00000 n 0000003318 00000 n 0000003438 00000 n 0000003745 00000 n 0000006814 00000 n 0000007134 00000 n 0000007532 00000 n 0000007728 00000 n 0000007805 00000 n 0000008410 00000 n 0000008570 00000 n 0000008726 00000 n 0000009647 00000 n 0000026973 00000 n 0000027980 00000 n 0000028862 00000 n 0000029741 00000 n 0000033754 00000 n 0000034018 00000 n 0000034181 00000 n 0000000756 00000 n trailer ]>> startxref 0 %%EOF 544 0 obj >stream xڜV PSW>77$!/�,��ë�D1 X�� E ��A+�Ti�)�F4V!Ҁ�(�a�Y놺�]k�ֺԍ��⣝��ݓFQ;��ν��@�/�`�v��"�x@��OnE0!��JNFk��"��i&�p�l��lPP��NQ��M#U� ֶ%;�b��e?]%)�i��V��d��qY7ߍ^�l��p�[�AW��H/K�]v]B��4�@�]pƖ�1��ni�jA��e�*1� >�lP�su��8 !�j�?ړ��]�C��^�:�I]��#.�u�@b��2��d;S.>yPԳ��޶�� .1� ��>U1ianv6uK�[=��)��c��9 9�R��:�q�-"]�L�h�׾bn0��[P�� kY��ˡ�F_�:@ݑ��Y��$��ƹt�H�B ��U��ן��v_�#N��K�_�H�ܡ�il[k�� ޲��(��;nP�ZF�Ŏj.t��|��t��ꕇJN��,'�;i� "t��j��q�ئ�Ƈ�D��d��m� 2�m��Q�N��l�)WIՄ�֭�Н=`��zF�#81��,~�]O�9z&��z��H�/�da8]�|��f4 r�(�321�ʐϑD!Ao�q�PP��S�|

Acrobat Distiller 7.0 (Windows)

PScript5.dll Version 5.2.2 2010-09-07T08:30:34+03:30 2010-09-07T08:30:14+03:30 2010-09-07T08:30:34+03:30 application/pdf Microsoft Word - standard30.doc l.jalili uuid:215b63d0-ac98-4bb3-8c36-c9e4bb368979 uuid:8d4844f2-cdfc-43a3-a297-46cd1508960f endstream endobj 521 0 obj > endobj xref 0 522 0000000000 65535 f 0000034362 00000 n 0000034489 00000 n 0000034746 00000 n 0000036285 00000 n 0000036454 00000 n 0000036627 00000 n 0000036908 00000 n 0000037077 00000 n 0000037250 00000 n 0000037532 00000 n 0000037694 00000 n 0000037873 00000 n 0000039795 00000 n 0000040054 00000 n 0000040409 00000 n 0000040539 00000 n 0000040701 00000 n 0000040880 00000 n 0000041050 00000 n 0000041225 00000 n 0000041507 00000 n 0000042774 00000 n 0000043003 00000 n 0000043332 00000 n 0000043429 00000 n 0000043559 00000 n 0000043748 00000 n 0000046236 00000 n 0000046410 00000 n 0000046589 00000 n 0000046873 00000 n 0000047003 00000 n 0000047241 00000 n 0000049644 00000 n 0000051410 00000 n 0000051663 00000 n 0000052015 00000 n 0000052139 00000 n 0000052269 00000 n 0000052400 00000 n 0000054740 00000 n 0000054870 00000 n 0000055013 00000 n 0000057654 00000 n 0000057784 00000 n 0000057951 00000 n 0000060846 00000 n 0000060976 00000 n 0000061143 00000 n 0000064443 00000 n 0000064573 00000 n 0000064752 00000 n 0000068277 00000 n 0000068407 00000 n 0000068598 00000 n 0000070890 00000 n 0000071052 00000 n 0000071231 00000 n 0000071361 00000 n 0000071588 00000 n 0000073518 00000 n 0000076294 00000 n 0000076593 00000 n 0000076980 00000 n 0000077156 00000 n 0000082613 00000 n 0000083067 00000 n 0000083562 00000 n 0000083881 00000 n 0000084043 00000 n 0000084222 00000 n 0000084554 00000 n 0000084748 00000 n 0000084878 00000 n 0000085093 00000 n 0000087856 00000 n 0000089743 00000 n 0000090015 00000 n 0000090362 00000 n 0000090514 00000 n 0000090684 00000 n 0000090859 00000 n 0000091143 00000 n 0000098245 00000 n 0000098770 00000 n 0000099321 00000 n 0000099715 00000 n 0000099877 00000 n 0000100056 00000 n 0000100218 00000 n 0000100397 00000 n 0000100527 00000 n 0000100862 00000 n 0000104339 00000 n 0000106359 00000 n 0000106624 00000 n 0000106984 00000 n 0000107120 00000 n 0000107290 00000 n 0000107465 00000 n 0000107749 00000 n 0000107912 00000 n 0000108093 00000 n 0000108745 00000 n 0000108944 00000 n 0000109107 00000 n 0000109288 00000 n 0000109553 00000 n 0000109743 00000 n 0000109916 00000 n 0000110098 00000 n 0000110383 00000 n 0000110781 00000 n 0000110989 00000 n 0000111681 00000 n 0000111887 00000 n 0000112198 00000 n 0000112278 00000 n 0000112676 00000 n 0000112884 00000 n 0000113616 00000 n 0000113822 00000 n 0000114135 00000 n 0000114221 00000 n 0000114354 00000 n 0000114547 00000 n 0000116234 00000 n 0000116367 00000 n 0000116668 00000 n 0000119385 00000 n 0000124878 00000 n 0000125290 00000 n 0000125757 00000 n 0000126035 00000 n 0000130836 00000 n 0000131258 00000 n 0000131743 00000 n 0000132035 00000 n 0000136526 00000 n 0000136914 00000 n 0000137363 00000 n 0000137617 00000 n 0000137780 00000 n 0000137961 00000 n 0000138156 00000 n 0000138344 00000 n 0000138477 00000 n 0000138766 00000 n 0000141782 00000 n 0000143859 00000 n 0000144132 00000 n 0000144496 00000 n 0000144639 00000 n 0000144802 00000 n 0000144983 00000 n 0000145146 00000 n 0000145327 مثال‌هایی برای سود سرمایه 00000 n 0000145498 00000 n 0000145675 00000 n 0000145961 00000 n 0000146379 00000 n 0000146573 00000 n 0000146950 00000 n 0000147139 00000 n 0000147302 00000 n 0000147483 00000 n 0000147616 00000 n 0000147952 00000 n 0000150739 00000 n 0000156433 00000 n 0000156886 00000 n 0000157379 00000 n 0000157696 00000 n 0000158371 00000 n 0000158561 00000 n 0000159233 00000 n 0000159423 00000 n 0000159586 00000 n 0000159767 00000 n 0000160177 00000 n 0000160367 00000 n 0000160648 00000 n 0000160690 00000 n 0000160826 00000 n 0000160861 00000 n 0000160994 00000 n 0000161296 00000 n 0000163900 00000 n 0000164303 00000 n 0000164494 00000 n 0000164657 00000 n 0000164838 00000 n 0000164971 00000 n 0000165249 00000 n 0000167374 00000 n 0000167545 00000 n 0000167722 00000 n 0000168006 00000 n 0000168139 00000 n 0000168381 00000 n 0000170110 00000 n 0000170273 00000 n 0000170454 00000 n 0000170587 00000 n 0000170938 00000 n 0000173075 00000 n 0000173238 00000 n 0000173419 00000 n 0000173582 00000 n 0000173763 00000 n 0000173896 00000 n 0000174213 00000 n 0000176466 00000 n 0000176746 00000 n 0000176788 00000 n 0000176924 00000 n 0000176959 00000 n 0000177122 00000 n 0000177303 00000 n 0000177466 00000 n 0000177647 00000 n 0000177780 00000 n 0000178062 00000 n 0000180323 00000 n 0000180726 00000 n 0000180917 00000 n 0000181080 00000 n 0000181261 00000 n 0000181394 00000 n 0000181651 00000 n 0000183100 00000 n 0000183263 00000 n 0000183444 00000 n 0000183577 00000 n 0000183811 00000 n 0000185950 00000 n 0000191443 00000 n 0000191894 00000 n 0000192362 00000 n 0000192686 00000 n 0000192849 00000 n 0000193030 00000 n 0000193163 00000 n 0000193360 00000 n 0000196049 00000 n 0000197214 00000 n 0000197445 00000 n 0000197777 00000 n 0000197878 00000 n 0000198011 00000 n 0000198182 00000 n 0000200713 00000 n 0000200884 00000 n 0000201061 00000 n 0000201346 00000 n 0000201479 00000 n 0000201638 00000 n 0000204177 00000 n 0000204350 00000 n 0000204532 00000 n 0000204817 00000 n 0000204950 00000 n 0000205096 00000 n 0000206289 00000 n 0000206480 00000 n 0000206778 00000 n 0000207012 00000 n 0000208756 00000 n 0000208920 00000 n 0000209146 00000 n 0000209453 00000 n 0000209773 00000 n 0000210171 00000 n 0000210367 00000 n 0000210526 00000 n 0000210787 00000 n 0000210918 00000 n 0000211078 00000 n 0000211473 00000 n 0000211719 00000 n 0000211874 00000 n 0000215847 00000 n 0000216119 00000 n 0000216282 00000 n 0000216463 00000 n 0000216652 00000 n 0000216808 00000 n 0000220813 00000 n 0000223859 00000 n 0000224056 00000 n 0000224249 00000 n 0000224409 00000 n 0000225899 00000 n 0000226136 00000 n 0000226189 00000 n 0000226344 00000 n 0000226506 00000 n 0000226687 00000 n 0000238283 00000 n 0000239167 00000 n 0000239323 00000 n 0000239486 00000 n 0000250889 00000 n 0000251526 00000 n 0000252352 00000 n 0000253098 00000 n 0000253634 00000 n 0000260840 00000 n 0000261523 00000 n 0000262111 00000 n 0000262879 00000 n 0000263601 00000 n 0000264149 00000 n 0000264548 00000 n 0000265107 00000 n 0000265273 00000 n 0000265672 00000 n 0000265992 00000 n 0000269086 00000 n 0000269481 00000 n 0000269932 00000 n 0000270244 00000 n 0000270314 00000 n 0000270494 00000 n 0000270695 00000 n 0000270866 00000 n 0000271150 00000 n 0000271457 00000 n 0000271650 00000 n 0000271847 00000 n 0000272011 00000 n 0000272188 00000 n 0000272432 00000 n 0000272587 00000 n 0000272871 00000 n 0000273032 00000 n 0000273209 00000 n 0000273380 00000 n 0000273535 00000 n 0000273699 00000 n 0000274038 00000 n 0000274350 00000 n 0000274512 00000 n 0000274896 00000 n 0000275194 00000 n 0000275349 00000 n 0000275504 00000 n 0000275823 00000 n 0000275881 00000 n 0000276057 00000 n 0000276330 00000 n 0000276729 00000 n 0000276918 00000 n 0000277166 00000 n 0000277326 00000 n 0000277482 00000 n 0000277646 00000 n 0000277818 00000 n 0000278131 00000 n 0000281256 00000 n 0000281432 00000 n 0000281709 00000 n 0000281872 00000 n 0000282028 00000 n 0000282209 00000 n 0000282372 00000 n 0000283164 00000 n 0000283822 00000 n 0000284003 00000 n 0000284166 00000 n 0000297140 00000 n 0000297932 00000 n 0000298674 00000 n 0000298845 00000 n 0000299001 00000 n 0000299157 00000 n 0000299321 00000 n 0000299498 00000 n 0000299783 00000 n 0000300081 00000 n 0000300245 00000 n 0000300422 00000 n 0000300917 00000 n 0000301122 00000 n 0000301799 00000 n 0000301970 00000 n 0000302141 00000 n 0000302427 00000 n 0000302583 00000 n 0000303369 00000 n 0000303525 00000 n 0000303689 00000 n 0000303866 00000 n 0000304151 00000 n 0000304735 00000 n 0000313178 00000 n 0000313751 00000 n 0000314208 00000 n 0000314523 00000 n 0000314848 00000 n 0000315012 00000 n 0000315189 00000 n 0000315474 00000 n 0000315645 00000 n 0000315809 00000 n 0000315965 00000 n 0000316121 00000 n 0000316406 00000 n 0000316570 00000 n 0000316730 00000 n 0000316894 00000 n 0000317050 00000 n 0000317227 00000 n 0000317398 00000 n 0000317651 00000 n 0000317832 00000 n 0000317995 00000 n 0000318239 00000 n 0000318395 00000 n 0000318572 00000 n 0000318858 00000 n 0000322977 00000 n 0000323413 00000 n 0000323576 00000 n 0000323910 00000 n 0000324560 00000 n 0000324924 00000 n 0000325080 00000 n 0000325251 00000 n 0000325415 00000 n 0000325630 00000 n 0000325793 00000 n 0000325850 00000 n 0000326006 00000 n 0000326187 00000 n 0000326343 00000 n 0000326505 00000 n 0000326661 00000 n 0000327105 00000 n 0000327294 00000 n 0000327454 00000 n 0000327635 00000 n 0000327791 00000 n 0000327954 00000 n 0000328692 00000 n 0000329321 00000 n 0000330704 00000 n 0000330885 00000 n 0000331066 00000 n 0000331563 00000 n 0000331719 00000 n 0000331883 00000 n 0000332203 00000 n 0000335297 00000 n 0000344730 00000 n 0000345358 00000 n 0000345757 00000 n 0000345913 00000 n 0000346144 00000 n 0000346368 00000 n 0000346531 00000 n 0000346687 00000 n 0000346994 00000 n 0000347420 00000 n 0000352564 00000 n 0000353048 00000 n 0000353350 00000 n 0000353703 00000 n 0000353867 00000 n 0000354030 00000 n 0000354186 00000 n 0000354342 00000 n 0000354523 00000 n 0000354687 00000 n 0000354843 00000 n 0000355006 00000 n 0000355187 00000 n 0000355343 00000 n 0000355499 00000 n 0000356026 00000 n 0000356220 00000 n 0000356384 00000 n 0000356540 00000 n 0000356703 00000 n 0000356884 00000 n 0000357169 00000 n 0000357340 00000 n 0000357517 00000 n 0000357717 00000 n 0000357895 00000 n 0000358110 00000 n 0000358266 00000 n 0000358926 00000 n 0000359082 00000 n 0000359238 00000 n 0000359402 00000 n 0000359723 00000 n 0000360127 00000 n 0000363271 00000 n 0000363468 00000 n 0000363789 00000 n 0000363966 00000 n 0000364137 00000 n 0000364423 00000 n 0000364579 00000 n 0000364760 00000 n 0000364923 00000 n 0000365087 00000 n 0000365243 00000 n 0000365399 00000 n 0000365761 00000 n 0000366000 00000 n 0000366164 00000 n 0000366328 00000 n 0000366365 00000 n 0000366390 00000 n 0000366461 00000 n 0000366593 00000 n 0000366732 00000 n 0000366865 00000 n 0000370558 00000 n trailer > startxref 116 %%EOF

ثبت درآمدها، هزینه ها برداشت و سرمایه گذاری مجدد صاحب سرمایه

از جمله رویدادهایی که منجر به تغییر حق مالی صاحب سرمایه می شود، سرمایه گذاری مجدد وبرداشت صاحب واحد تجاری است.

سرمایه گذاری مجدد

به معنای آن است که صاحب موسسه با آوردن پول یا مال دیگری، دارایی موسسه متعلق به خود را افزایش می دهد، در مقابل در طرف دیگر معادله حسابداری، سرمایه افزایش می یابد.بدین ترتیب توازن معادله حسابداری برقرار می ماند. اثر سرمایه گذاری مجدد بر عناصر اساسی حسابداری به صورت زیر است:

صندوق (یا دارایی آورده شده دیگر) افزایش یافته بدهکار

سرمایه افزایش یافته بستانکار

سرمایه گذاری مجدد می تواند به صورت نقدی یا غیر نقدی باشد. سرمایه گذاری نقدی به معنای آن است که مالک با آوردن پول اقدام به افزایش سرمایه موسسه بنماید.

برای مثال مدیر موسسه الف مبلغ 100 میلیون ریال سرمایه شرکت را افزایش دهد ، نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

سرمایه گذاری غیر نقدی به معنای آن است که مالک با اوردن اموالی غیر از پول، اقدام به افزایش سرمایه موسسه بنماید.

اگر یک دستگاه خودرو به ارزش 500 میلیون ریال به موسسه اختصاص دهیم و از این طریق سرمایه را افزایش دهیم ، نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

برداشت

برداشت به معنای آن است که صاحب یک موسسه برای مصارف شخصی پول یا مال دیگری را از دارایی های موسسه متعلق به خود بردارد و یا مخارج شخصی خود را از محل وجوه نقد موسسه پرداخت کند. ازآنجا که وجه برداشت شده ممکن است به موسسه برگشت داده شود، برداشت مالک به طور مستقیم به حساب سرمایه بدهکار نمی شود، بلکه آن را در حسابی به نام “برداشت” بدهکار و در پایان سال مالی در صورتی که وجه برداشت شده به موسسه برگشت داده نشود به حساب سرمایه منظور و مانده آن را کاهش می دهند. از آنجا که برداشت باعث کاهش سرمایه می شود ، قواعد بدهکار و بستانکار کردن آن عکس حساب سرمایه می باشد. اثر برداشت بر عناصر معادله اساسی حسابداری به صورت زیر است:

برداشت (افزایش یافته) بدهکار

صندوق (کاهش یافته) بستانکار

برای مثال اگر مالک موسسه مبلغ 5 میلیون ریال وجه نقد جهت مصارف شخصی از صندوق موسسه برداشت نمود. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

اگرمالک موسسه اثاثه اداری که اخیرا به مبلغ 12 میلیون ریال خریداری شده بود را جهت مصارف شخصی به منزل ببرد، نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

2-درآمد و هزینه

مفهوم درآمد

درآمد ، بهای کالای فروش رفته ویا خدمات انجام شده است. هنگامی که موسسه ای خدماتی را انجام یا کالایی را به مشتریان تحویل می دهد، پول یا دارایی دیگری از آنان دریافت می کند. ورود این پول یا دارایی را به موسسه درآمد می گویند. مبلغ درآمد در هر معامله ای از طریق ارزش دارایی یا داراییهای که در ازای آن به دست می آید و معمولا به شکل نقد یا مطالبات است، اندازه گیری و در صورتهای مالی مربوط به دوره ای که طی آن تحقق پیدا کرده است، منعکس می شود. بنابراین، مبلغ درآمد برابر است با حاصل جمع وجوه دریافتی و مطالبات از مشتریان.

درآمد موجب افزایش سرمایه می شود. ورود پول یا ایجاد مطالبات ناشی از انجام خدمات، جمع دارایی یک موسسه را افزایش می دهد، در طرف دیگر معادله حسابداری ، سرمایه را به مبلغی معادل افزایش حاصل در جمع دارایی، بالا می برد. بعضی مواقع ، درآمد می تواند به شکل کاهش بدهی و افزایش سرمایه باشد. بنابراین، درآمد عبارت است از افزایش ناخالص در سرمایه که ناشی از فعالیتهای انتفاعی باشد.

برای هریک از منابع درآمد باید حسابی جداگانه در دفتر کل افتتاح شود و عنوان هر حساب باید حاکی از منبع درآمد باشد. مثلا، درآمد کارمزد ، درآمد فروش ، حق الزحمه حسابرسی و درآمد تعمیرات. به طور کلی، درآمد هنگامی شناسایی و در مدارک حسابداری ثبت می شود که کالای فروش رفته به مشتریان تحویل داده شود و یا خدماتی برای آنان انجام شود. به بیان دیگر، درآمد هنگامی شناسایی و در مدارک حسابداری ثبت می شود که مزایا و مخاطرات کالا از فروشنده به خریدار منتقل شده باشد.

نحوه ثبت درآمد

چون درآمد موجب افزایش سرمایه می گردد، نحوه ثبت افزایش و کاهش آن مثل حساب سرمایه است. یعنی زمانی که درآمد افزایش پیدا می کند، حساب درآمد بستانکار می شود.

درآمد (افزایش درآمد مثل افزایش سرمایه) بستانکار

برای مثال شرکت الف بابت خدماتی که به مشتریان ارائه نموده است ، صورتحساب شماره یک را به مبلغ 10 میلیون ریال صادر و وجه آن را دریافت کرد. نحوه ثبت آن در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

در ثبت فوق چون موجودی صندوق افزایش یافته آن را بدهکار و چون درآمد افزایش یافته آن را بستانکار می کنیم. زیرا همانطور که قبلا بیان گردید، افزایش درآمد مثل افزایش سرمایه بستانکار می شود. اگر پس از ارائه خدمات ، صورت حساب صادر شود ولی وجه آن دریافت نشود، حسابهای دریافتنی را بدهکار می کنیم.

برای مثال شرکت الف بابت خدماتی که به مشتریان ارائه نموده است صورتحساب شماره 2 را به مبلغ 13 میلیون ریال صادر کرد ولی وجه آن هنوز دریافت نشده است. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است :

اگر شرکت الف بابت خدماتی که به مشتریان ارائه نموده است صورت حساب شماره 3 را به مبلغ 23 میلیون ریال صادر کرد که مبلغ 8 میلیون ریال از وجه آن دریافت شد ولی مابقی وجه آن هنوز دریافت نشده است. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

دفتر روزنامه

ممکن است بابت ارائه خدمات به جای وجه نقد، چک از مشتریان دریافت شود. در این صورت حساب اسناد دریافتنی بدهکار می شود.

اگر شرکت الف بابت خدماتی که به مشتریان ارائه نموده است . صورتحساب شماره 4 را به مبلغ 20 میلیون ریال صادر کرد و بابت آن یک فقره چک 6 ماهه دریافت نمود، نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

مفهوم هزینه

هزینه بهای تمام شده کالای فروش رفته و یا خدمات انجام شده به منظور کسب درآمد است. به عبارت دیگر، هزینه شامل مخارجی است که برای کسب درآمد، پرداخت یا واقع شده است و از طریق بهای تمام شده دارایی ها یا خدماتی که در یک دوره مالی به مصرف می رسد و یا مورد استفاده قرار می گیرد ، اندازه گیری و در مدارک حسابداری ثبت می شود. مانند بهای تمام شده کالای فروش رفته ، حقوق کارکنان ، سوخت و روشنایی و استهلاک اموال . عنوان هر حساب هزینه ، باید ماهیت آن حساب را بیان کند، مثلا هزینه اجاره ، هزینه حقوق و هزینه بیمه. چون هزینه ها ، سرمایه را کاهش می دهد به محض تحقق ، بدهکار می شود.

نحوه ثبت هزینه

چون هزینه موجب کاهش سرمایه می گردد ، نحوه ثبت افزایش و کاهش آن عکس حساب سرمایه است. یعنی زمانی که هزینه افزایش پیدا می کند ، حساب هزینه بدهکار می شود.

هزینه (افزایش هزینه عکس افزایش سرمایه ) بدهکار

مثال : شرکت الف مبلغ 500.000 ریال بابت هزینه برق پرداخت کرد. نحوه ثبت آن در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

در ثبت فوق چون صندوق کاهش یافته است آن را بستانکار و چون هزینه افزایش یافته است آن را بدهکار می کنیم. افزایش هزینه عکس افزایش سرمایه است، بنابراین وقتی که هزینه افزایش پیدا کند آن را بدهکار می کنند.

مثال : شرکت الف صورت حسابی به مبلغ 8 میلیون ریال بابت هزینه تعمیر ماشین آلات شرکت دریافت نمود که وجه آن هنوز پرداخت نشده است.

اگر هزینه حقوق دی ماه کارکنان شرکت الف 50 میلیون ریال باشدو مبلغ 45 میلیون ریال آن پرداخت شود و مابقی بعدا پرداخت شود. نحوه ثبت این رویداد صرف نظر از مالیات و بیمه در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

دفتر روزنامه

شماره سند حسابداری	تاریخ	شرح	عطف	بدهکار	بستانکار
97/10/02

بابت هزینه حقوق دی ماه کارکنان شرکت

ممکن است بابت هزینه ها بجای وجه نقد، چک تسلیم ذینفع شود. در این صورت، حساب اسناد پرداختنی بستانکار می شود.

برای مثال اگر شرکت الف بابت هزینه تعمیر وسایل نقلیه شرکت صورت حسابی به مبلغ 10 میلیون ریال دریافت کند که بابت آن یک فقره چک 3 ماهه تسلیم تعمیرکار نموده است. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

فرض تعهدی

براساس فرض تعهدی درآمد ها به محض تحقق و عاید شدن و هزینه ها به محض تحمیل یا وقوع، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوطه ، شناسایی می شوند. فرض تعهدی ناظر بر نحوه شناخت درآمد ها و هزینه ها و به تبع آن ناظر بر اصل تحقق درآمد و اصل مقابله هزینه ها با درآمد ها (اصل تطابق) می باشد. براساس فرض تعهدی اگر وجه نقد وصول شده باشد ولی درآمد تحقق نیافته باشد، نمی توان درآمد را شناسایی کرد. همچنین براساس این اصل اگر وجه پرداخت شده باشد اما هزینه تحمیل نشده باشد، نمی توان هزینه ها را در دفاتر ثبت نمود.

اصل تحقق درآمد

براساس اصل تحقق درآمد، زمانی می توانیم درآمد را شناسایی و ثبت کنیم که درآمد تحقق یافته یا عاید شده باشد . زمانی درآمد را تحقق یافته فرض می کنند که فرآیند کسب سود تکمیل یا حداقل قسمت اعظم آن کامل شده باشد. فرآیند کسب سود عبارت از مجموعه ای از عملیات است که از خرید مواد اولیه و سایر عوامل تولید تا تبدیل آنها به کالای ساخته شده و نهایتا فروش محصولات و دریافت وجه آنها را در بر می گیرد.

اغلب موقع فروش فرآیند کسب سود را تکمیل شده فرض می کنند. بنابراین در بازه زمانی قبل از فروش محصول چنانچه وجهی دریافت شود ، نمی توان آن را به عنوان درآمد ثبت نمود. بلکه این گونه دریافتها نوعی بدهی است که تحت عنوان “پیش دریافت ها” یا “پیش دریافت درآمد” ثبت می شود.

اصل مقابله هزینه ها با درآمد ها یا اصل تطابق

هرموسسه ای به منظور کسب درآمد، هزینه هایی را در طول دوره مالی متحمل می شود. برای تعیین سود یا زیان خالص باید هزینه های انجام شده در یک دوره مالی از درآمد تحقق یافته در همان دوره کسر شود.

طبق اصل مقابله هزینه ها با درآمد یا اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمد همان دوره، هنگامی که یک رویداد معین هم بر درآمد و هم برهزینه اثر می گذارد، هر دوجنبه این رویداد باید درهمان دوره مالی شناسایی و ثبت شود. معمولا در بکارگیری اصل مقابله هزینه ها با درآمد ، ابتدا اقلام تشکیل دهنده درآمد شناسایی و سپس اقلام هزینه مربوط از درآمد کسب شده، کسر می شود.

پیش دریافت درآمد

زمانی می توان درآمد را شناسایی کرد که فرآیند کسب سود تکمیل شده باشد. همچنین معمولا موقع فروش کالا یا اجرای خدمات فرآیند کسب سود را تکمیل شده فرض می کنند. بنابراین در هر زمانی قبل از فروش محصول یا ارائه خدمات چنانچه وجهی دریافت شود، نمی توان آن را به عنوان درآمد ثبت نمود، بلکه این گونه دریافتها نوعی بدهی هستند که در حسابی به نام “پیش دریافت” ثبت می شوند. حساب پیش دریافت یک بدهی است و زمانی که خدمات مربوطه به مشتریانی که از آنها پیش دریافت صورت گرفته است ارائه گردید (یا کالای مربوط تحویل آنان شد) از دفاتر حذف و درآمد مربوطه شناسایی می شود. برای این منظور حساب پیش دریافت، بدهکار و حساب درآمد، بستانکار می شود.

برای مثال شرکت الف بابت خدماتی که قرار است در ماه های آینده به مشتریان ارائه دهد مبلغ 8 میلیون ریال دریافت کرد. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

پیش پرداخت هزینه

چانچه وجوه پرداختی مربوط به مخارجی باشد که منفعت حاصل از آن به دوره های آتی تسری پیدا کند، تحت عنوان یک دارایی به نام “پیش پرداخت” ثبت خواهند شد. به عبارت دیگر پیش پرداختها معرف مخارج انجام شده ای است که مورد استفاده قرار نگرفته است. از آنجا که منافع حاصل از مبالغ پیش پرداخت شده در دوره یا دوره های بعد بازیافت خواهد شد، اینگونه اقلام در دوره وقوع به عنوان دارایی شناسایی و از مجرای ترازنامه به دوره های آتی منتقل می شود تا با درآمدهای دوره های آتی مقابله گردد.

برای مثال شرکت الف مبلغ 12 میلیون ریال بابت حق بیمه یکسال آینده را پرداخت نمود. نحوه ثبت این رویداد در دفتر روزنامه به صورت زیر است:

محاسبه نقطه سر به سر با مثال؛ مزایا و محدودیت‌ها

خیلی رک و راست بگوییم هدف نهایی شما در کسب و کار، به دست آوردن پول و کسب درآمد است. بله البته پیشرفت و توسعه‌ی جامعه هم جزو اهداف والای شماست، اما وقتی پول‌تان ته کشید و دچار ورشکستگی شُدید پیشرفت جامعه دیگر کیلویی چند؟! هدف شما هرچه که باشد در نهایت باید به دنبال راهی باشید که بفهمید پول‌تان تا کجای مسیر همراهی‌تان می‌کند و آخرش چقدر برای خودتان می‌ماند. این راهی که دنبالش می‌گردید، همان محاسبه نقطه سر به سر است.

چرا تحلیل نقطه سر به سر مهم است؟

وقتی محصول جدیدی را ارائه می‌کنید یا قطعه‌ای جدید از تجهیزات را می‌خرید، چطور می‌فهمید که آیا سرمایه گذاری بالقوه حداقل هزینه‌های مربوطه را پوشش خواهد داد یا نه؟

خب می‌توانید در دل‌تان آرزو کنید و امیدوار باشید که همه چیز به خوبی کار می‌کند؛ یا می‌توانید پروژه را دقیق‌تر بررسی کنید و ببینید آیا از نظر مالی منطقی هست یا نه. یکی از روش‌هایی که به شما کمک می‌کند تا پروژه را از نظر مالی ارزیابی کنید، تجزیه و تحلیل نقطه‌ سر به سر است.

تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر نقطه‌ای را که هزینه‌ها و درآمدتان با هم برابر می‌شود، تعیین می‌کند. در نقطه‌ سر به سر شما پولی به دست نمی‌آورید و چیزی هم از دست نمی‌دهید. به محض اینکه نقطه سر به سر را رد کنید، شروع می‌کنید به پول درآوردن و پایین‌تر از آن نقطه پول‌تان را از دست می‌دهید.

با استفاده از تجزیه و تحلیل نقطه‌ سر به‌سر، می‌توانید به چنین پرسش‌هایی پاسخ دهید:

سودها و ضررها در هر سطح خروجی مفروض، چه میزان هستند؟
حداقل میزان فروشی که می‌توانید مطمئن باشید ضرر نمی‌کنید، چه میزان است؟
آیا میزان فروش‌تان برای یک محصول جدید، نقطه سر به سر را رد کرده است؟
اگر محصولی را از رده خارج کنید، آیا نقطه سر به سر جابه‌جا می‌شود؟
افزایش یا کاهش قیمت‌ها چه تأثیری روی سوددهی‌تان می‌گذارند؟
اگر هزینه‌ها افزایش یابند، چه تأثیری روی وضعیت نقطه سر به سر می‌گذارند؟
آیا سرمایه‌گذاری در بهبود تجهیزات، در وضعیت نقطه سر به سر تأثیرگذار است؟

محاسبه نقطه سر به سر

تعیین نقطه سر به سر یک معادله‌ی محاسباتی ساده است. وقتی هزینه‌های نهایی‌تان (TC) مساوی درآمدهای نهایی (TR) می‌شوند، به نقطه سر به سر دست یافته‌اید.

هزینه‌های نهایی دارای مؤلفه‌های ثابت و متغیر هستند:

هزینه‌های ثابت (FC) بدون توجه به خروجی (تولید) شما یکسان می‌مانند. اجاره، بیمه و حقوق پایه پرسنل، نمونه‌هایی از هزینه‌های ثابت هستند.
هزینه‌های متغیر (VC) متناسب با تعداد واحدهای تولیدی یا فروخته‌شده تغییر می‌کنند. نمونه‌هایی از هزینه‌های متغیر، مواد و کمیسیون‌های فروش و هزینه‌های کار مستقیم هستند. بنابراین هزینه‌های متغیر نهایی (TVC) مساوی هزینه‌های متغیر ضربدر تعداد واحدها هستند یا TVC = n x VC، وقتی n تعداد واحدهاست.
مجموع هزینه‌ها مساوی هزینه‌های ثابت به اضافه‌ی هزینه‌های متغیر نهایی است: (TC = FC + (n x VC.

درآمد نهایی به صورت قیمت هر واحد ضربدر تعداد واحدهای تولید یا فروخته شده است. TR = n x P، وقتی P مساوی قیمت واحد است.

می‌توانید خط درآمد نهایی را در شکل ۱ همراه با نقطه سر به سر در جایی که خط TR، خط TC را قطع می‌کند، ببینید.

می‌توانید نقطه سر به سر را از طریق جایگذاری عبارت‌ها در معادله‌ی نقطه سر به سر محاسبه کنید.

FC + (n x VC) = n x P

با به دست آوردن n، تعداد واحدهای موردنیاز برای یافتن نقطه سر به سر مشخص می‌شود.

اگر هدف‌تان رسیدن به سودی مشخص است، می‌توانید از معادله‌ی نقطه سربه‌سر برای محاسبه‌ی تعداد واحدهایی که برای رسیدن به آن هدف باید بفروشید، استفاده کنید.

n x P = FC + (n x VC) + Profit

n = (FC + Profit)/(P – VC)

مثالی از محاسبه نقطه سر‌ به سر

تصور کنید که به عرضه‌ی محصول جدیدی فکر می‌کنید. تحقیقات بازار نشان داده است که مشتریان حاضرند مبلغ ۱۱۵,۰۰۰ تومان برای خرید آن بپردازند و گروه فروش شما مطمئن است که می‌تواند حداقل ۵۰۰ واحد در هر ماه بفروشد. تجهیزاتی که برای تولید محصول نیاز دارید ۹۰۰ میلیون تومان هزینه دارد و این هزینه برای سه سال محاسبه شده است. به عبارت بهتر ۲۵ میلیون تومان هزینه‌ی ثابت در هر ماه خواهید داشت. باید تصمیم بگیرید که آیا این محصول از نظر مالی ارزش تولید دارد یا نه.

هزینه‌های ثابت در ماه ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

هزینه‌های متغیر هر واحد

کار مستقیم ۲۰,۰۰۰ تومان

مواد اولیه مستقیم ۱۵,۰۰۰ تومان

حمل و نقل ۱۰,۰۰۰ تومان

کمیسیون فروش ۱۰,۰۰۰ تومان

VC نهایی به ازای هر واحد ۵۰,۰۰۰ تومان

قیمت هر واحد ۱۱۵,۰۰۰ تومان

برای محاسبه‌ی نقطه‌ سربه‌سر، از این معادله استفاده کنید:

n = 25,000/(115 – 50)

نقطه سربه‌سر ۳۸۵ واحد در هر ماه است. این مقدار، پایین‌تر از حداقل حجم فروشی است که گروه فروش فکر می‌کردند به آن دست پیدا می‌کنند، بنابراین این محصول فرصت خوبی برای سودآوری دارد.

تجزیه و تحلیل نقطه سربه‌سر می‌تواند درباره‌ی قیمت گذاری هم نکات مفید و کاربردی ایجاد کند. برای مثال، اگر شما قیمت را تا ۱۰۵,۰۰۰ تومان کاهش دهید، نقطه‌ سربه‌سر چقدر جابه‌جا می‌شود؟ برای این کار آیا باید حجم فروش را افزایش داد یا برای قیمت‌های پایین‌تر هم این میزان فروش (۵۰۰ عدد) سودآور خواهد بود؟ با استفاده از نقطه‌ سربه‌سر، می‌توانید هزینه‌ها و متغیرهای درآمد گوناگونی برای درک تأثیرات سناریوهای مختلف ارائه دهید.

محدودیت‌ها

بهترین استفاده از تجزیه و تحلیل نقطه‌ سربه‌سر، ابزاری برای برنامه ریزی است. در مثال ما، مسائل بسیار دیگری هم برای بررسی وجود دارند. هزینه فرصت صرف ۹۰۰ میلیون تومان برای تجهیزات به عنوان هزینه سرمایه، در برابر سرمایه‌گذاری این پول در موارد دیگر چیست؟ آیا محصول دیگری هست که بازده سرمایه‌گذاری (RoI) بهتری ارائه کند؟

تجزیه و تحلیل نقطه سربه‌سر در آنچه در معادله آمده است هم بسیار محدود و جزئی است. محاسبات هزینه و درآمد می‌توانند خیلی پیچیده‌تر از آنهایی باشند که در تجزیه و تحلیل نقطه‌ سربه‌سر وجود دارند. هزینه‌های مواد و هزینه‌های دیگر می‌توانند به طور قابل توجهی تغییر کنند و همیشه مشخص نیست که چه هزینه‌های ثابتی باید محاسبه شوند. برای مثال، از چه بخشی از هزینه‌های اجرایی باید استفاده کنید؟ تجزیه و تحلیل نقطه سربه‌سر مسئله‌ی جریان نقدی و اینکه پروژه‌ی پیشنهادی چه تأثیری روی صرفه به مقیاس می‌گذارد را هم در نظر نمی‌گیرد، ارزش پول را هم به حساب نمی‌آورد، چرا که ارزش پول در طول زمان مدام تغییر می‌کند.

به این دلایل و بسیاری دلایل دیگر، نقطه سر‌به‌سر اغلب در مراحل اولیه‌ی بررسی یک تصمیم استفاده می‌شود. از آنجا شما می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا به بررسی بیشتری نیاز هست یا نه.

ورشکستی صنایع

هر سهم ارزش بازار گروه «خودرو و ساخت قطعات» در بورس و بازار سرمایه، حدود ۳.۵ تا ۴ درصد است، اما اگر بخواهیم از حیث حجم معاملات به موضوع نگاه کنیم، حداقل در دو سال گذشته، شرکت‌های این گروه، سهم بیشتری از حجم معاملات روزانه و متوسط سالانه را به خودشان اختصاص داده‌اند. این وضع، نشان می‌دهد صنعت خودرو، صنعتی است که مورد توجه فعالان بازار سرمایه است، با وجود اینکه حداقل در دو سال گذشته، افزایش قابل توجهی نسبت به سهم کل بازار نداشته است. ضمن اینکه یکی از مسائل اصلی و اساسی که سایه سنگینی روی صنع ت خودرو و قطعه‌سازی و بازار سرمایه ما دارد، زیاندِهی و زیان‌های انباشته این گروه و اغلب شرکت‌های گروه خودرو و ساخت قطعات است. صنعت خودرو، یک صنعت حساس و مادر است. این صنعت، تعداد قابل توجهی اشتغال ایجاد کرده و همچنین درآمد زیادی ایجاد می‌کند. داستان صنعت خودروی ایران و خصوصاً دو شرکت بزرگ خودرو‌سازی ایران، مثل این است که ما بخواهیم این صنعت را با دو وزارتخانه مقایسه کنیم. صنعت خودرو، یک صنعت مادر مثل صنعت فولاد و صنعت پتروشیمی بوده و صنعت خودرو در کشور ما، اهمیت خاص خودش را دارد، اما اگر برخی مشکلات این صنعت برطرف شود، هم صنعت خودرو، سهم بازار بیشتری از ارزش بازار سرمایه خواهد داشت و هم اینکه سهم معاملات متوسط روزانه، ماهیانه و سالانه این صنعت، افزایش خواهد یافت. این مشکلات هم، عمدتاً در حوزه سودآوری شرکت‌ها و کوتاه کردن رابطه واسطه‌گری بین بازار آزاد و نرخ درب کارخانه است. هر چه ما بتوانیم این فاصله را کمتر کنیم، آن سود ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی بین قیمت درب کارخانه و قیمت بازار آزاد، عاید این صنعت خواهد شد و مثل یک جریان سرمایه‌گذاری موجب بهبود کارکرد و افزایش بهره‌وری در این صنعت خواهد شد. در حقیقت، گلوگاه و نکته‌ای که باعث شده، اقبال مورد نظر نسبت به این صنعت به وجود نیاید، قیمت‌گذاری دستوری فروش است. حل معضل قیمت‌گذاری خودرو، یکی از راهکارهای مناسب برای رفع مشکل این صنعت است. این فراز و نشیب‌های سهم ایران خودرو از نظر قیمت وجود داشته و قیمت حدود ۸۰۰ تومان، اوج قیمت این سهم در دو سال اخیر بوده است. هر سهم ایران خودرو از زمان اوج نسبت به حال حاضر، حدود ۷۰ درصد اُفت قیمت داشته ولی من فکر می‌کنم ایران خودرو، همچنان توانسته جایگاه خودش در صنعت خودرو و بازار سرمایه ایران را حفظ کند. بر اساس گزارش سه ماهه اول سال ۱۴۰۱، شرکت ایران خودرو ۲ هزار میلیارد تومان، زیان داشته است. این مقدار زیان نشان می‌دهد که نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۰ و دوره‌های مشابه گذشته، کاهش زیان اتفاق افتاده ولی کماکان، مشکل اصلی زیاندِهی ایران خودرو حل نشده. عمده توجه بازار سرمایه در سال‌های گذشته و خصوصاً در سال ۱۳۹۹، به موضوع سودآوری بوده، یعنی روش ارزیابی و قیمت‌گذاری سهام، روی محور سودآوری بوده است. واقعیت این است که شرکت ایران خودرو، دارایی‌های بسیار پُر پتانسیلی دارد. اگر ما بخواهیم بر اساس ارزش روز دارایی، این شرکت را تحلیل کنیم، ارزش این شرکت بالاتر از ارقام فعلی است. ارزش روز دارایی این شرکت بر اساس هر سهم، چیزی نزدیک ۱۰ برابر قیمت تابلوی بورس است. از نظر تئوریک و آکادمیک، اساساً اصلاح ساختار مالی یا افزایش سرمایه از محل سود انباشته شرکت، مثل این می‌ماند که ما یک اسکناس درشت را به اسکناس ریزتر تبدیل کنیم. در این حالت، ارزش واقعی شرکت و پتانسیل سودآوری به نسبت تعداد سهام شرکت، هیچ تغییر خاصی نمی‌کند. چنانچه از نظر روانی، بازار یا فعالان بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران، نگاه مثبتی به بورس و بازار سرمایه داشته باشند، در زمان ارایه اطلاعات در خصوص افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی یا افزایش سرمایه از محل سود انباشته، اقبالی در قیمت سهام حاصل می‌شود که عمدتاً نشانه رویکرد مثبت است ولی تغییر خاصی در ماهیت عملکرد سود و زیان شرکت ایجاد نمی‌شود. حالت برعکس هم وجود دارد و در مواقعی که رویکرد و نگاه منفی به بازار وجود دارد، چنانچه اطلاعاتی مبنی بر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی افشاء شود، این ذهنیت پیش می‌آید که تعداد سهام شرکت به قدری افزایش پیدا می‌کند که ممکن است منجر به کاهش تئوریک قیمت سهام شرکت شود. برای مثال، اخیراً شرکت پتروشیمی فناوران، افزایش سرمایه قابل توجهی داد و تجدید ارزیابی کرد ولی قیمت تئوریک آن نسبت به قبل از برگزاری مجمع عمومی شرکت، حداقل ۴۰ درصد کاهش پیدا کرد. با اجرای برجام و کاهش نرخ ارز، این کاهش نرخ ارز ممکن است برای بعضی صنایع مفید واقع شود، اما برای بعضی صنایع مثل صنعت خودرو‌سازی که تحت حمایت دولت بوده و انحصار دارند، این کاهش نرخ ارز ممکن است اثر منفی داشته باشد. الان مرزهای کشور بسته است و واردات خودرو انجام نمی‌شود، اما اگر مرزها باز شود اوضاع تغییر می‌کند. من فکر می‌کنم اگر با حصول توافق هسته‌ای، به بازارهای جهانی وصل شویم، اثر این ارتباطات ممکن است برای شرکت‌های مثال‌هایی برای سود سرمایه خودرو‌سازی ایرانی، منفی باشد.

آموزش عملی محاسبه سود و زیان معاوضه دارایی ها + مثال

سلام کاربر عزیز، باتوجه به این که یکی از راه های افزایش سود آوری و تولید معاوضه دارایی های قدیمی با داراییهای جدید یا خرید یک دارایی جدید و فروش دارایی قدیمی می باشد امروز تصمیم گرفتیم معاوضه دارایی های ثابت مشهود را همراه با مثال برای شما مطرح کنیم. شناسایی سود و زیان معاوضه دارایی های غیرپولی بستگی به این دارد که آیا معاوضه محتوای تجاری دارد یا خیر. اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد سود و زیان معاوضه بلافاصله شناسایی می شود. اگر معاوضه فاقد محتوای تجاری باشد دارایی تحصیل شده به مبلغ دفتری دارایی واگذار شده ثبت می‌شود و هیچ سود یا زیانی شناسایی نمی‌شود.

اگر شرکتها داراییهای مشابه مانند دو کامیون را با هم معاوضه کنند، در این حالت نحوه برخورد حسابداری چگونه است؟ حتی در معاوضه داراییهای مشابه نیز ممکن است تغییری در وضعیت اقتصادی شرکت ایجاد گردد. برای مثال فرض کنید عمر مفید کامیون تحصیل شده به میزان قابل توجهی طولانی تر از عمر مفید کامیون واگذار شده باشد. این موضوع ممکن است به میزان قابل ملاحظه ای تفاوت در مبلغ، زمان بندی و ریسک جریانهای نقدی آینده برای دوکامیون مورد معاوضه را در پی داشته باشد. بنابراین معامله فوق دارای محتوای تجاری است و شرکت باید از ارزش منصفانه به عنوان مبنای اندازه گیری دارایی تحصیل شده در معاوضه استفاده کند.

معاوضه دارايیهای ثابت مشهود (داراییهای غیرپولی)

نخستين مطلبی که بايد در معاوضه دارايیهای ثابت مشهود مورد توجه قرار گيرد آن است که موضوعات حسابداری مطرح در رابطه با معاوضه تنها به معاوضه دارايیهای ثابت مشهود غير پولی باز میگردد. منظور از دارايیهای غير پولی، دارايیهايی است که بازيافت آنها بر اساس مبالغ قراردادی و ثابت قابل تعيين نيست وبنابراين، باگذشت زمان و تغييردر سطح قيمت ها، ارزش اين گونه دارايیها تغيير می کند؛ نمونه هايی از دارايی های ثابت مشهو دغير پولی عبارتند از: زمين، ساختمان و تأسيسات، تجهيزات و ماشين آلات، وسائط نقليه و اثاثيه.

از آنجا که بازيافت دارايیهای غير پولی، با دشواری و عدم اطمينان همراه است. ثابت و قابل تعيين نيست، حال آنکه دارايیهای پولی ارزش قراردادی مشخصی دارند. بنابراين، در معاوضه دو دارايی پولی با يکديگر يا معاوضه يک دارايی غير پولی با يک دارايی پولی، پيچيدگی و ابهام چندانی وجود ندارد، زيرا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده و دارايی واگذار شده به راحتی قابل تعيين است و سود (زيان) معاوضه به سهولت محاسبه شده و در دفاتر ثبت میشود. از مبحث بالا يک نکته ديگر مشخص می شود؛ به اين ترتيب که در زمان معاوضه دو دارايی، دارايی تحصيل شده بايد به ارزش منصفانه در دفاتر ثبت شود. براساس استاندارد حسابداری شماره ۱۱ معاوضه دارايیهای ثابت مشهود بر مبنای ارزش منصفانه دارايی واگذار شده يا ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده، هر کدام با وضوح بيشتری قابل تعيين است، به حساب منظور میشود. استفاده از ارزش منصفانه در حسابداری معاوضه دارايی ها به اين معنا است که شرکتهای معاوضه کننده بايد سوديازيان ناشی ازمعاوضه رادر دفاتر خود شناسايی کنند. سوديازيان معاوضه ازتفاوت بين ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری (بهای تمام شده به کسر استهلاک انباشته) همان دارايی تعيين میشود. به اين ترتيب يکی از سه حالت زير رخ خواهدداد.

شناسايی سود معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده < ارزش منصفانه دارايی واگذارشده

شناسايی زيان معاوضه دارايی → ارزش دفتری دارايی واگذارشده >ارزش منصفانه دارايی واگذار شده

عدم وجودسود(زيان) معاوضه دارايی→ ارزش دفتری دارايی واگذارشده = ارزش منصفانه دارايی واگذارشده

بنابراين، شرط لازم برای شناسايی سود يا زيان معاوضه، وجود تفاوت در ارزش منصفانه و ارزش دفتری دارايی واگذار مثال‌هایی برای سود سرمایه شده است و ارزش منصفانه دارايی تحصيل شده نشان دهنده سود يازيان معاوضه نيست

مفهوم محتوای تجاری

در اغلب موارد، معاوضه دو دارايی غير مشابه به معنی وجود تفاوت در وضعيت دارايی تحصيل شده با دارايی واگذار شده است. بنابراين معاوضه دارايی دارای محتوای تجاری است. چنانچه معامله دارای محتوای تجاری باشد، مبنای اندازه گیری دارایی تحصیل شده در معاوضه داراییهای غیر پولی ارزش منصفانه است. یک معاوضه در صورت تحقق شرایط زیر محتوای تجاری دارد:

الف) وضعیت (ریسک، زمان بندی و مبلغ) جریانهای نقدی آتی دارایی تحصیل شده با وضعیت جریانهای نقدی آتی دارایی واگذار شده متفاوت باشد، یا

ب) ارزش اقتصادی بخشی از عملیات واحد تجاری که تحت تاثیر معاوضه است در نتیجه این معاوضه تغییر کند و

ج) تفاوتی که در بند الف و ب گفته شد نسیت به ارزش منصفانه داراییهای معاوضه شده با اهمیت باشد.

برای مثال فرض کنید شرکت کاج در یک معامله تعدادی از تجهیزات تولیدی خود را یا یک قطعه زمین شرکت تندباد معاوضه می‌کند. براساس پیش بینی مدیریت، زمان بندی، مبلغ و ریسک جریانهای نقدی ناشی از زمین به احتمال زیاد به میزان قابل توجهی متفاوت از جریانهای نقدی ناشی از تجهیزات خواهد بود. در نتیجه هر دو شرکت در وضعیتهای اقتصادی متفاوتی قراردارند. بنابراین این معامله دارای محتوای تجاری است و شرکتها سود و زیان معاوضه را شناسایی می‌کنند. در واقع اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد سود یا زیان بلافاصله شناسایی می‌شود.

معاوضه با فرض زیان

اگر معاوضه دارای محتوای تجاری باشد و شرکت در نتیجه معاوضه دارایی ثابت مشهود متحمل زیان شود بلافاصله باید آن را شناسایی کند زیرا داراییها نباید به مبلغی بیش از معادل قیمت نقد آنها ارزیابی شوند. اگر زیان به موقع شناسایی نشود باعث می‌شود داراییها بیش از واقع ارزیابی شوند.

مثال معاوضه دارای محتوای تجاری در حالت زیان

فرض کنید شرکت آپادانا ماشین آلات قدیمی خود را با ماشین آلات جدید شرکت نهال معاوضه می‌کند. بهای تمام شده ماشین قدیمی مبلغ ۱،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال، استهلاک انباشته ۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال وارزش منصفانه ۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال است. قیمت صورتحساب برای ماشین جدید ۱،۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال و مبلغ مورد توافق برای ماشین آلات قدیمی ۹۰۰،۰۰۰،۰۰۰ريال است. میخواهیم ثبت حسابداری در شرکت آپادانا و سود و زیان معاوضه را بدانیم.

دفاتر شرکت آپادانا

شرح	بدهکار	بستانکار
ماشین آلات جدید	۱،۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰
استهلاک انباشته ماشین آلات	۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰
زیان معاوضه	۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰
ماشین آلات	۱،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰
موجودی نقد	۷۰۰،۰۰۰،۰۰۰
بابت معاوضه ماشین آلات و پرداخت وجه نقد

ارزش دفتری ماشین قدیم – ارزش منصفانه ماشین قدیم=زیان معاوضه

معاوضه با فرض سود

در حالتی که معاوضه داراییهای ثابت مشهود محتوای تجاری دارد و سود تحقق می یابد بهای تمام شده دارایی تحصیل شده در معاوضه به ارزش منصفانه دارایی واگذار شده ثبت و سود بلافاصله شناسایی می‌شود. شرکت برای ثبت بهای تمام شده دارایی تحصیل شده تنها در صورتی از ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده استفاده می‌کند که واضح تر و معتبرتر از ارزش منصفانه دارایی واگذار شده باشد.

مثال معاوضه داراییهای ثابت مشهود (داراییهای غیرپولی)

شرکت جهان پرداز و شرکت صبا الکترونیک قصد دارند زمين و تجهيزاتی را با مشخصات زير با يکديگر معاوضه کنند. فرض میکنیم معاوضه محتوای تجاری دارد.

دفاتر شرکت جهان پرداز

سرک نقدی دریافت شده-ارزش منصفانه دارایی قدیم=ارزش منصفانه دارایی جدید

ارزش دفتری دارایی قدیم – ارزش منصفانه دارایی قدیم=سود و زیان ناشی از معاوضه

سرک نقدی دريافت شده – ارزش منصفانه زمين = بهای تمام شده تجهيزات تحصيل شده

شرح	بدهکار	بستانکار
تجهيزات	۲۶،۵۰۰،۰۰۰
وجوه نقد	۲،۰۰۰،۰۰۰
زمین	۱۰،۰۰۰،۰۰۰
سود معاوضه زمين و تجهيزات	۱۸،۵۰۰،۰۰۰
بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

سود معاوضه برابر با تفاوت ارزش منصفانه دارایی قبلی و مبلغ دفتری آنهاست.

دفاتر شرکت صبا الکترونیک

برای شرکت صبا الکترونیک ارزش منصفانه تجهيزات ۲۲،۰۰۰،۰۰۰ ريال است. و بهای تمام شده و استهلاک انباشته به ترتیب مبلغ ۳۳،۰۰۰،۰۰۰ و ۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال می باشد و مبلغ ۳،۰۰۰،۰۰۰ ریال پرداخت کرده است سود و یا زیان حاصل از معاوضه را تعیین نمایید.

سرک نقدی پرداخت شده+ارزش منصفانه دارایی قدیم=ارزش منصفانه دارایی جدید

(سرک نقدی پرداخت شده + ارزش منصفانه تجهيزات) =بهای تمام شده زمين تحصيل شده (صبا الکترونیک )

شرح	بدهکار	بستانکار
زمین	۲۵،۰۰۰،۰۰۰
استهلاک انباشته	۵،۰۰۰،۰۰۰
زيان معاوضه تجهيزات با زمین	۶،۰۰۰،۰۰۰
تجهیزات	۳۳،۰۰۰،۰۰۰
وجه نقد	۳،۰۰۰،۰۰۰
بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

بابت ثبت معاوضه زمين و تجهيزات

شناسايی سود يا زيان در دفاتر يکی از طرفين معاوضه مستقل از شناسايی سود يازيان دردفاتر طرف ديگر معاوضه است. در حالی که شرکت (جهان پرداز) ۱۸،۵۰۰،۰۰۰ ریال ريال سود حاصل از معاوضه شناسايی کرده است شرکت (صبا الکترونیک) ۶،۰۰۰،۰۰۰ ريال زيان شناسايی کرده است. درمعاوضه دارايیها ممکن است هردو طرف سوديازيان شناسايی کنند ويا ساير حالتهای ممکن ديگر مانند شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين و عدم شناسايی سود يا زيان توسط طرف ديگر روی دهد. از آنجا که مبنای شناسايی سود يا زيان معاوضه تفاوت ارزش منصفانه دارايی واگذار شده با ارزش دفتری همان دارايی (دارايی واگذار شده) است، شناسايی ياعدم شناسايی سود يا زيان توسط يکی از طرفين معاوضه به شناسايی يا عدم شناسايی سود يا زيان معاوضه توسط طرف ديگر معاوضه ارتباطی ندارد.

معاوضه محتوای تجاری ندارد

زمانی که معاوضه فاقد محتوای تجاری است، سود معاوضه صرف کاهش بهای تمام شده دارایی جدید می‌شود و طی دوره‌های استفاده از دارایی از طریق کاهش هزینه استهلاک (درصورت وجود) و باقیمانده آن در زمان واگذاری دارایی شناسایی می‌شود.

وجه نقد پرداخت شده + ارزش دفتری دارایی قدیم=بهای دارایی جدید

وجه نقد دریافت شده – ارزش دفتری دارایی قدیم=بهای دارایی جدید

معاوضه دارایی نامشهود

دارایی از ارکان اصلی معادله حسابداری است. معادله ای که در آن با ترکیب بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابری و نابرابری حسابها مشخص می شود. در روند اجرای کار حسابداری ممکن است مدیریت تصمیم به تغییر، خرید یا معاوضه دارایی های خود داشته باشد. این مورد هم مانند هر عمل دیگری نیاز به اجرای اصول و استاندارد های حسابداری دارد. دارایی ها با توجه به ماهیت خود امکان معاوضه با شرایط خاص خود را دارد.

دارایی نامشهود طبق تعریفی که دارند به آن دسته از دارایی هایی اطلاق می شوند که شاید قابل رویت نیستند اما به دلیل ارزش بالایی که برای مجموعه به همراه دارد باید در ترازنامه ارزش گذاری و ثبت شود. این دارایی ها هم همانند دیگر دارایی ها امکان هرگونه تغییر را دارد. مثال زیر برای شما مطرح می شود تا شما بتوانید مطلب معاوضه داراییهای مشابه را به راحتی درک کنید.

شرکتی دارای یک نرم افزار اطلاعاتی می باشد و به دلایل کاری و تصمیمات مدیریتی لازم است تا نرم افزار خود را با نرم افزاری دیگر تعویض نماید. بابت این معاوضه اطلاعات زیر در دست قرار دارد:

بهای تمام شده نرم افزار قدیم ۵۰میلیون با استهلاک انباشته ۵میلیون و ارزش متعارف ۵۲میلیون که با نرم افزار جدیدی به بهای تمام شده ۵۸میلیون و استهلاک انباشته ۶میلیون و ارزش منصفانه ۵۱میلیون .

از بابت این نرم افزار شرکت ۱میلیون نیز اضافه پرداخت کرده است چرا که نرم افزار به ارزش حال حاضر باید ثبت گردد.

مثال‌هایی برای سود سرمایه